Is er nog een Vlaamse Gemeenschap om te vieren?

In de Volksmond mag het dan ‘de Vlaamse feestdag’ zijn, we vieren op 11 juli het ‘Feest van de Vlaamse Gemeenschap’. Zo heet dat officieel. Eigenlijk is die naam zo slecht nog niet. Het is een opdrachtsverklaring, we moeten een gemeenschap vormen. Dat is vandaag niet zo makkelijk.

Toen ik nog les gaf sprak ik een leerling aan die op de speelplaats iets op de grond gooide. ‘Raap dat eens op’. Hij keek me niet begrijpend aan. ‘Meneer, de kuisvrouw wordt daar toch voor betaald.’ Dat zei hij niet uit een puberale drang om me op stang te jagen. Dat was hij ontgroeid. Hij meende het. Ik hoorde het wel vaker en het is sindsdien niet verbeterd.

We leven niet in gemeenschapstijden. De andere is vaak geen ‘wij’, maar een concurrent. Zeker in het verkeer. Het individualisme is doorgeslagen. ‘Me Unlimited’ noemt Herman De Dijn dat in zijn jongste boek.

Gemeenschap in fragmenten

Dat individualisme fragmenteert onze samenleving. Het is elk voor zich. De relaties die onze gemeenschap moeten opbouwen, van gezin en familie, tot straat, wijk, dorp, stad en natie, zijn broos geworden. De gedachte van verantwoordelijkheid voor elkaar of voor de gemeenschap, wordt vandaag vaker gedacht in marktprincipes. Die betaalde kuisvrouw ontslaat ons van de plicht om naar de vuilbak te stappen.

Maar er zijn gelukkig hoopgevende uitzonderingen. Zo stond ik vorige week op het veer in de haven van Oostende, samen met een Akabe groep, een scouts voor jongeren met een beperking. Begeleid door leiding die dat met alle liefde en enthousiasme deed. Jonge mensen die een deel van hun vakantie reserveren om jongeren met een beperking een fijne vakantie te bezorgen. Zonder daarvoor betaald te worden, vrijwillig. Verbondenheid en gemeenschap in de praktijk, zonder grote woorden. En zo zijn er veel, van mantelzorgers tot goede buren. Gelukkig. Ze zijn de laatste dam tegen de atomisering van onze samenleving. Het feest van de Vlaamse Gemeenschap is hun feest.

Vlaamse en andere gemeenschappen

Helaas staat onze gemeenschap nog onder druk. Naast doorgedreven individualisering is er de bedreiging van de segregatie. Want er leeft meer dan één gemeenschap in Vlaanderen. En er zijn er bij die van die Vlaamse niets moeten weten. Ze leven naast en tussen met ons, maar niet samen met ons. Met alle problemen van dien.

De doorgaande massamigratie stelt onze samenleving op de proef. Het wordt een naast-elkaar-leving, geen gemeenschap. integratie is blijkbaar een moeilijk traject. Soms lukt het in één generatie, soms is het na vier generaties nog niet gelukt. Ook die uitdaging moeten we durven noemen. Het is er een die niet enkel de Vlaamse maar ook de Europese samenleving, de Europese Gemeenschap onder druk zet.

Rentmeesters van de kinderen

Onze gemeenschap is er niet enkel nu. Die gemeenschap bestaat ook uit wie was en wie er zal zijn. Onze ouders en grootouders die dit land hebben opgebouwd, met alle sterktes en zwaktes erbij. Maar ook de toekomstige generaties. Dat oude idee van het rentmeesterschap. We erven onze gemeenschap en land niet als bezit. We krijgen dit land en de gemeenschap in bruikleen, met de bedoeling het beter door te geven aan de volgende generatie.

Dat moet het doel zijn van onze maatschappelijk inzet. Ook de bedoeling van Politiek, dit land beter doorgeven dan we het gekregen hebben. Op een dag als vandaag moeten we ons afvragen of we ons kwijten van die taak. Of onze generatie Vlaanderen beter doorgeeft aan de volgende. Zijn onze politici daar ook mee bezig? Of staren die enkel naar de lichtbak van de volgende verkiezing? Misschien ligt daar de bron van de afkeer van de politiek bij vele Vlamingen.

Maar vandaag vieren we onze Vlaamse Gemeenschap. Vlaanderen ruikt vandaag naar mosselen met friet en barbecue, er zijn festivalletjes met Vlaamse muziek, wijkfeesten, er gebeurt van alles vandaag. 11 juli is niet meer die strijdbare Vlaamse Feestdag. Maar met gedeelde belevenissen is het een gemeenschapsvormend feest. We mogen niet blokkeren op wat onze gemeenschap bedreigt, we moeten er iets aan doen. Te beginnen bij onszelf. Omdat we dat verplicht zijn aan onze gemeenschap. Fijne feestdag. Maak er iets van.