In memoriam: Oswald Van Ooteghem

Op dinsdag 1 november nam Vlaanderen afscheid van Volksunie eresenator Oswald Van Ooteghem (98). Van Ooteghem stond bekend als een voorvechter voor de Vlaamse ontvoogdingsstrijd en oostfronter die zonder scrupules voor zijn idealen vocht. Een overzicht van Van Ooteghems leven en waar de Vlaamse strijd hem bracht.

 Jeugd

 Oswald Van Ooteghem zag het levenslicht op 14 augustus 1924 te Gentbrugge. Op tienjarige leeftijd wordt hij lid van de Dietse Blauwvoetvendels. Met andere woorden: het Vlaams gedachtengoed werd hem met de paplepel ingegeven.

Dit vulde hij aan met lidmaatschappen bij het Algemeen Vlaamsch Nationaal Jeugdverbond (AVNJ) en de Nationaal-Socialistische Jeugd Vlaanderen (NSJV) als vendelleider, terwijl hij architectuur studeerde aan het Sint-Lucasinstituut te Gent.

WOII

 Toen Wereldoorlog II losbarstte meldde de 17-jarige knaap Van Ooteghem zich vrijwillig aan om mee te strijden aan het oostfront, wat hem bracht tot het Leningradfront. Daar vocht hij sinds de zomer van 1941 onder de banier van het Vlaams Legioen. In een latere fase ruilde hij het geweer even in voor een microfoon en ging hij aan de slag als oorlogsreporter, waarna hij vervolgens als officier diende aan het Oderfront voor het Vlaams jeugdbataljon.

Hier verwierf hij tegen het einde van de oorlog de rang van onderluitenant. Na de oorlog bleef hij in Duitsland wonen, waar hij onder een andere naam het Zwarte Woud tot zijn thuis maakte. Hij was daartoe gedwongen omdat hij vreesde voor de doodstraf die velen anderen toen kregen. Nadat hij in Duitsland settelde pikte hij het tekenpotlood wederom op om aan de slag te gaan als bouwkundig tekenaar.

Ondanks het feit dat hij een Argentijns visum in handen had, keerde hij toch terug naar België, waar hij zichzelf aangaf. Naar eigen zeggen zou zijn moeder een terugkeer onderhandeld hebben met de krijgsauditeur, zodat hij veilig naar het thuisfront kon wederkeren. Oswald Van Ooteghem werd veroordeeld voor een periode van drie jaar die hij zou doorbrengen in de Nieuwe Wandeling, waar ook zijn vader een levenslange straf uitzat. Een jaar later, in 1950, kwam hij al vervroegd vrij en ging hij aan de slag als kaderlid van een bouwonderneming. Vier jaar later sloot zich aan bij de Volksunie.

Na de oorlog

 In deze periode zette Oswald Van Ooteghem zich in voor de sociale werking rond getroffenen van de repressie en oud-oostfrontstrijders. Hij werd een voorvechter voor het verlenen van amnestie, iets waar hij altijd voor bleef pleiten. Zelf had hij geen complexen over de keuzes die hij heeft gemaakt, noch had hij heimwee of nostalgie naar deze woelige periode. Voor hem was het belangrijkste dat er ‘Nooit meer oorlog’ zou komen, een verwijzing naar de kern van het IJzertestament, waarvoor hij zich later inzette bij het Verbond VOS, de Vlaamse oud-strijdersbond. 

Vooraleer hij zich op een actieve wijze politiek zou engageren, sloot hij zich aan bij enkele verenigingen, zoals het hierboven vernoemde Verbond der Vlaamse Oud-Strijders, het huidige VOS Vlaamse Vredesvereniging. Hier kreeg hij ruggensteun in zijn strijd voor amnestie en zijn inzet zou hem uiteindelijk brengen tot het hoofdbestuur van de vereniging die in 1919 door de frontsoldaten werd opgericht. Tot op de dag van zijn overlijden bleef hij in de mate van het mogelijke actief bij de vereniging en steunde deze waar mogelijk. In dezelfde periode was Oswald gewestelijk secretaris van de Jozef Goossenaertskring.

Politicus

 Bij de Volksunie werden zijn overtuiging en redenaarskwaliteiten gesmaakt. Door het vrijkomen van een plaats op de kieslijst tijdens een crisisvergadering, bemachtigde Van Ooteghem in 1964 een zitje in de provincieraad van Oost-Vlaanderen. Daar was hij actief tot en met 1974, waarna hij de provincieraad inruilde voor de Belgische Senaat, waar hij zetelde tot 1987 en zich focuste op defensie en beleid inzake infrastructuur.

Daarnaast zette hij zich tussen 1977 en 1984 in als gemeenteraadslid van de stad Gent, waar hij ontslag nam om ‘verjonging mogelijk te maken’, zo verklaarde hij zelf. Voor zijn periode als gemeenteraadslid mocht hij een medaille in ontvangst nemen voor ‘verdienste van de stad Gent’. Tevens was hij lid van de Cultuurraad voor de Nederlandse Cultuurgemeenschap (1974-1980) en was hij tussen 1980 en 1987 lid van de Vlaamse Raad, de voorlopers van het Vlaams Parlement. In de Vlaamse Raad was hij voorzitter van de commissie voor economie, tewerkstelling en energie, waarnaast hij ook actief was in de commissie ruimtelijke ordening. Op 13 december 1987 ontving de 63-jarige Van Ooteghem de titel van eresenator.

Laatste jaren

Na zijn politieke carrière bleef Oswald Van Ooteghem zich inzetten voor de Vlaamse strijd, namelijk als algemeen ondervoorzitter en provinciaal voorzitter voor het Vlaams Verbond voor Gepensioneerden in Oost-Vlaanderen en tal van andere middenveldorganisaties.

Eén van zijn laatste publieke optredens maakte hij op zondag 27 maart 2022 bij het Lentefeest van VOS Oost-Vlaanderen. Aanwezigen getuigen dat hij hier naar jaarlijkse gewoonte een uitgebreid politiek en maatschappelijk jaaroverzicht bracht, waarbij de politieke-correctheid gefileerd werd met zinsspelingen, woordgrapjes en een sarcastische sneren naar de overheid inzake het coronabeleid, premier De Croo en de woke-ideologie.

Op 97-jarige leeftijd slaagde hij er dus nog altijd in om een publiek voor tientallen minuten te boeien en te doen lachen. Het is dan ook veilig om te zeggen dat Oswald Van Ooteghem tot op zijn laatste dag geleefd heeft zoals hij dat doorheen zijn leven heeft gedaan: onapologetisch, eloquent en met het hart op de tong.