Aanhoudend debat over hoofddoek toont noodzaak moslimonderwijs

In zijn recente artikel op deze website trakteert dhr. Duchateau ons op hetzelfde oude relaas tegen de hoofddoek dat we intussen gewend zijn van zijn partij. Hij gebruikt daarbij de gebruikelijke vermoeiende argumenten die kreunen onder het gewicht van de vele refutaties die men er reeds van heeft opgesteld. Dit deed hij naar aanleiding van de zoveelste hoofddoekendiscussie die recentelijk is uitgebroken vanwege het voornemen van Groen Gent om het algemene hoofddoekverbod in scholen te schrappen. Het feit dat dit aanhoudende en hoogst vermoeiende debat na zijn tigste iteratie nog zelfs niet het minste spoor van een consensus heeft teweeggebracht, toont aan dat dit debat niet met argumenten, maar met politieke middelen beslecht zal worden.

Orthodoxie

Aan het begin van zijn betoog citeert Dhr. Duchateau Mevr. Seyran Ates, en noemt haar een gelovige moslima die de islam wilt hervormen. Religie is echter in zekere mate een vaste zaak met een bepaalde essentie, die je niet gewoon kan negeren. Bij de monotheïstische religies gaat het om de drie pijlers van theologie (wat je gelooft), spiritualiteit (hoe je je verhoudt tot God) en moraal (hoe je je gedraagt). Elk heeft een kern die gegeven is door de consensus van geleerden die zich op de godsdienstige bronnen baseren. De ethische visie die daaruit voortkomt is traditionalistisch: voor seksuele preutsheid en terughoudendheid, sterk huwelijk, duidelijke genderrollen, onthouding tot het huwelijk, enz.

Mevr. Ates begeeft zich dus met haar doctrines buiten de lijnen van religieuze, gelovige orthodoxie, en is in tegenspraak met de fundamenten van de religie. Dhr. Duchateau kan dat spijtig vinden, maar hij kan het niet veranderen. Er zijn nu eenmaal dingen die je niet uit een religie kan verwijderen zonder de religie te vernietigen. Zo zal de Kerk nooit contraceptie of homoseksuele betrekkingen aanvaarden. En kan de islam zonder hoofddoek niet bestaan.

Recht van de ouders

Dhr. Duchateau spreekt over het toelaten van hoofddoeken op scholen als een ‘verraad van de progressieven’ en een ‘schot in de rug’. Dit terwijl het voorstel slechts een implementatie is van het oordeel van de Raad van State, het hoogste juridische orgaan in ons land. In feite hoeven we deze discussie helemaal niet meer te hebben: een paar groeperingen zouden systematisch scholen moeten aanklagen tot alle verboden zijn opgeheven. En na het fiasco van Gent zal daar zeker naar gekeken worden.

Het idee dat het opeisen van zijn meest elementaire rechten onder de liberale rechtsstaat een uiting zou zijn van subversie, is een misvatting van gigantische proporties. Ouders hebben het recht keuzes te maken voor hun kinderen: ik neem aan dat Dhr. Duchateau dat eveneens doet. Wat ze eten, hoe ze zich kleden, waar ze naar school gaan, wat ze mogen lezen, bekijken of spelen, hoe lang ze bepaalde activiteiten moeten doen… en wat hun religie en morele opvattingen zijn. Op arbitraire wijze godsdienst uit deze lijst verwijderen – en dan nog één specifieke godsdienst – heeft geen enkele basis in rationele argumentatie.

Als hij bekommerd is om de vrijheid van de kinderen moet hij al  deze zaken aanpakken, wat erop neer zou komen dat de staat kinderen zou opvoeden. Een bijzonder akelige gedachte. Daarom ook dat de autoriteit van ouders over kinderen wordt erkend. Wanneer kinderen 18 jaar oud worden, mogen ze zich onttrekken aan alle ouderlijke voorschriften, maar dan kunnen ze uiteraard niet noodzakelijk meer rekenen op de steun van hun ouders. Moeten scholen nu ook voorschrijven welke kleren leerlingen dragen om ze te beschermen voor de vestimentaire keuzes van hun ouders? Of wat ze eten, om ze te beschermen tegen de culinaire? Dit is duidelijk klinkklare nonsens.

Hoofddoek

Wat de aanstootgevende betekenis betreft die Dhr. Duchateau geeft in de hoofddoek, kan ik alleen maar zeggen dat hij gewoon fout is. Symbolen zijn steeds in the eye of the beholder. Hij kan dus beweren de hoofddoek een symbool is van vrouwenonderdrukking. Iemand anders zou kunnen beweren dat de Vlaamse Leeuw symbool staat voor een racistisch uitsluitingsnationalisme en dat dat bijgevolg geen plaats heeft in onze maatschappij. Geen van beide heeft een patent op het betrokken symbool. Maar wellicht is het aangewezen om te luisteren naar de mensen zelf die het symbool dragen en verdedigen. En de boodschap die zij erin zien is duidelijk: het maakt deel uit van een welbepaalde seksuele ethiek die voorschrijft dat men zijn schoonheid spaart voor een levenslange partner. Zich conformeren aan deze ethiek is een beslissing die een seksuele actor maakt, geen object. Dhr. Duchateau kan het oneens zijn met deze opvatting van het goede leven, net als ik het oneens kan zijn met zijn morele opvattingen. En daarom hebben we dus een liberale rechtsstaat: we kunnen het oneens zijn over hoe te leven en welke waarden door te geven aan onze kinderen zonder elkaar tot eender wat te dwingen. Vrijheid is geen levensstijl, het is de mogelijkheid om een levensstijl te kiezen. Maar het lijkt erop dat vele zogenaamde ‘liberalen’ en ‘conservatieven’ de fundamentele liberale principes van onze samenleving laten varen zodra er zich situaties aandienen waarin ze effectief tot uitvoer gebracht moeten worden. Ze wensen staatsmacht te misbruiken om hun eigen levensvisie door de strot van anderen te rammen. In dat geval moet je niet pretenderen beter te zijn dan Iran.

We hebben de hoofddoekdiscussie nu al zo vaak gehad, en de vooruitgang is elke keer zo miniem, dat het mij niet meer de moeite waard lijkt om dit debat überhaupt te blijven voeren. Het is duidelijk dat de illiberalen in dezen overtuigd zijn van hun mening en niet van plan zijn ervan af te wijken. Dan rest er slechts politiek conflict, waarbij alle mogelijke hulpbronnen gebruikt worden. En daarom bevind ik mij vandaag, wegens de onredelijkheid van de tegenpartij, in de positie te pleiten voor het gebruik van Europese wetgeving die indruist tegen de nationale soevereiniteit van staten en gebouwd is op filosofisch betwijfelbare premissen om dergelijke maatregelen tegen te gaan. Bovendien pleit ik ook voor het gebruik van de vrijheid van onderwijs in onze grondwet om een eigen netwerk van moslimsscholen, hoewel dit zeer tegen mijn zin is. Het zal segregatie in de hand werken, maar het is een laatste uitvlucht. Want moslims kunnen niet blijven toekijken hoe hun religieuze gebruiken op georganiseerde wijze worden uitgeroeid.

Misschien gelooft Dhr. Duchateau niet in de goede intenties van linkse partijen die religieuze vrijheid steunen – en daarin treed ik hem voor een groot deel bij – maar hopelijk gelooft hij wel in de oprechte religieuze overtuiging van mensen die gewoon hun godsdienst willen praktiseren en doorgeven aan hun kinderen, zonder voortdurend geconfronteerd te worden met ondervragingen en moedwillige obstakels.