Hoeveel verdienen onze docenten en proffen?

Jezelf ‘gewoon hoogleraar’ noemen vormt de finish van een academisch hindernissenparcours. Met elke overwonnen horde stijgt het loon, maar niet zo sterk als in de privésector.

De professor vooraan in de aula is traditioneel op te delen in vier types: men begint als docent, waarna men kan opklimmen tot hoofddocent, hoogleraar en tot slot het eindstation van gewoon hoogleraar bereikt. Het spreekt voor zich dat een hoofddocent meer verdient dan een docent, of een hoogleraar meer dan een gewoon hoogleraar. Maar promotie maken aan de KU Leuven is niet altijd eenvoudig.

Niet alles koek en ei

Er stellen zich verschillende problemen met de huidige bevorderingsprocedure. Als een hoofddocent bijvoorbeeld wil promoveren tot hoogleraar, moet die aan een aantal voorwaarden voldoen om een dossier te mogen indienen. Een beoordelingscommissie vergelijkt het dossier met de dossiers van collega’s in dezelfde graad. De commissie moet regelmatig kandidaten weigeren die wel aan alle voorwaarden voldoen, omdat er gewoonweg geen financiële middelen voorhanden zijn.

Bij weigering kan de kandidaat het jaar erna opnieuw een dossier indienen en eventueel concurreren met andere collega’s. Dat is administratief een zware taak voor zowel de kandidaat als de beoordelingscommissie. Dat systeem werkt ontmoedigend en creëert soms echt wrevel.

Het wachtkamersysteem

Om een einde te maken aan de inefficiënte bevorderingsregeling, werkt de KU Leuven momenteel aan een oplossing. Zo bestaat er aan sommige faculteiten bijvoorbeeld een ‘wachtkamersysteem’, waarbij een kandidaat die geweigerd werd door een financieel probleem in een wachtkamer wordt geplaatst. Wanneer er weer financiële middelen beschikbaar zijn, wordt de kandidaat in kwestie automatisch gepromoveerd.

Toch is niet iedereen fan van dat systeem. Het houdt immers een risico in dat je juist de meest dynamische, talentvolle, gemotiveerde mensen niet kan belonen. Of de KU Leuven het wachtkamersysteem uniform zal invoeren of een alternatief systeem uitdenkt, moet de toekomst uitwijzen.

Een appeltje voor de dorst

Het is geen geheim dat veel professoren al eens een centje bijverdienen in de privésfeer buiten hun academische loopbaan. Toch is dat lang niet het geval bij alle professoren. Vooral de exacte wetenschappers doen hun voordeel, voor de humane wetenschappen ligt dat moeilijker. In bepaalde gevallen kan en mag er bijverdiend worden in de privésector, zolang dat op een transparante manier gebeurt en niet extreem is. Wel moet men dat kunnen verantwoorden: het mag niet ten koste zijn van de professorenopdracht.

Denk bijvoorbeeld aan het feit dat heel wat professoren aan de faculteit Geneeskunde initieel in het ziekenhuis zijn aangesteld. Indien ze zich ook inzetten voor onderzoek en onderwijs, kunnen ze een beperkte aanstelling als professor krijgen.

Ambtenaar voor de aula

Je moet geen professor worden als je rijk wil zijn. Dan moet je een andere job zoeken. De startlonen voor professoren zijn goed, maar in de private markt kunnen de lonen bij goede prestaties meer stijgen. Een professor is namelijk een ambtenaar. Bijgevolg wordt het loon van een professor bepaald volgens vaststaande regels. Of hij/zij excellent is of slechts middelmatig, extra verantwoordelijkheden opneemt of niet, dat wordt niet weerspiegeld in het loon.

Waar de groeimogelijkheden in verloning stokken, is het pensioen van een professor wel gunstiger dan in andere beroepstakken. Ook kennen vastbenoemde professoren een grote werkzekerheid. Er moet al immers al veel gebeuren voordat zij het loon verliezen.

Academici kunnen hun onkostenvergoeding niet zomaar aanvragen, zoals op de private werkvloer. Aan de KU Leuven trekken onderzoekers hun onkosten, zoals reiskosten naar buitenlandse congressen, af van hun onderzoeksbudget. Ze moeten die bestedingen dus goed incalculeren om genoeg onderzoeksbudget over te houden.

Vrijwel verplichten tot vakantie

Als professor moet men geen strikt aantal vakantiedagen registreren, maar zijn er een onbepaald aantal. Een academicus moet weliswaar het opgelegde takenpakket vervullen, ongeacht hoeveel vrije tijd die inplant. Op het eerste zicht lijkt het leuk om een onbeperkt aantal verlofdagen te hebben, maar in de praktijk nemen professoren net minder vakantiedagen op en moeten ze daartoe worden aangespoord.

Als de vakantiedagen zijn vastgelegd, vormt dat een verworven recht. De professor is verzekerd van een bepaald aantal vakantiedagen in plaats van het risico te lopen geen verlof op te nemen.

De Vlaamse overheid bepaalt

Zowel de hoogte van het loon als de loonverschillen tussen de verschillende graden van de academici worden door de Vlaamse overheid vastgelegd. Dat gebeurt via de zogeheten ‘loonbarema’s’; tabellen met brutolonen. Er zijn verschillende loonbarema’s, afhankelijk van de graad — docent, hoofddocent, hoogleraar, gewoon hoogleraar — van een academicus. Dat wordt dus door de Vlaamse overheid vastgelegd. Er is geen ruimte voor discussie.

De brutolonen bevinden zich op verschillende ’treden’. Hoe langer een werknemer — in dit geval een academicus — in dienst is, hoe hoger die op de trede van zijn loonbarema staat. Om de drie jaar maakt de werknemer als gevolg daarvan een sprong en verkrijgt dan een loonsverhoging tot die het maximum bereikt. Om een idee te geven: een docent met enkele jaren ervaring als postdoctorandus die net start aan de KU Leuven verdient 5.318,27 euro bruto per maand. Een ervaren professor verdient maximum 10.360,16 euro bruto per maand.

Voor de bepaling van de anciënniteit wordt sowieso alle academische ervaring in aanmerking genomen; de niet-academische werkervaring wordt meestal meegeteld. De brutolonen verschillen niet tussen de verschillende faculteiten.