Hoe snel een regering vormen: op zijn Zwitsers?

Al enige tijd is er discussie over de vraag hoe men snel een regering kan vormen. Denk aan een scenario waarin na vele maanden niets blijkt te lukken. De zittende partijen in een regering van lopende zaken gaan zich natuurlijk nooit haasten, maar daardoor wordt wel noodzakelijk beleid eindeloos uitgesteld.

Meerdere oplossingen doen daarvoor de ronde. Onder meer de verplichting om na zes maanden dan maar nieuwe verkiezingen te houden. Maar onder andere Spanje heeft al bewezen dat zoiets geen absolute garantie biedt voor een oplossing.

Een ander idee is een proportionele regering te vormen als er na zes maanden nog altijd geen politieke oplossing is gevonden. Op dat moment komt iedereen aan de regeringstafel, en kan er beleid worden gevoerd. En uiteraard is dat ook een middel om regeringsonderhandelaars onder druk te zetten om tijdig een akkoord te bereiken. Het is een systeem dat in Zwitserland wordt toegepast.

Vlaanderen

Laten we dat eens toepassen op ons land. Stel dat er in Vlaanderen, na zes maanden onderhandelingen, nog geen regeringsakkoord is gesloten. Dan worden de negen leden van de regering verdeeld op basis van de behaalde stemmen bij de verkiezingen. Op basis van de behaalde stemmen in  2019 voor het Vlaams Parlement worden de negen ministerschappen verdeeld volgens het systeem D’Hondt.

N-VA: 3 ministers

VB: 2 ministers

CD&V: 1 minister

Open VLD: 1 minister

Vooruit: 1 minister

Groen: 1 minister

PVDA: 0 ministers

Een Vlaamse Regering dus met drie N-VA leden, twee van het Vlaams Belang en vier andere partijen hebben elk één minister. (Laat ons eraan herinneren dat de eerste Vlaamse Regering van 1981 op die proportionele wijze was samengesteld: het kabinet Geens I telde vier CVP-ministers, twee liberalen, twee socialisten en Hugo Schiltz voor de Volksunie.)

Federaal

Voor de federale regering kan men het systeem D’Hondt niet zomaar toepassen. Er moet rekening worden gehouden met de grondwettelijk vastgelegde taalpariteit bij de federale ministers. De verdeling gebeurt dus hier per taalrol, met zeven ministers elk.

Dat zou het volgende resultaat geven op basis van de uitslag voor de Kamer van 2019.

Vlaamse ministers

N-VA = 2 ministers

VB =  1 minister

CD&V = 1 minister

Open VLD = 1 minister

Vooruit = 1 minister

Groen = 1 minister

PVDA = 0 ministers

Franstalige ministers

PS = 2 ministers

MR = 2 ministers

Ecolo = 1 minister

PTB = 1 minister

Les Engagés = 1 minister

Voor de totale federale regering leveren dus drie partijen (N-VA, PS en MR) elk twee ministers en acht partijen krijgen elk één minister. Elf partijen vormen dan samen die federale regering. De communisten komen dan ook in de regering, en zelfs Les Engagés hebben dan één minister.

Er is op federaal vlak nog een tweede theoretische mogelijkheid. Men zou ook kunnen beslissen hier de taalpariteit niet toe te passen, alsof het gaat om één federale kieskring. In die berekening zijn er dan vijftien federale ministers (het maximum uit de Grondwet), die worden verdeeld  zonder taalopdeling.

Hier worden ECOLO/groen en de communisten samen geteld , want zij vormen momenteel telkens één fractie.

N-VA = 3 ministers

ECOLO/Groen = 2 ministers

VB = 2 ministers

PS = 2 ministers

CD&V = 2 ministers

PTB/PAB = 1 minister

Open VLD = 1 minister

MR = 1 minister

Vooruit = 1 minister

Dit geeft dus een heel andere verdeling, omdat je hier duidelijk ziet dat de Vlaamse partijen benadeeld zijn in het huidige systeem.  De N-VA haalt zo als enige partij drie ministers en vier partijen hebben er telkens twee. Dat is voor het VB en de CD&V een beter resultaat dan bij de verdeling op basis van de taalrollen. Deze drie partijen kunnen dus in dit systeem hun numeriek electoraal resultaat verzilveren. De verliezers in dit puur federale stelsel zijn de MR en Les Engagées.

Er zijn dan negen Vlaamse ministers op een totaal van 15. Dat kan nog hoger uitkomen als er bij de  groenen en/of  de communisten iemand zijn eed eerst in het Nederlands aflegt.

Waarmee maar gezegd wil zijn dat de Franstalige partijen de taalpariteit zeker niet ter discussie gaan stellen. Wat impliceert dat men ook langs Vlaamse kant de quasi-taalpariteit in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest niet mag, kan en zal opgeven.

Conclusie

Op basis van de feiten kan men moeilijk zeggen dat het Zwitsers Eedgenootschap (La confédération Suisse) slecht bestuurd wordt. Het is een van de veiligste en welvarendste landen ter wereld…