Hard tegen hard om Catalonië

Nog zeventien dagen en de Catalanen kunnen hun stem uitbrengen voor of tegen een onafhankelijk Catalonië.

Dat de Spaanse staat dit niet zomaar laat gebeuren, kon u al vaker lezen in de kolommen van Doorbraak. Eergisteren kon u hier nog een overzicht lezen van de obstructie vanuit Madrid. En die neemt de jongste dagen alleen maar toe.

Repressie

Afgelopen weekend viel de Guardia Civil nog binnen in een drukkerij die stembriefjes maakte. Gisteren werden de burgemeesters – meer dan 700 – die meewerken aan de organisatie van het referendum op het gerechtelijke matje geroepen. En zo gaat het van kwaad naar erger.

Op de Diada, de nationale feestdag van Catalonië in Brussel, eergisteren, schudde Amadeu Altafaj een kenschetsende oneliner uit zijn mouw. ‘Als in een stad, in eender welk land meer dan één miljoen mensen op straat komen om te protesteren, en dat jaar na jaar, dan is er een politiek probleem.’ Het is een uitspraak die de vertegenwoordiger van de Catalaanse regering bij de EU al vaker gebruikte. Er schuilt dan ook veel waarheid in.

Immers, twee dagen na die Diada, waar inderdaad méér dan één miljoen mensen in Barcelona alleen al op straat kwamen om het recht op referendum te eisen en te ondersteunen, schoot Madrid 712 scudraketten af naar Catalonië. Meer dan 75% van de Catalaanse burgemeesters is immers van plan het referendum te laten doorgaan. En net die mensen worden nu geviseerd door het centrale gezag. Het grondwettelijk hof in Madrid bepaalde dat het referendum niet mag plaatsvinden. En de algemene procureur gaf nu de Catalaanse Mossos – de regionale rijkswacht zeg maar – het bevel om elke burgemeester die zijn of haar medewerking verleent, achter slot en grendel te plaatsen.

De dag tevoren werd diezelfde politie al door de procureur bevolen om stembussen en -biljetten, pamfletten en alle materieel dat kan gebruikt worden voor het referendum in beslag te nemen. En net haalde Madrid nog maar de officiële referendumwebsite uit de ether, of minister-president Charles Puigdemont kondigde al een alternatieve site aan.

Beproefd

Het is een beproefde tactiek in Spanje. Voor elke stap die een door een meerderheid gelegitimeerde Catalaanse regering zet om het onafhankelijkheidsreferendum concreet te maken, schuift politiek Madrid de hete aardappel door naar het gerechtelijk apparaat. Tot vandaag werd de strijd nog steeds niet politiek gevoerd door Madrid. Wel werd en wordt er met spierballen gerold. De Catalaanse politie zal onder Spaans gezag worden geplaatst, tanks naar Barcelona gestuurd, en koning Felipe moeit zich nu ook. Tijdens een bezoek aan de middeleeuwse stad Cuenca liet hij zich ontvallen dat er moet worden ‘opgetreden tegen iedereen die uit de Spaanse grondwet wil stappen.’ Niet bepaald een gezagsargument voor Catalanen, die de vorst doorgaans onthalen op de slogan ‘Els catalans no tenim rei’ (‘de Catalanen hebben geen koning’). Bij de herdenking van de slachtoffers op de Ramblas in Barcelona, was er één minpunt: het oorverdovende fluitconcert voor de gevestigde machten met de koning op kop. Ook de oproep van premier Mariano Rajoy tot de Catalanen, om het referendum te boycotten, zou weinig opleveren. Meer dan 80% van de inwoners van Catalonië wil immers een referendum, dat zijn dus ook veel tegenstanders van de onafhankelijkheid.

De burgemeesters die zouden gearresteerd worden, reageren alvast heldhaftig. Joan Rabasseda, de burgemeester van Arenys de Munt, dat in 2009 als eerste een symbolisch referendum organiseerde stelt dat hij niet meer doet dan gehoorzaam zijn aan de wetten van het Catalaanse parlement. Een standaard-antwoord dat ook de niet-separatistische burgemeesters hanteren. Al wil Ada Colau van Barcelona nog altijd niet officieel meewerken aan de organisatie van het referendum.

Commentaar

Ondertussen begint het internationaal te dagen dat het ‘serieus’ is in Catalonië. De Vlaamse media willen nog niet echt mee – De Standaard heeft de Diada gewoon ‘gemist’. Maar in Nederland berichten alvast De Volkskrant en NRC Handelsblad ruim over het Catalaanse conflict. Dat was ooit anders – Nederlanders hebben doorgaans weinig voeling of begrip voor regionale tendensen en regionalistische bewegingen. Ook Duitse, Franse, Britse en Amerikaanse pers berichten ruim over wat er gebeurt in Catalonië. En ze verlaten daarbij hun klassieke posten in Madrid, wat zelfs bij de Catalaanse verkiezingen in september 2015 niet het geval was. (Ik herinner me nog hoe de VRT-correspondent die avond verslag gaf over de Catalaanse ‘onafhankelijkheidsverkiezingen’ met op de achtergrond de gevel van … het Spaanse koninklijk paleis in Madrid.)

Of dat betekent dat het begrip voor het Catalaanse standpunt toeneemt, is koffiedik kijken. Het toont wel aan dat de internationale vleugel van Assemblea Nacional Catalana – de lobbygroep die al jaren voor mobilisatie en politieke druk zorgt – overal ter wereld goed is ingeplant. In vele hoofdsteden heeft ze niet enkel een afdeling, in die hoofdsteden zijn de jongste weken en maanden maar al te vaak Catalaanse ministers over de vloer geweest van parlementen en commissies Buitenlandse Zaken. Wat aantoont dat ook de Catalaanse diplomatieke dienst DiploCat efficiënt werk levert. Gisteren was vorig minister-president Artur Mas nog te gast in het Britse House of Lords. Volgende week is BuZa-minister Raul Romeva te gast in het Vlaams Parlement.

Doorbraak organiseert op 28 september een info-avond over Catalonië. Klik hier voor meer info en inschrijven.