John begraaft Genève

Wat zou er gebeurd zijn als Bart De Wever pal achter het plan Samsom was gaan staan? De Vlaamse linkerzijde – sp.a niet het minst – zou collectief ontploft zijn. ‘Onmenselijk!”, ‘Onaanvaardbaar!’, ‘Onuitvoerbaar!’. Op de sociale media zou worden gezwaaid met de reactie van Amnesty International, die het plan van de Nederlandse PvdA-leider omschrijft als een ‘moreel bankroet’. Journalisten zouden meteen contact opnemen met hoogleraars en vluchtelingenorganisaties, om alle juridische problemen in kaart te brengen voor de krant van de volgende dag. 

Maar kijk, het was dus sp.a-voorzitter John Crombez die zich ontpopte tot vurige medestander van zijn Nederlandse collega. Wat maanden gruwel heette, is nu blijkbaar een valabele piste. De Vlaamse sociaaldemocraten scharen zich achter een plafond op het jaarlijks aantal vluchtelingen, en achter het principe van een push back: vluchtelingen terugsturen naar Turkije. Werd De Wever maandenlang afgebrand als net-niet-extreemrechts, dan wil Crombez ons nu laten geloven dat dit een sociaaldemocratisch recept is: een fatsoenlijk pad dat ons weg leidt van de chaos. Zelfs voor een Vlaamse partijvoorzitter is het een duizelingwekkende pirouette. 

Crombez steekt De Wever rechts voorbij. In de visie van De Wever moet de Conventie van Genève bijgestuurd worden: vluchtelingen kunnen voor de N-VA-voorzitter niet meteen onbeperkt genieten van de sociale voordelen die Vlamingen bij elkaar gespaard hebben. Voorlopig heeft de N-VA wel nog geen enkel formeel plafond voorgesteld op het aantal vluchtelingen dat naar Europa zou mogen komen – iets dat Diederik Samsom wél doet. Het Plan Samsom maakt in de feiten een einde aan de Conventie van Genève – wat in Vlaanderen ook door Bart Eeckhout in De Morgen werd erkend. Wie een jaarlijks plafond op vluchtelingen instelt, ontzegt immers heel wat mensen het recht om nog asiel aan te vragen. Het is het soort ‘vol is vol’-redenering die jarenlang werd uitgespuwd door iedereen die zich omschreef als links.

Het is niet omdat je het roer zo drastisch omgooit, dat je ook een betrouwbare kapitein bent. Crombez bewijst vooral dat hij peilingen kan lezen. Uit elk kiezersonderzoek blijkt dat de gulle asielpolitiek geen enkele steun geniet bij het brede publiek, ook niet bij linkse kiezers. In heel Europa draait de wind, en ook Duitsland heeft in de feiten iedereen zijn kar al gekeerd. Crombez wil niet wachten tot het allerlaaste moment om het zinkend schip van de Willkommenskultur te verlaten (de CD&V lijkt dat wél van plan). De sp.a-voorzitter waagt de sprong nu, in de hoop dat veel kiezers het bochtenparcours vergeten zijn voor de volgende verkiezingen. De kroonprins van Oostende ziet een Vlaamse markt voor een flinkse partij: populistisch tegen het besparingsbeleid en populistisch tegen ongebreidelde gastvrijheid. Die nieuwe positionering is Crombez wel wat bochtenwerk waard.

Rest de vraag hoe geloofwaardig de Paulusbekering van Crombez is. Eigenlijk moet nog blijken hoe flinks de sp.a zich echt zal gaan profileren. Intern zijn er vast heel wat progressieven die geen zin hebben om Bart De Wever gelijk te geven. Als Crombez al niet in het openbaar kritiek zal krijgen, dan mag hij er donder op zeggen dat er binnen de partij heel wat mensen klaarstaan om hem op dit punt stevig tegen te spreken. De sp.a mag zich ook verwachten aan flink wat kritiek uit klein-linkse en journalistieke hoek. Als dan ook nog eens uit peilingen zou blijken dat de kiezer geen oren heeft naar de nieuwe koers van Crombez, dan zou het weleens kunnen dat sp.a, met nog maar eens een koerswijziging dan, binnenkort toch gewoon de moralistische toer weer opgaat. 

Ondertussen is wel nog eens bewezen hoeveel al die linkse verwijten waard zijn. Ze kunnen maanden tieren. Ze kunnen de gruwelijkste historische precedenten opdissen. Ze kunnen onbeschaamd zwaaien met dode kinderen. Ze kunnen elk denkbaar sentiment bespelen. Ze kunnen je standpunt verdraaien. Ze kunnen leugens over je verspreiden. Maar als het er echt op aankomt, als het probleem te prangend blijkt, als de crisis maar blijft aanslepen, dan zullen zelfs tradioneel linkse partijen hun bocht maken. Zelden is in Vlaanderen zo veel herrie geschopt om een gastcollege, dan die keer toen Bart De Wever de Conventie van Genève aan de kaak stelde voor een studentenpubliek in Gent. Nog geen half jaar neemt zelfs de oppositie het standpunt doodleuk over, met een flinke versnelling er bovenop. Om te onthouden, voor volgende keer, als het weer eens over van racisten dit en fascisten dat gaat.