Het recht op een onversneden mening

Op 4 december was plastisch chirurg Jeff Hoeyberghs te gast aan de UGent waar hij voor de KVHV een lezing gaf, genaamd Onversneden. Een ludieke verwijzing naar zijn beroep, maar ook een hint over wat men mocht verwachten: tamelijk hilarische tot groteske beschouwingen over mens en samenleving, waarin Jeff zijn overbekende, niet zeer flatterende opinie over vrouwen wereldkundig maakt. Over dat optreden is nu een filmpje opgedoken dat zijn seksistische uitspraken op de korrel neemt. Resultaat: al meer dan 500 (!) klachten bij UNIA van mensen die vermoedelijk de lezing niet eens hebben bijgewoond, en een academische schorsing die de KVHV boven het hoofd hangt. Nou moe.

Eerst dit. Je hebt om te beginnen goede, middelmatige en slechte sprekers, en Jeff Hoeyberghs behoort tot de eerste soort. Een goede lezing – ik geef er zelf zo’n dertig per jaar – bevat een aantal ingrediënten die de inhoud verteerbaar maken, zoals humor, concrete aanschouwelijkheid en hier en daar een provocatieve uithaal om ook de achterste rij bij de les te houden. Er moet kunnen gelachen worden, anders is het een academisch referaat. Er moet ook mogelijkheid zijn tot vragen of discussie achteraf, contestatie zelfs, applaus of boe-geroep. Dat leek me allemaal aanwezig die avond in Gent. Echter, het volkomen gebrek aan nuance maakt ‘Onversneden’ inhoudelijk en vormelijk tot een groteske one-man-show, waarbij misschien eerder de vergelijking moet gemaakt worden met bijvoorbeeld Philippe Geubels die zich toch ook een en ander kan permitteren.

Socialistische vrouwen

vrt

Hannelore Goeman in De Afspraak

Traditioneel worden op uniefs oorlogjes uitgevochten tussen studentenclubs, waarbij vooral links versus rechts de toon zet, wat tot soms knullig-studentikoze acties leidt zoals de stinkbom november vorig jaar, ook aan de UGent.  Op zich moeten die ideologische tegenstellingen natuurlijk kunnen, ze behoren tot het vrije maatschappelijk debat. Maar de academische overheden zijn niet neutraal: het spook van de politieke correctheid, uit de VS overgewaaid, maakt doorgaans dat ‘rechtse’ verenigingen sneller geviseerd worden in hun keuze van sprekers en debatonderwerpen. Seksisme en racisme zijn de twee stoplappen die worden gebruikt om een soort censuur toe te passen op morele basis. Zo werd een optreden van Dries Van Langenhove (VB), georganiseerd door diezelfde KHVH Gent, gewoonweg verboden. Met de heisa rond de lezing van Hoeyberghs krijgt poco-links opnieuw een argument in handen om het toegestane politieke spectrum te versmallen.

Hebben de jongens en meisjes van de KVHV Gent het hun tegenstanders dan niet wat gemakkelijk gemaakt? Ja, maar het zijn nu net provocatieve figuren als Jeff Hoeyberghs die het publiek debat kruiden en het recht op vrije meningsuiting uittesten. Het is weinig uitdagend om CD&V-jongerenvoorzitter Sammy Mahdi of TV-kok Jeroen Meus uit te nodigen. Het mag, maar het prikkelt niet. Zeker in studentenmiddens moet ruimte zijn voor experimenteren en het intellectueel opzoeken van grenzen. Uiteraard mag er protest aangetekend worden tegen de standpunten van onze plastische chirurg met zijn even plastisch taalgebruik. Zo lang men maar niet overgaat tot het verbieden ervan.

Maar daar sturen Vlaams parlementsleden Hannelore Goeman en Katia Segers, beide SP.A, nu net wél op aan. In plaats van Hoeyberghs’ optreden te catalogeren als een tamelijk recalcitrante vorm van vrije meningsuiting, wordt de spreker ei zo na geassocieerd met mannen die hun vrouw dood slaan (zie verderop). Links blijft met twee maten en twee gewichten werken als het over vrouwenrechten gaat: een seksistische mop kan niet, een nikab wel.

‘Verlichtingswaarden’

Radio 1

Othman El Hammouchi

Dat brengt ons naadloos bij de Doorbraak-column die Othman El Hammouchi aan de lezing van Jeff Hoeyberghs wijdde. Onder de titel Radicale studentenvereniging nodigt haatprediker uit  roept de conservatieve moslimfilosoof de Verlichtingswaarden in om Hoeyberghs het zwijgen op te leggen. Dat is bizar, want heel het denken van Othman El Hammouchi, die de seculiere maatschappij als iets decadents beschouwt, is gericht tegen het liberale, ‘goddeloze’ discours van de 18de-eeuwse vrijdenkers. El Hammouchi, die op de VRT komt vertellen dat, als zijn dochter het geloof verlaat, ze voor hem dood is, en in een verkapte vorm de sharia aankondigt, gaat ons leren wat Verlichting is. En waarom ik meer op mijn hoede ben voor denkers genre Othman El Hammouchi dan voor lolbroeken als Jeff Hoeyberghs.

Waarbij men moet beseffen dat figuren als Voltaire niet alleen menig pamflet schreven over democratie en vrije mening, maar humor, satire en sarcasme koesterden als middel om grenzen te verleggen. Het probleem van links in Vlaanderen – en daar spoort het perfect met de moslimideologie – is de totale afwezigheid van zin voor humor, net omdat de lach bevrijdt en om de censuur heen gaat. Dat is verontrustend, en verklaart de kruistocht van de socialistische vrouwen tegen foute narren en rechtse studentenverenigingen die hen uitnodigen. Hannelore Goeman mocht haar punt nog eens maken in De Afspraak van 10/12, tegenover een vertegenwoordiger van KVHV Gent die zich opvallend op de vlakte hield. Van de man waarom het draaide geen spoor: Phara vond het niet nodig om Hoeyberghs aan het woord te laten.

Het is dat soort schijndebatten, door de openbare omroep georganiseerd, dat de noodzaak van ‘andere’ sprekers en thema’s oproept in een alternatieve setting. De heisa rond Jeff Hoeyberghs gaat al lang niet meer over seksisme, maar over de bandbreedte van de vrije meningsuiting, die door links én de islamdoctrine stelselmatig wordt versmald.

Roze mutsen

Reporters / Quinet

Tot slot nog iets over de achtergrond van Hoeyberghs’ zogenaamde vrouwvijandigheid. Als ik even alle koldereske garnituren terzijde leg, bespeur ik in zijn vertoog een onrust over de algehele feminisering van de samenleving, en het wegdeemsteren van de vaderfiguur. Dat is wel degelijk een reëel probleem. Sectoren zoals het onderwijs, geneeskunde en paramedische zorg (probeer maar eens een mannelijke psycholoog te vinden) zijn helemaal vervrouwelijkt en zijn de balans kwijt tussen ratio en emotie. In het tijdperk van de schooljuffen (kent er nog iemand een schoolmeester?) zijn labiliteit, vaagheid en grijze zones de norm geworden, met een evenredige onderwaardering van helderheid, focus, ratio, structuur en, jawel, discipline. Misschien hebben de achteruitgang van ons onderwijs en de zogenaamde zesjescultuur ook wel met die feminisering te maken: alles lijdt aan softheid en pamperzucht.

Uiteindelijk wordt in dit universum zelf een karikatuur gecultiveerd van de foute man die achter zijn lul aanloopt en het liefst moet gecastreerd worden, daarmee zijn we in het MeToo-tijdperk beland. Restanten van het klassieke feminisme uit ’68 (‘baas in eigen buik’) worden gemengd met recentere mantra’s rond anti-discriminatie, gendergelijkheid en het doorbreken van valse plafonds, tot en met vrouwen die niet meer naar het vrouwentoilet willen gaan.

Daarnaast de – volkomen legitieme-  verontwaardiging over partnergeweld en stalking, de schandaalverhalen van filmregisseurs die oneerbare voorstellen doen aan diva’s-in-de-dop, vrouwen die als reactie roze mutsen beginnen te breien. Doorheen heel dit amalgaam doemt een perceptie op van de man als seksueel monster, eigenlijk evenzeer een karikatuur als Jeffs vrouwenbeeld, maar dan wel politiek volkomen correct. Over betogingen tegen ‘feminicide’ hangt een zweem van mannenhaat, en de heren die erin meelopen gedragen zich als eunuchen. De nieuwe frigiditeit van de roze mutsen lijkt één lang gerekte wraakoefening voor duizenden jaren patriarchaat en seksuele dominantie. Ik bedoel maar: ook dat is karikaturaal en smeekt als het ware om geparodieerd te worden.

Ik denk dat Jeff op zijn pikante manier daarover een punt wou maken, alle socialistische vrouwen ten spijt. In Onversneden snijdt hij met een bot mes en een prijs voor esthetiek zal het nooit krijgen, maar ik zou voor geen geld ter wereld dit soort statements willen missen. Als links toch zo graag dweept met het recht van de kunstensector op provocatie, wel, geniet dan ook maar van een onversneden Hoeyberghs.