INTERVIEW: Joris Van Hauthem (VB): ‘Ze kunnen ons nog nodig hebben’

Het einde van een tijdperk of een gewone politieke stoelendans? We vroegen het aan de toekomstige fractievoorzitter. Een gesprek over de partij, politiek, een sociaaleconomisch programma en, hoe kan het anders, het verzet tegen de Di Rupo-akkoorden.

Joris Van Hauthem is een Vlaams parlementslid met vele jaren parlementaire ervaring op de teller. Als Vlaams-Brabander eerder gelieerd met communautaire thema’s dan met het vreemdelingendiscours van de partij. Dit in tegenstelling tot zijn huidige fractieleider Filip Dewinter. Een teken? ‘Het is op zijn vraag dat ik fractievoorzitter word’ zegt Van Hauthem. Nochtans behoort van hij niet tot ‘de Antwerpse gemeenteraadsfractie’ die het Vlaams Belang leidt.’ Allemaal perceptie’ stelt de toekomstige fractieleider. ‘Ja, er zijn veel Antwerpse kopstukken in de partij, dat is zo. De partij staat daar sterk. Maar dat alles van daaruit beslist wordt moet ik tegenspreken.’. Is het dan strategie van Filip Dewinter, die de handen vrij heeft om straks een gooi te doen naar het voorzitterschap van de partij? ‘Dat is nu niet aan de orde. Anderen, buiten de partij spreken daar graag over, maar bij ons is dat nu niet aan de orde. Eerst zijn er de gemeenteraadsverkiezingen. Dat wordt moeilijk, dat weten we. Lokale verkiezingen zijn voor ons altijd de moeilijkste verkiezingen geweest. Wat er nadien gebeurt , dat zien we wel.’

Cordon

Moeilijke verkiezingen lijken het inderdaad te worden voor het Vlaams Belang, dat niet alleen kiezers, maar ook mandatarissen en personeel zag overgaan naar de N-VA. ‘Wij zijn communicerende vaten, dat is evident. Kijk, peilingen zijn wat ze zijn, momentopnames. Maar ik stel vast dat de N-VA nu kiezers weghaalt bij andere, bij de traditionele partijen. Gericht op het einddoel is het belangrijk dat wij, naast de groei van de N-VA, sterk blijven. Als de V-partijen op Vlaams niveau de meerderheid halen, opent dat perspectieven. De N-VA zal ons nog kunnen gebruiken.’ Die perspectieven gaan er dan wel vanuit dat de V-partijen er ooit toe komen op één of andere manier samen te werken. En dat lijkt het probleem te zijn. Want de N-VA wil niet door een samenwerking met het Vlaams Belang in het cordon terechtkomen. Moet het Vlaams Belang niet eerst duidelijkheid scheppen over de koers die het wil varen en zo het cordon van zich af schudden? Of zoals de hoofdredacteur van De Standaard het zei op het mediadebat van Res Publica (29 feb.): ‘het Vlaams Belang is geen partij als een ander, het moet eerst een duidelijke cesuur maken met zijn verleden’. Joris Van Hauthem betwist dat de sleutel om het cordon te doorbreken bij het Vlaams Belang zelf ligt. ‘Het cordon sanitaire is een soort morele code geworden. Wat we ook doen, het zal voor velen in de media en de traditionele partijen nooit genoeg zijn. Er is daar zelfs geen debat meer over. Het 70-puntenplan bestaat al lang niet meer, ons vreemdelingenstandpunt is al lang aangepast. Maar het cordon blijft, zonder dat het verantwoord moet worden.’ Het gevoel over het cordon bij Vlaams Belang is sterk veranderd, van ‘levensverzekering’ is het een bedreiging geworden. Joris Van Hauthem bevestigt ‘Ja, misschien, omdat er een alternatief is. Mensen hebben zich niet afgekeerd van ons programma, maar de mensen zeggen: jullie mogen niet, en zien een alternatief.’

Samenwerkingsakkoorden

De houding van sommige N-VA’ers steekt de Vlaams Belanger. ‘Wat zij doen, dat is zoveel mogelijk afstand nemen van ons. Waarom? Om aanvaardbaar te zijn en te blijven voor de traditionele partijen? Dat begrijp ik niet en het ontgoochelt mij. Zo zegt Siegfried Bracke dat hij op alle mogelijke domeinen, ook het communautaire, verschilt van het VB. Met de aanvulling dat hij op geen enkele manier wil samenwerken. Nog volgens Bracke hebben we achterlijke ideeën. VB’ers zijn fout, maar als ze berouw tonen kunnen ze de zegen krijgen en terug een goede mens worden. Ze vergelijken ons met criminelen. Mensen die een tweede kans verdienen, dat zeg je van iemand die een gevangenisstraf uitgezeten heeft. Die houding verwacht ik van traditionele partijen, niet van de N-VA. Dat is iets helemaal anders dan verschillen in visie en strategie. Ze doen alsof ze ons niet nodig hebben, ze zouden zich kunnen vergissen.’ Want ondanks dat wil Van Hauthem samenwerken, niet na 2014, maar nu al om te proberen de Di-Rupo-akkoorden te kelderen. De N-VA heeft daartoe een sleutel in handen. Ze moeten die gebruiken. ‘Waarom zouden we niet proberen om vanuit het Vlaams Parlement belangenconflicten in te dienen? Ik zal dat doen, niet om de N-VA te pesten, maar omdat we de kans om iets te doen vanuit het Vlaams Parlement aan die slechte akkoorden, niet mogen laten liggen. Ik vraag alleen, doe met ons mee, ook al halen we het niet. Stop niet bij de federale oppositie.’ En Van Hauthem gaat nog verder. ‘Er zijn 27 samenwerkingsakkoorden die gesloten moeten worden om de overdracht van bevoegdheden te regelen. Je kan die toch niet zomaar klakkeloos goedkeuren, terwijl je op een ander forum zegt dat die hele staatshervorming niet deugt.’ En er volgt nog een samenwerkingsvoorstel ‘Als we in 2014 samen het verschil kunnen maken met de V-partijen. Dan moeten we daar iets mee doen. Waarom geen commissie oprichten die de boedelscheiding voorbereidt? Het zal hier in het Vlaams Parlement moeten gebeuren. Hier zal de soevereiniteitsverklaring moet komen. De maanden die nu komen zijn cruciaal. Alles wat de Franstaligen willen wordt nu gebetonneerd in de grondwet. Dat moeten we tegenhouden. En dus doe ik een oproep naar de N-VA ondanks de verschillen, laten we dat hier doen.’

Identitair

Is de kern van het probleem van Vlaams Belang niet dat het een duale partij is? Een partij die intern worstelt met de tegenstelling tussen een Vlaams-nationalistische partij of een anti-islampartij? ‘Het Vlaams Belang is een identitaire partij. Het communautaire en het vreemdelingenstandpunt zijn twee takken van dezelfde boom. Wij willen Vlamingen zijn in Vlaanderen. Je kan niet eisen dat een Franstalige zich aanpast, maar een allochtoon pamperen.’ Maar waar zit dan het verschil met de N-VA, die zich ook een identitaire partij noemt? ‘Het Vlaams Belang is een ijsbreker geweest, wij zijn door het dichtgevroren kanaal gevaren. Wij hebben bepaalde thema’s op de politieke agenda gekregen. Wij hebben het ijs gebroken nu kan het konvooi doorvaren. Dat neemt men ons niet af, ik ben daar ook trots op. Nu is het onze taak er voor te zorgen dat het kanaal niet opnieuw dichtvriest. Wat nu het maatschappelijk debat over migratie is, daarvoor heeft men ons voor de rechter gesleept. Hetzelfde in het onafhankelijkheidsdebat. Wij hebben het taboe doorbroken. Is er veel verschil? Ja nog altijd. N-VA blijft de islamitische eredienst subsidiëren wij zijn daar tegen. Dat heeft niets te maken met godsdienstvrijheid, het hindoeïsme is ook niet erkend.’

De derde weg

Het Vlaams Belang heeft onlangs zijn sociaaleconomisch programma opgefrist. Veel journalisten schrokken. Is het Vlaams Belang links geworden en op weg om een Vlaamse sociale volkspartij te worden? ‘Links zou ik dat niet noemen. We pleiten voor een gecorrigeerde vrijemarkteconomie die de motor moet zijn van economische groei en dus van de welvaart en ons sociaal systeem. Wij willen weg van het vastgeroeste syndicalisme, dat immobiliserend werkt en er dus uit moet. Maar het alternatief is niet ultraliberaal: laat de vrije markt maar doen, die zal het wel oplossen. We hebben de voorbije jaren gezien wat dat oplevert … Banken in crisis omdat ze met de spaarcenten van de mensen naar het casino gingen en er verloren. En dan moet de staat het oplossen. Ik vraag me af waar de verontwaardiging daarover in Vlaanderen blijft. Ik denk aan een werknemer van Imbev, die te horen krijgt dat hij langer en harder zal moeten werken, voor minder loon.Wat moet die denken als hij hoort dat zijn bazen miljoenenbonussen krijgen? Er moet toch een tegenmacht zijn die daar op een democratische manier paal en perk aan stelt?’ Dus pleit het Vlaams Belang voor een sterkere staatscontrole waar het nodig is, maar wel door een afgeslankte staat. En dat is geen tegenstelling. ‘Niet voor alles in de maatschappij moet er een ambtelijk apparaat opgestart worden. Een afgeslankte overheid met duidelijke regels, dat hebben we nodig.’
Toch opmerkelijk dat het Vlaams Belang schouder aan schouder staat met de PS om de werkloosheidsvergoding niet te beperken in de tijd en de indexering van de lonen niet af te schaffen. Volgens Joris van Hauthem loopt het zo’n vaart niet. Geen enkele partij vraagt nog om de afschaffing van de index, hoogstens een aanpassing, en dat is ook wat het Vlaams Belang vraagt. En de lineaire beperking van de werkloosheidsvergoeding in de tijd is gewoon niet rechtvaardig. ‘Je moet kijken naar de werkwilligheid. Wie niet bereid is om te werken, die moet er uit. Dat kan na drie maand zijn of zes maand of een jaar. Maar de arme drommel die ontslagen wordt op 58 jaar en werk probeert te vinden, dat kan aantonen, opleidingen volgt, maar niemand wil hem? Moeten we die na een tijd eruit gooien? Dat is niet rechtvaardig. Wij willen een beperking in de tijd op basis van werkwilligheid, maar dan moet er wel een goede controle zijn.’