Hard links haalt uit naar het eurocraten-circus

Heel-Nederland is in rep en roer wegens een epische reclamespot van de SP. Die video illustreert het leven van een EU-Commissaris genaamd ‘Hans Brusselmans’: we zien hem taart eten op kosten van de belastingbetaler en hij steekt zijn open haard aan met referendum-uitslagen. Het spotje is gemaakt door de Socialistische Partij, oftewel ‘hard links’, vergelijkbaar met de Belgische PVDA.

De haarvaten van de samenleving

Vroeger, in mijn jeugd, werd de SP geleid door Jan Marijnissen, een man van het volk met een wat boerse en vaderlijke uitstraling. Dit was de geboorte van het linkse populisme op Nederlandse bodem – er werd keihard tegen de gevestigde orde geschopt. Met succes, want de SP stond destijds bekend als de ultieme anti-establishment partij. Maar zoals de Duitsers zeggen: das war einmal. Wegens de Maoïstische wortels hing er toch een ietwat sektarisch sfeertje rond de partij. Ook staan de gekozen volksvertegenwoordigers van deze partij de helft van hun salaris af aan de partijkas om de oorlogskas voor de acties te spijzen. In tegenstelling tot de meeste politieke partijen in Nederland, gelooft de SP sterk in activisme vanuit de haarvaten van de samenleving.

Ik zei ‘das war einmal’: daarmee bedoel ik dat het DNA van de SP het activistische oppositievoeren is tegen het establishment. Maar dan blijft het de vraag wat men uiteindelijk wil bereiken. Nooit is het de SP gelukt om een regeringsdeelname af te dwingen. De vraag is of men dit überhaupt beoogt. Sinds het afscheid van de charismatische Jan Marijnissen dwaalde de partij een beetje in de schaduw van Geert Wilders en diens PVV, die de laatste tien jaar het gezicht van de oppositie bepaalden. En nu is er Thierry Baudet (FvD).

Centraliseren, globaliseren en flexibiliseren

Het kan bijna niet anders dan dat deze feiten de SP tot een diepgravend zelfonderzoek hebben aangezet – om maar niet te zeggen een existentiële crisis. De snoeiharde aanval op Frans Timmermans is daarvan een gevolg. We moeten deze reclamespot zien als een poging van de SP om zichzelf te herijken als geduchte oppositiepartij.

Uiteraard werd er gejammerd toen de video verscheen. De aanval werd als ‘te persoonlijk’ gebrandmerkt. Ook zou het onduidelijk zijn welk het eigen verhaal is van de SP. De video zou bovendien de samenwerking aan de linkerzijde bemoeilijken. Maar let’s face it – als je jezelf als SP’er serieus neemt, wat heb je dan nog te zoeken bij een samenwerking met types als Timmermans? Deze video is niet zozeer persoonlijk, als wel een aanval op de technocratenklasse. Dit zijn die bestuurders die maar blijven centraliseren, globaliseren en flexibiliseren – als het linkse establishment het spotje ‘rancuneus’ noemt, dan is dit enkel omdat ze de doorsnee arbeider reden hebben gegeven om rancuneus te zijn!

Het personage Hans Brusselmans lijkt weliswaar sterk op Frans Timmermans (in de villa van Brusselmans zijn ook foto’s te zien van een kussende en omhelzende Timmermans, Guy Verhofstadt en Juncker). Het punt is echter dat dit spotje enkel zo krachtig is omdat Timmermans een karikatuur van zichzelf is geworden. Hij is nooit te beroerd om zijn eigen leven te gebruiken als campagnestof. Ter illustratie een fragment uit mijn boek Levenslust en Doodsdrift (2017):

‘Er zijn wijken in Europa in neo-Ankara veranderd – ondertussen zwijmelt Frans weg bij z’n dorp in Limburg. Wordt hij hierop aangesproken, dan is hij zo glad als een aal en herdoopt hij conflicten rond cultuurverandering direct tot sociaaleconomische problemen. Wellicht schrikt hij wakker als zijn jeugdvrienden gaan muiten. Of als er bussen vol vluchtelingen aanmeren in zijn geboortedorp, waarover hij altijd zo nostalgisch spreekt. Vroeg of laat moet dan zijn vaste stamkroeg dicht, want Haram.’

Enfin, om terug te komen tot het punt: de SP is goed bezig! De samenleving reageert erg verdeeld op de video. De helft van de kijkers vindt het een hilarische en treffende karikatuur. De andere helft vindt het smakeloos en qua stijl te Amerikaans. Dit betekent vooral dat erover gepraat wordt, in de politiek altijd winst.

Het moreel verontwaardigde gepruttel is een afleidingsmanoeuvre. Op het eind van de rit beseft iedereen dat dit een kritiek is op een bestuur dat volledig losgeslagen is van de realiteit. De video kaart aan dat de EU-bestuurders in een kosmopolitische bubbel zweven en zich niet bekommeren om de ‘somewheres’ – de in de lokaliteit gewortelde burger. Vaderlandslievende middenstanders en hardwerkende arbeiders worden door dit Brussels circus totaal genegeerd. Ik zou zeggen: dit smaakt naar meer!