Identiteit, vrijheid en welvaart

De poging om met een ‘Vlaamse canon’ onze identiteit te definiëren is een gemiste kans van jewelste. Nochtans is een stuk gedeelde identiteit wel degelijk nodig om in een multiculturele samenleving te functioneren.

Vlaamse postzegels

Mocht Vlaanderen ooit onafhankelijk worden, dan weten we binnenkort wie er op de Vlaamse postzegels zal staan. Er is een Vlaamse canon in de maak, die voor eens en altijd de historische voetafdruk van het noorden van België zal vastleggen. Zo weten de nieuwkomers meteen de maat van de schoenen waarin ze zijn terecht gekomen. Maar ook voor de inheemse bevolking is er werk aan de winkel. Ga op een zaterdag maar eens aan de Wapper staan in Antwerpen met een boek over de Vlaamse Primitieven, en ondervraag de passanten over de inhoud ervan.

Ik snap dat de N-VA het de mensen, en al zeker de nieuwkomers, niet te gemakkelijk wil maken. Anders kan straks een hond met een hoed op zich ook nog Vlaming gaan noemen. Oh my God! Daarom zetten we hen straks alvast een half jaar in de wachtzaal van de kinderbijslag, in de hoop dat ze verkassen in plaats van aanpassen.

Gemiste kans

Nee serieus, dit is werkelijk een gemiste kans van jewelste. Want laten we nu eens gewoon open kaart spelen tegenover de mensen wat betreft migratie: die is er, die blijft er, en die zal de komende decennia nog niet meteen verdwijnen. De enige echte remedie daartegen is de afbouw van onze welvaartstaat en van onze burgerlijke vrijheden tot op het niveau van Hongarije, een land dat zo wit ziet als een pas gesteven beddenlaken.

Wat niet wil zeggen dat er aan die migratie en de daaruit voortvloeiende multiculturele samenleving geen problemen verbonden zijn. Om samen te leven, een gemeenschap te vormen, hebben we gedeelde normen, waarden, principes, doelstellingen – noem het hoe je wil – nodig. Laat ons die dan eens van onderuit definiëren. Wat vinden wij zo waardevol aan onze manier van leven? Dat is toch onze vrijheid en onze welvaart dacht ik zo? En dat is toch net datgene waar miljoenen mensen elders in de wereld ook naar snakken? Dat is toch waar de honderdduizenden betogers in de straten van Moskou en Hongkong voor op straat komen? Dat zijn toch de redenen waarom zoveel mensen van elders Europa trachten te bereiken? Diegenen die andere doelstellingen hebben, zoals postkoloniale wraakgevoelens, religieus fanatisme, een onverzadigbare drang naar zelfverrijking of een combinatie van de drie, die moeten er tussenuit. Zij die denken dat vrijheid iets te maken heeft met het recht om bekleed met religieuze symbolen achter het loket van een openbare instelling plaats te nemen, die hebben het niet begrepen.

Vrijheid als bindmiddel

Die vrijheid en die welvaart groeien in Europa niet aan de bomen. Ze werden allebei met pijn en smarten bevochten. Daarom zou die sociale- en vrijheidsstrijd de ruggengraat van onze canon moeten vormen. Een strijd die ons meteen verbindt met de volkeren van Europa, en bij uitbreiding met alle vooruitstrevende mensen in de wereld. De betogers in Moskou en Hongkong, Turkse, Saoedische en Egyptische seculieren, vrijheidslievende Berbers zoals Nasser Zefzafi, en Colombiaanse activisten die op gevaar van eigen leven vechten voor vakbondsrechten.

Er is niets mis mee om daarbij onze eigen bijdrage eens in het voetlicht te zetten. De vrijheden die Brugge en Gent al in de middeleeuwen verworven ten aanzien van de feodale heersers, zeker! Maar waarom dan niet die van Luik? Franciscus van den Enden, een Antwerpse weverszoon nota bene, die zijn beide knieën gebroken zag omdat hij een te vroege verlichter was. Maar wat dan met Louis De Potter, die weliswaar geboren werd en stierf in Brugge, maar wiens bijdrage aan de vrijheidsstrijd zich afspeelde in Brussel, waar hij de meest vooruitstrevende, republikeinse component vertegenwoordigde in de Belgische revolutie? Moet ik mij nu echt méér verbonden voelen met de Brugse Metten, en met de Guldensporenslag, waarin ik als Antwerpenaar klaarblijkelijk aan de foute kant stond?

Wat identiteit betreft heeft de Vlaamse startnota een muis gebaard. Misschien kan Di Rupo het aan de andere zijde van de taalgrens nog eens proberen met de federale nota. Want daar bakken ze er ook al niet veel van. Daar slagen de twee meest linkse partijen van het land er niet eens in een coalitie te vormen. Dat belooft.