Kinderen van de collaboratie

Zes avonden in november en december 2017 kan u op Canvas kijken naar de reeks Kinderen van de collaboratie. Daarin komen kinderen van Vlamingen die in WOII collaboreerden aan het woord. Die kinderen, vaak gepensioneerden en zelf grootouder, zochten en vonden ze via een algemenen oproep, maar ze zochten ze ook gericht op.

Interview met kinderen van de collaboratie

De reeks wil geen geschiedenisprogramma zijn, maar wel een programma waarin geschiedenis de leidraad is. De kern van de reeks zijn de lange interviews die de makers hebben afgenomen met ‘de kinderen van’. Die lange interviews worden afgewisseld met archiefbeelden, waarvan verschillenden nooit eerder vertoond zijn uiteraard. Er is voor de reeks ook speciale animatie en een soundtrack gemaakt.

Kinderen van de collaboratie wil geen Maurice De Wilde 2.0 zijn. De kinderen kan geen schuld aangewreven worden voor de keuzes van de ouders, zeggen de makers. Het gaat om de persoonlijke verhalen in de familiegeschiedenis. Hoe hebben de keuzes van de ouders het gedrag van de kinderen beïnvloed? Hoe zijn ze te weten gekomen welke rol hun ouders gespeeld hebben in WOII?

Kinderen van de collaboratie is chronologisch opgebouwd in 6 afleveringen.
De eerste aflevering brengt het verhaal van de oorlog, het begin van de oorlog en hoe de ouders in de collaboratie verzeilden.
Aflevering 2 (14 november) brengt getuigenissen over de bevrijding, de straatrepressie en de arrestatie. Hoe hebben de getuigen de zomer van 1944 en 1945 beleefd?
In de derde aflevering (21 november) vertellen getuigen het verhaal van de repressie, de berechting en de straf die hun ouders kregen. Hoe kijken ze daarop terug? Hoe hebben ze die periode beleefd? Hoe ervaarden ze het gevangenisbezoek?
Aflevering 4 (28 november) brengt het verhaal na de oorlog en de repressie als de ouders hun plaats in de maatschappij opnieuw hadden ingenomen. Hoe was het om op te groeien in ‘een zwart nest’?
De vijfde en voorlaatste aflevering (5 december) belicht de rol en de plaats die oud-collaborateurs innamen in verenigingen en de heropstartende Vlaamse beweging. En hoe ging de Vlaamse beweging om met die oud-collaborateurs en met dat verleden?
De laatste aflevering (12 december) draait rond de schuldvraag: hoe gaan kinderen van de collaboratie om met de holocaust en de wetenschap dat hun ouders meewerkten aan een regime dat miljoenen slachtoffers maakte.

Van SS naar IS

Media moeten tegenover ‘crossover’ werken, en dus krijgt ook dit tv-programma een uitwerking op de sociale media. Na de uitzendingen zijn er sessies met Facebook Live waar vragen kunnen gesteld worden en waar ‘extra context’ kan gegeven worden aan de inhoud van de documentaire. Op 5 december, de avond van de uitzending over de Vlaamse Beweging en de collaboratie is er ook een ‘event’, een debat in Bozar in Brussel SS of IS, wat te leren uit het verleden? Terzake-anker Annelies Beck modereert het debat tussen Christophe Bush (Kazerne Dossin), Rudi Vranckx (VRT), Lore Colaert (Vlaams Vredesintituut) en Koen Aerts (UGent).

Na de reeks volgt op 19 december nog een speciale uitzending die Kinderen van de collaboratie. Het collectieve geheugen moet ‘kaderen in een breder perspectief’. Zeven experten leggen daarin uit welke plaats de de Tweede Wereldoorlog en de herinnering eraan, innemen in onze samenleving, hoe ons beeld over de oorlog door de jaren heen is gevormd en welke lessen we trekken uit het verleden. In die extra uitzending komen Nico Wouters (CegeSoma), Chantal Kestaloot (CegSoma), Christophe Bush (Kazerne Dossin), Helen Grevers (Vredescentrum), Koen Aerts (UGent), Bruno De Wever (UGent) en Pieter Lagrou (ULB) aan het woord.

Maatschappelijke taak van een tv-reeks

De makers werden geïnspireerd en begeleid door de historicus Koen Aerts (UGent). Aerts ziet een maatschappelijke taak weggelegd voor Kinderen van de collaboratie. De verhalen van de kinderen zijn volgens de historicus verhalen die je overal kan horen waar in een conflict, kinderen in hun leven de gevolgen dragen van de keuze van hun ouders. De reeks wil dan ook niet op zoek gaan naar antwoorden, maar via de familiegeschiedenis van enkelen een kijk geven op onze geschiedenis.

Volgens Koen Aerts staat het onderzoek naar de kinderen van de collaboratie ook maar in de kinderschoenen. In België zouden er ongeveer 300.000 kinderen van collaborerende ouders zijn. Die hebben zich ondertussen ruim verspreid in de stambomen van verschillende families. In België zijn die kinderen nog nooit als groep bestudeerd. In hoeverre is dat familieverleden een taboe? Hoe heeft dat hun leven beïnvloed?

De historicus ziet de reeks als een manier om maatschappelijke openheid te creëren rond het thema van de collaboratie. Niet alleen tussen ouders en kinderen of grootouders en kleinkinderen, maar ook officieel. De reeks is voor Koen Aerts een oproep tot het college van procureurs Generaal voor meer openheid en om hun streng beleid te stoppen. Op dit moment is het vaak moeilijk ook voor nabestaanden om inzage te krijgen in collaboratie- en vervolgingsdossiers. Vele aanvragen worden geweigerd. ‘Een volwassen democratie moet het verleden recht in de ogen durven kijken’ vindt Aerts.

De makers van Kinderen van de collaboratie zijn ondertussen gestart met een tweede reeks: Kinderen van het verzet.

Verhalen

Verhalen, ‘storytelling’ zijn de kern van de hedendaagse journalistiek, alles moet in een persoonlijk verhaal gegoten worden. Ook in deze reeks. Dat kan mooie tv-opleveren. De begeleiding van een historicus moet dan garant staan voor de evenwichtigheid van de verhalen in de reeks. Want een mooi verhaal kan snel waarheid worden. Dit programma kan de beeldvorming over de kinderen van de collaboratie sterk beïnvloeden, net zoals Maurice De Wilde de maatschappelijke discussie en het beeld over de collaboratie in Vlaanderen sterk heeft beïnvloed. Men kan er in deze tijden enkel van overtuigd zijn dat de deontologische code anders ligt dan in de tijd van De Wilde.

We zagen op de persvoorstelling fragmenten van het programma. Die zagen er heel goed uit. Sterke verhalen, wat hadden we anders verwachten, verschillende invalshoeken, mooie beelden, echte mensen.

De grote vraag is welk beeld Kinderen van de collaboratie  van de collaboratie zal geven door de ogen van enkele kinderen. En wat aflevering 5, waarin de collaboratie en de Vlaamse beweging gelinkt worden, zal geven van beeld van de Vlaamse beweging. Als de link met heden en verleden wordt gelegd, liggen er heel wat valkuilen. De vraag is ook altijd in hoeverre hedendaagse politiek een rol speelt in de interpretatie van het verleden. Met die vraag in het achterhoofd wordt het uitkijken naar het debat in Bozar. Wordt dat een zoveelste poging om collaboratie en hedendaagse radicalisering te koppelen? Wat wordt de extra uitzending? In Vlaanderen blijft ook de herinnering aan de wereldoorlogen hoe dan ook communautair gekleurd en zelfs politiek beladen. Benieuwd welke rol dat zal spelen. De reeks staat al geprogrammeerd om op te nemen.

Vanaf 7 november elke dinsdagavond om 21u15 op Canvas en Vrtnu.be