‘Vlaanderen mag niet het slachtoffer zijn van de lage vaccinatiegraad in Brussel’, hoorde ik onlangs een N-VA-er zeggen.  Hoezo?  Is Brussel dan geen onderdeel van Vlaanderen?  Het is alsof men in Israël zou zeggen: ‘Israël mag niet het slachtoffer zijn van de lage vaccinatiegraad in Jeruzalem.’  Dat is vloeken in de kerk.  Maar niet in Vlaanderen.  Hier wordt Brussel meer en meer gezien als een stad waar Vlaanderen niets mee te maken heeft.

Brussel en Antwerpen

Vanuit Vlaams-nationaal perspectief zou men eigenlijk moeten zeggen: ‘Er zijn in Vlaanderen twee steden die achterophinken inzake vaccinatiegraad, Brussel en in mindere mate Antwerpen.’  Maar dit klinkt als een wereldvreemde bedenking.  Zelfs de Vlaams-nationalisten zelf lijken Brussel alsmaar minder te zien als een Vlaamse stad, laat staan als de Vlaamse hoofdstad.  Zij reduceren Vlaanderen onwillekeurig tot het Vlaams Gewest.  Het idee van een Vlaamse Gemeenschap, die ook Brussel omvat, deemstert weg.

‘De gemeenschappen verderzetten heeft misschien toch weinig zin’, zegt Bart De Wever tegen Paul Magnette bij het begin van de onderhandelingen tussen de N-VA en de PS, in juli vorig jaar.  Bij een eerste ontmoeting met Magnette, in november 2019, was hij al heel duidelijk geweest: ‘Als het nodig is, lossen we de gemeenschappen, en dus de greep van Vlaanderen op Brussel.  Maar enkel mits voldoende garanties voor de Nederlandstalige minderheden.’  Dat lezen we in ‘De doodgravers van België’, van Wouter Verschelden.

Onthullingen

Die onthulling ligt in de lijn van iets wat veel vroeger al te lezen viel, in ‘Dagboek van een politieke crisis’ van Johan Vande Lanotte.  Dat gaat over de periode dat Vande Lanotte koninklijk onderhandelaar was, tijdens de crisis van 2010-2011.  Bart De Wever vertrouwde hem toen het volgende toe: ‘Als wij de drieledigheid aanvaarden en zij het confederalisme, dan kunnen we een regering maken en alles tegen 2014 uitwerken. Dat kan voor mij.’

Als dit alles klopt, dan is het toch wel vreemd dat De Wever die fundamentele concessie doet als openingszet van de onderhandelingen.  Je zou je nog kunnen voorstellen dat dit de ultieme toegevingis in de laatste rechte lijn van een akkoord.  Zoals bij de zesde staatshervorming.  Toen is CD&V pas helemaal op het einde overstag gegaan voor het overhevelen van de kinderbijslag naar het Brussels Gewest en niet naar de twee gemeenschappen in Brussel.  Dat bleek uiteindelijk de enige manier om de splitsing te realiseren.  Maar de meest fundamentele toegeving al doen nog vóór de gesprekken echt van start gaan, dat lijkt niet echt een briljante strategie.

Hoezo, is de vraag

Hoe valt dit overigens te rijmen met het programma van de N-VA?  Dat streeft tot nader order naar een tweeledig confederalisme met een keuze in Brussel.  De kans is groot dat dit zal herbevestigd worden op het ideologisch ledencongres van 2023.  Vrienden van de N-VA zullen de Brusselkeuze opnieuw verdedigen, vijanden zullen die afkraken.  Maar hoeveel zin heeft dit allemaal, als we weten dat de voorzitter de eigen plannen meteen zelf van tafel veegt, nog voor de onderhandelingen goed en wel zijn begonnen?

Het lijkt wel alsof het tweeledige confederalisme van de N-VA enkel maar een mistgordijn is, dat de keuze voor drieledigheid moet verbergen.  Als de N-VA mentaal afscheid heeft genomen van Brussel, dan zou het eerlijker zijn om dat ook toe te geven.  In de plaats van het virtuele denkwerk over de Brusselkeuze zou de partij zich dan beter buigen over de vraag hoe de rechten van de Vlaamse minderheid in Brussel beschermd kunnen worden in een context van drieledigheid.  Of hoe men enerzijds de gemeenschappen kan afschaffen, en anderzijds de Vlaamse bevoegdheden inzake onderwijs, cultuur en persoonsgebonden aangelegenheden kan behouden in Brussel.  Tenzij dat laatste ook niet meer hoeft voor de N-VA.