Tijd voor een echt islamdebat

De uitspraak van de Franse president Macron dat de islam in crisis verkeert zorgt voor veel reactie. Franse producten worden uit rekken verwijderd in moslimlanden en er komt minder diplomatiek taalgebruik richting Frankrijk. Maar er zijn ook moslims die zich gesterkt voelen door de opmerkingen van Macron. Moslims die zich ergeren omdat hun religie zich in een crisis bevindt.

Vader is een held

De daders van de aanslagen zijn geen eenzaten en baseren zich op een lezing van de islam die welig tiert. Het is een kanker die de moslims zelf in hun gemeenschap moeten isoleren en elimineren.

Dat gebeurt. Een goed voorbeeld is de vader van de opgepakte terrorist in Parijs. Die waarschuwde de politie toen zijn zoon de deur uit ging met de woorden dat hij zou doen zoals in Nice was gebeurd. Die man is een held. Je eigen zoon aangeven, ook al is hij geradicaliseerd. Ga er maar staan.

Dhimmitude

De moslimgemeenschap wordt wereldwijd zwaar geschaad door het islamterrorisme. Het is de bedoeling dat het ons tegen elkaar opzet. Ik lees veel schampere commentaren over interreligieuze dialoog met moslims. Het zou getuigen van dhimmitude. Maar praten en onderwerpen is niet hetzelfde. Wie het gesprek afwijst, steunt het islamterrorisme. Steunt de visie dat de enige manier waarop we met elkaar kunnen communiceren, geweld is.

Er zijn moslimintellectuelen die pleiten voor een ‘verlichte’ islam, al roeien ze nu misschien nog tegen de stroom in. Hun boodschap is natuurlijk een stuk moeilijker dan de radicale rechttoe-rechtaan boodschap. Het is een eenvoudig wereldbeeld van (een steeds kleiner wordende groep) goeden en (een steeds groeiende groep) slechten.

‘De grootste samenzweerders tegen de islam zijn de moslims zelf, in het bijzonder degenen die het gesprek van een afgesloten geest en haat reproduceren. In dit verband is er geen verschil tussen degenen die het terrorisme creëren, financieren of uitvoeren en degenen die er niets over zeggen of het rechtvaardigen ’, schreef de Marokkaanse schrijver Mohammad Maghouti, op 13 oktober 2020.

Ondertussen in België

In België is een debat over de islam een mijnenveld. Eigenlijk is er geen echt debat mogelijk. Het eindigt eerder vroeg dan laat in geschreeuw. Van de hoofddoek over moskee, de ware islam, steun voor terroristen, tot opgeheven vingertjes en beschuldigingen van islamofobie.

Er zijn in dit land ook amper cijfers en statistieken te vinden die het debat wat kunnen objectiveren.

Volgens onderzoekster Corinne Torrekens in Bruzz (18 september 2020) verwerpt twintig procent van de moslims in ons land ons maatschappijmodel. Dat is een probleem. Maar die tachtig procent andere mag je niet mee op dezelfde hoop gooien. Terwijl die tachtig procent geen voorwendsel zijn om aan die 20% niets te doen.

Zijn onze veiligheidsdiensten bezig met die 20%? Volgens de voormalige OCAD-topman Paul van Tigchelt is de dreiging van extreemrechts in ons land een groot probleem. Veertig personen zijn een groter gevaar dan de 130 teruggekeerde Syriëstrijders. Op welke rapporten dat gebaseerd is, is onduidelijk. Ondertussen is Van Tigchelt adjunct-kabinetschef bij Minister van Justitie Van Quickenborne (Open Vld).

Overheid

Deel van het publieke debat over radicalisering in de islam is de vraag wat de rol van de overheid moet zijn. De overheid moet monitoren en beteugelen als er iets strafbaars gebeurt. Wat de overheid niet moet doen is zonder onderscheid alle religies en groepen over één kam scheren.

Zo kondigde Minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) aan dat het decreet over de inspectie en begeleiding van ‘levensbeschouwelijke vakken’ moet herbekeken worden. Niet omdat er problemen zijn bij de rooms-katholieke godsdienst of bij de protestanten. Maar omdat te weinig gekwalificeerde leerkrachten islamlessen geven. In de lagere scholen heeft amper 10% van de moslimleerkrachten een vereist bekwaamheidsbewijs. Met alle gevolgen van dien voor wat in die lessen verteld wordt. Gelukkig komen er klachten van moslimouders die niet gediend zijn met de inhoud van de lessen.

Master islam

Er is in Vlaanderen maar één masteropleiding voor leerkrachten islam. Aan de KULeuven. Ondertussen zijn er ook hogeschoolopleidingen. De moslimexecutieve moet ingrijpen en strenger zijn. Maar ook daar is er een probleem.

Corinne Torrekens vat het samen: ‘En dan heb je de moslimexecutieve die deels aanleunt bij de ambassades van Marokko en Turkije. Dat is een probleem. Of neem de Raad van theologen, daarvan bestaat zelfs geen officiële ledenlijst. Onder islamologen kennen we de samenstelling bij benadering en hij bestaat helemaal uit mannen. Is er echt geen vrouwelijke theoloog te vinden? Of welke kwalificaties die leden hebben: onduidelijk.’

Die buitenlandse inmenging moet beteugeld worden. De Turkse moskeeën gerund door Diyanet worden ingeschakeld in de Turkse buitenlandpolitiek. Ze hebben er alle belang bij dat de moslims er in de eerste plaats Turkse moslims blijven, geen Vlaamse. Inclusief de geïmporteerde imam die Nederlands noch Frans kent noch onze maatschappij. Die vrijdagpreken leest uit Ankara. Hetzelfde met de invloeden en steun van andere landen die het salafisme of andere strikte ‘afgesloten geest’ varianten van de islam propageren.

Vrijheden

Eigenlijk loopt het hele debat over radicalisering in de islam uit op de vraag: hoe houden we onze vrijheden overeind, maar beteugelen we diegenen die van die vrijheden misbruik maken om onze maatschappij te ondermijnen?

Natuurlijk mag je thuisonderwijs geven. Maar het is een probleem als je dat doet uit afwijzing van deze maatschappij. Je mag omgaan met wie je wil. Het is wel een probleem als je je opsluit in je gemeenschap en niets wil te maken hebben met wie daar niet toe behoort. Natuurlijk mag je diepgelovig zijn. Maar je mag niet eisen dat alles en iedereen zich daar aan aanpast.

De sleutel tot een gezonde democratie is een volwassen debatklimaat. Er is teveel dat niet kan en mag gezegd worden. Onze samenleving heeft meer te winnen bij open debat, ook over religie en ook over de islam. Dat is heilzamer dan het smoren van elk debat met het opgeheven vingertje.