Het belang van religie in twee nieuwe films

De combinatie religie & film levert meestal boeiende films op. Hier zelfs twee zeer moedige films: het Soedanese Goodbye Julia en het Australische The New Born.

Burgeroorlog

Mohamed Kordofani’s indrukwekkende eerste langspeelfilm Goodbye Julia (****, nu in de bioscoop) is gesitueerd in Khartoem, de hoofdstad van Soedan. Het verhaal speelt zich af in 2005, toen het land op de rand van een burgeroorlog balanceerde tussen het rijkere (islamitische) noorden en het arme (christelijke) zuiden.

Kordofani, zelf afkomstig uit het noorden, heeft dat grotere verhaal ingekapseld in een persoonlijk drama. Buiten dreigen politieke conflicten het land hopeloos te verscheuren. Dat leidde in 2011 tot de afscheuring bij referendum van Zuid-Soedan. Helaas duurt het geweld tot op de dag van vandaag voort.

Na een auto-ongeval (met vluchtmisdrijf) waarvoor ze zich verantwoordelijk voelt, neemt Mona, een vrouw met Arabische roots, een jonge weduwe Julia met haar zoontje Daniël in dienst als hulp in het huishouden. Mona is getrouwd met een moslim, Akram. Als houtbewerker heeft hij zijn schaapjes op het droge al heeft Mona, ooit zangeres, het zingen moeten opgeven om van hem een tweede kans te krijgen. Met veel goeie wil kan je hun relatie omschrijven als een verstandshuwelijk. Van liefde is amper sprake.

Christen en moslim

Voor Akram zijn de zuiderlingen ‘slaven’ – ‘slavernij maakt deel uit van de sharia’, stelt hij – en ‘zwerfhonden’, want door het politieke geweld constant op de vlucht. Gelukkig is hij dan ook niet met de komst van de zuiderse Julia, een christen. Mona heeft zo haar redenen om Julia in huis te halen.

Goodbye Julia belicht zeer genuanceerd en bijzonder intelligent alle kanten van het complexe maatschappelijke leven in Soedan. Akram staat symbool voor ongelijkheid en onderdrukking, voor racistische en religieuze vooroordelen en een gebrek aan rechtvaardigheid. In de figuur van Mona, de zogenaamde spil van de film, zit de geknakte levensdroom, een schuldgevoel en een drang naar het opnemen van verantwoordelijkheid en verzoening. Julia ten slotte, die het in haar eentje moet zien te klaren, staat voor vrouwenemancipatie en -solidariteit, vrijheid van denken en handelen. Het is Julia die uiteindelijk Mona weet te bevrijden uit haar isolatie.

De mooiste scène van de film is wanneer Julia Mona meetroont naar een christelijke kerk waar een koor kerstliedjes inoefent. In een moskee is er namelijk geen plaats voor muziek. En Mona, aangemoedigd door Julia, er een Afrikaans gekleurd lied zingt van de bekende Arabisch-Soedanese zanger Sayed Khalifa. Mona kan weer voort, kan zo weer aanknopen met haar (oude) droom.

De nieuwkomer

Het raadselachtige The New Boy van Warwick Thornton (****, vanaf deze week in de bioscoop) speelt in een afgelegen uithoek in het Australië van de jaren ‘40. Zuster Eileen, gespeeld door Cate Blanchett, leidt er een klooster dat een opvangplek is voor weggelopen kinderen, meestal Aboriginals.

Scène uit The New Boy.

De eigengereide non – ze ligt in de clinch met de bureaucratische hiërarchie van de katholieke kerk – ziet het als haar missie om deze  jongeren tot het christendom te bekeren. Maar dan wordt er in een zak (!) een jongen van negen afgeleverd zonder naam, en hij wil (of kan) ook niet spreken. Wel lijkt hij over bijzondere gaven te beschikken. Krachten vergelijkbaar met die van Eileens grote voorbeeld: Jezus Christus. Wat het licht bij zuster Eileen doet aanknippen. Zeker wanneer de jongen ook een fascinatie – veeleer een emotionele band – ontwikkelt voor het levensgrote houten beeld met (een zwarte) Christus aan het kruis dat het klooster heeft ontvangen.

The New Boy profileert zich als een mystieke fabel die vragen poneert over religie, geloof en spiritualiteit. Bij de confrontatie van de ene met de andere cultuur dreigen immers waardevolle dingen definitief verloren te gaan.
Filmregisseur Warwick Thornton vond voor The New Boy inspiratie in zijn eigen leven. Als Aboriginal werd hij naar een christelijk internaat gestuurd.