Het geval Bouchez

‘Welkom in Antwerpen, de economische hoofdstad van Vlaanderen’, zo verwelkom ik Georges-Louis Bouchez op het A-diner van Libera!. ‘Mais non, c’est la capitale économique de la Belgique’ flapt hij er meteen uit. De toon is gezet.

La faute aux Wallons

Bouchez is hier niet gekomen om pathetisch te weeklagen over het gebrek aan solidariteit van de egoïstische Vlamingen of over de fascistische onderbuik van Vlaanderen. Neen, de miserie van Wallonië is te wijten aan de Walen zelf, aan hun mentaliteit om steeds alles te verwachten van de overheid, in hun geloof in een uitkeringseconomie, in hun vijandigheid tegenover het ondernemerschap, in hun verslaving aan het Europese subsidie-infuus. Als een Vlaming dit zou durven zeggen in het ‘C’est pas tous les jours dimanche’ van Christophe Deborsu, riskeert hij of zij een klacht bij UNIA voor racisme.

Fatalistisch is hij echter niet. Hij gelooft in een betere toekomst van Wallonië. Hij onderstreept dat dit land beschikt over beloftevolle ‘brains’, producten van de Waalse universiteiten, een overvloed van mooie bedrijfslocaties, over natuurlijke hulpbronnen zoals water (ja soms wat teveel, inderdaad). Sommige delen van Wallonië, zoals Waals-Brabant, boeren even goed als Vlaanderen. Hij is een fervente liberaal geworden door de confrontatie met de miserie van zijn streek, de Borinage. Een streek sinds mensenheugenis gedomineerd door links, met miserabilisme en stagnatie voor gevolg.

Onvervalst liberaal

De voorgangers van GLB slikten hun economisch-liberale visies in uit schrik in een Waals ‘cordon sanitaire’ te geraken. Zo niet GLB. Als een nieuwe Guy Verhofstadt ‘anno eighties’ predikt hij algemene belastingverlagingen. Als voetballers weinig RSZ-bijdragen betalen in vergelijking met poetsvrouwen, wel verlaag dan de RSZ-bijdragen van de poetsvrouwen. Als je minder (federale) belastingen betaalt voor een tweede woning dan de (gewestelijke) belastingen op de eerste woning, wel, dat de regio’s hun belastingen op de eerste woning verlagen.

Op milieuvlak is hij onvervalst ecomodernistisch en valt hij frontaal de vergassingspolitiek aan van Groen-Ecolo die met hun gascentrales het CO2-equivalent van 200 000 personenwagens op de weg willen zetten. De Vlaamse industriëlen roept hij op om met meer panache de kernstop tegen te gaan. In Wallonië met zijn drie generatiedynastieën van werklozen moet de waarde van arbeid in ere hersteld worden door een flexibele arbeidsmarkt, door werkloze Walen naar het werknemersbehoeftige Vlaanderen te sturen, door de belastingen op de middenklasse te verminderen en zo het verschil tussen werken en niet werken te vergroten.

Keer op keer kreeg hij hiervoor warm applaus van het Libera!-publiek. De GLB-voorstellen leken wel een versterkte kopie van het sociaaleconomisch programma van de N-VA.

De olifant in de kamer

Maar er zat een olifant in de kamer en die heet staatshervorming. Bouchez kantte zich regelrecht tegen Vlaamse onafhankelijkheid omdat Europa dit nooit zou aanvaarden. Spanje zou tegen zijn omwille van Catalonië, Frankrijk zou tegen zijn omwille van Corsica, de UK zit verveeld met de Schotten. Maar ook een uitbreiding van de deelstatelijke autonomie zag hij niet zitten. De defederalisering zag hij als een van de grote motoren van de stijging van de overheidsuitgaven.

Overigens, de grote tegenstelling in België is niet die tussen Vlamingen en Walen, maar wel tussen links en rechts. Als heel België een rechts beleid krijgt is er voor de Vlamingen geen enkele reden meer om verdere autonomie te vragen.

Wallonië: van roze naar bloedrood

Er kunnen evenwel lastige vragen over deze Bouchez-strategie gesteld worden. Die strategie is al eens uitgeprobeerd. N-VA maakte in 2014 de bocht van Bracke, stopte zijn confederale plannen in de diepvries en ging met de partij van Bouchez voor een heel-Belgisch centrumrechts beleid. Het was geen onverdeeld succes. De Waalse rode meerderheid schoot op alles wat bewoog en CD&V zette vanop het achterstoeltje van de Michelfiets haar voet op het achterwiel. Dit uit schrik voor de ACV-achterban, van wie ze daarvoor trouwens stank voor dank kreeg.

Sinds de val van het Michelkabinet zijn de perspectieven voor een heel-Belgisch centrumrechts beleid niet verbeterd. In Wallonië heeft de PS zijn roze discours ingeruild voor bloedrode demagogie, hierin opgejaagd door de communistische PTB. Het gebeuk van rood Wallonië tegen een centrumrechts beleid zou dus nog virulenter zijn dan in de jaren 2014-19. Bouchez mag dan wel fier pronken met het kleine verschil tussen PS en MR in de laatste opiniepeilingen. Dat verschil werd echter kleiner omdat de PS wegzakt en de PTB steeg.

Bovendien rijst de vraag met welke bondgenoot in Vlaanderen Bouchez zijn heel-Belgische centrumrechtse strategie zal uitvoeren. Hij rekent daarvoor volledig op Open Vld. N-VA ziet hij als een tijdelijk fenomeen. Als Bart De Wever weg is gaan de drie stromingen in de partij, namelijk de zuiver nationalistische met Bourgeois, de liberale met Lorin Parys en de securitaire met Theo Francken, hun eigen weg. Toevallig verscheen quasi op het moment dat GLB deze woorden uitsprak de Antwerpse opiniepeiling waarin de N-VA op eenzame hoogte troont en de Open Vld onder de kiesdrempel verpietert. OK, het is maar Antwerpen, maar aangezien in die stad alles eerder gebeurt, voorspelt dit niet veel goed voor zijn Vlaamse blauwe bondgenoten.

Het linkse blauwe fabriekje

Bouchez kapittelde trouwens ook de zogenaamde links-liberalen. Die horen niet in een liberale partij maar passen beter bij Vooruit of Groen. Dat zullen ze op het D66-partijbureau van de Melsenstraat niet graag horen. Behoudens misschien Lachaert zelf en staatssecretaris Eva De Bleeker, is het al links-liberaal dat de klok slaat in het blauwe fabriekje.

Een heel-Belgische centrumrechtse strategie bouwen op een bondgenootschap met een wegkwijnend en linksleunend partijtje in de sterkste deelstaat en daarbij de veel grotere en duidelijker centrumrechtse potentiele bondgenoot negeren? Good luck, monsieur Bouchez!

Tsjecho-Slovakije achterna

Misschien moet in het MR-hoofdkwartier ook eens nagedacht worden over het Tsjecho-Slovaakse scenario. Het liberale Tsjechië splitste zich af van het half communistisch gebleven Slovakije. Dankzij de drastische liberaliseringen onder Vaclav Klaus sloeg de Tsjechische motor aan en werd het snel een van de meest welvarende postcommunistische landen. Slovakije zag dat het goed was en schakelde ook in liberale richting. Als Vlaanderen meer autonomie krijgt, heeft zo een scenario ook hier kans op slagen.

Aan Bouchez werd nogal korzelig gevraagd waarom hij, als belangrijke politicus in een tweetalig land, geen Nederlands spreekt. Hij erkende ootmoedig deze tekortkoming maar beloofde dat hij in het volgende jaar klaar zou zijn om met Bart De Wever een debat in het Nederlands te voeren. Misschien moet hij het Tsjecho-Slovaakse scenario dan toch maar op zijn debatfiche zetten.