Naar de apocalyps van onze energievoorziening?

Wie de energie- en klimaatdiscussies in dit land van nabij volgt kan niet anders dan zich afvragen of we het noorden helemaal kwijt zijn. Voor nuancering is er geen plaats. Vanuit een haast religieuze overtuiging wordt beweerd dat de wereld om zeep gaat. En dat wij allen dat niet alleen zullen geweten hebben ,maar ook op ons geweten hebben.

Vanuit diezelfde ideologie worden in dit landje ook alle kerncentrales, die nota bene CO2-neutraal produceren en vandaag circa 50% van onze elektriciteit leveren, met sluiting bedreigd. Het is weerzinwekkend hoe we op deze wijze onze collectieve verarming zelf organiseren. En toch liggen redelijke en rationele oplossingen voor de hand.

Het klimaat verandert

De industrialisatie, de mobiliteit en het toegenomen comfort hebben de laatste decennia gezorgd voor een grote toename van het verbruik van de fossiele grondstoffen steenkool, olie en gas. Wanneer we fossiele grondstoffen massaal verbranden is het logisch dat het CO2-gehalte stijgt, het broeikaseffect toeneemt en de aarde opwarmt.

Naast CO2 is ook waterdamp een belangrijk broeikasgas. Bij hogere temperaturen geïnitieerd door de CO2- stijging verdampt er meer water uit de oceanen en stijgt het gehalte aan waterdamp in de lucht. Het is dus eerder een afgeleid en versterkend effect. Anders is het gesteld met methaan dat in geringere concentraties voorkomt, maar een sterker broeikaseffect heeft dan CO2.

Methaan of CH4 ontstaat op natuurlijke wijze maar komt ook in de atmosfeer bij de winning van olie en gas en vanuit de veeteelt. De eenzijdige klemtoon op CO2 is bijgevolg simplistisch. Hij negeert een aantal andere parameters die evenzeer van invloed zijn en mogelijkheden bieden tot bijsturing. Het is de hoogste tijd om grotere aandacht te besteden aan de reductie van de methaanuitstoot.

Steenkool

Het is nodig het verbruik van fossiele grondstoffen te beperken. Maar dan liefst in de juiste volgorde van vervuiling met de focus op steenkool, dan olie en dan gas. En die focus ontbreekt. Niet alleen in Europa, waar Duitsland de laatste decennia massaal heeft ingezet op bruinkool en steenkool en nu toegeeft dat de paniekerige kernuitstap na Fukushima wellicht toch niet zo doordacht was, maar ook in de Verenigde Staten (VS) en vooral in Azië waar China en India nog steeds massaal en toenemend steenkool inzetten en geen aanstalten maken om daar spoedig van af te stappen. Zonder duidelijk ‘commitment’ van deze landen blijft het dweilen met de kraan open.

Men kan argumenteren dat deze landen steenkool nodig hebben om hun levensstandaard te verhogen. Men kan ook argumenteren dat de massale verbranding van steenkool een zeer nadelig milieu-effect heeft, de plaatselijke volksgezondheid schaadt en daarom dringend dient afgebouwd te worden. Naast hernieuwbare bronnen en kernenergie zijn zelfs olie maar vooral gas dan betere alternatieven. Het overhaast in de ban slaan van olie en gas heeft ondertussen wel gezorgd voor minder investeringen, schaarste en hoge prijzen. Energie is een basisbehoefte die ook in de transitieperiode aan redelijke prijzen beschikbaar zou moeten blijven om grote sociale onrust te vermijden.

Wie vandaag de straat op gaat voor een beter klimaat dient te beseffen dat dit kan in westerse democratieën maar totaal onmogelijk is in dictaturen zoals China die economisch drijven op steenkool. De enige manier om daar verandering in te brengen gaat via de macht van het geld met extra belastingen op vervuilende productie. Waarop wachten we om hiermee aan de slag te gaan?

Selectie

We willen in Europa het goede voorbeeld geven en voorop lopen in de energietransitie. Gezien onze niet zeer grote impact op het wereldwijde klimaat is het dan zeker aangewezen grondig te selecteren welke maatregelen we willen implementeren. De huidige hysterie leidt tot een golf van subsidiestromen die dikwijls economisch weinig zinvol zijn. Daarnaast het klimaat bitter weinig veranderen en de middelen opsouperen om de infrastructuur te wapenen tegen droogte en overstromingen. Onrijpe alternatieven worden met massa’s subsidies uitgerold. De saga van de zonnepanelen is één voorbeeld. De massale inzet van batterijen een ander.

In de Nevada-woestijn worden op dit ogenblik gigantische graven gedolven om reeds verouderde windmolenwieken te begraven. Deze wieken bestaan uit composieten of mengsels van kunststoffen en metalen die niet eenvoudig te recycleren zijn. Dezelfde vragen kunnen gesteld worden bij de inzet van batterijen in wagens. Daarenboven verhogen batterijen het gewicht van een gewone wagen met een paar honderd kg. Het is alsof we continu rondrijden met 3 tot 4 personen op de achterbank. Is dat de energie-efficiëntie van de toekomst?

Uiteraard vinden we vandaag heel wat opportunistische ondernemingen die op deze trends inspelen. En zo hun firma als duurzaam positioneren. Het is hen meestal te doen om het imago en de overheidssubsidies. De overgang naar een elektrisch wagenpark is op termijn een goede keuze. Maar de overhaaste implementatie van vandaag leidt tot suboptimale oplossingen.

Hernieuwbaar

Het klimaatprobleem is een wereldwijde uitdaging. Meer elektrificatie en duurzame elektriciteitsproductie zijn daarvoor noodzakelijk. Hernieuwbare energiebronnen zoals windturbines en zonnepanelen zullen het best renderen op plaatsen waar er veel wind en zon is. Zonnepanelen in Afrika en het Midden-Oosten zullen ongetwijfeld een veel hoger rendement halen dan in onze vaak bewolkte landen. Hetzelfde geldt voor de windturbines.

Nu al worden vragen gesteld bij hun effectief rendement en bij de invloed van een afnemende windintensiteit. De grillen van het klimaat en de natuur, van de zon en de wind op onze elektriciteitsproductie opvangen zonder kerncentrales is een haast onmogelijke opdracht. We zouden ons vandaag gelukkig moeten prijzen dat kernenergie 50% uitmaakt van onze elektriciteitsproductie.

Kernenergie

Het scenario van het sluiten van alle kerncentrales betekent het afbouwen van onze welvaart . De ideologische scalp van de kernenergie is niet alleen nefast voor de CO2-uitstoot maar bedreigt ook de economische slagkracht van Vlaanderen. Daar waar in andere landen kerncentrales mits grondige controle veel langer kunnen open blijven en nieuwe centrales worden gepland, gaan we ze hier stilleggen en vervangen door gesubsidieerde gascentrales met grotere CO2-impact én door dure import uit het buitenland.

Dat zulke beslissingen tot stand komen binnen een federaal kader met partijen die in Vlaanderen geen rekenschap afleggen is wraakroepend en toont aan tot welke excessen het democratisch deficit in dit land in staat is. Dat Vlaamse werkgeversorganisaties hieromtrent nauwelijks stelling innemen getuigt niet van veel moed en gemeenschapszin. Alle elektriciteitsverbruikers zullen in dat geval geconfronteerd worden met verder stijgende prijzen als weerslag van verkeerde beslissingen.

Pers

Tenslotte is het ongelofelijk hoe de media unisono meedraaien in de energie- en klimaatverhalen. Zonder degelijke analyse van alle parameters. Met redacteurs die elke natuurramp toeschrijven aan het klimaat zonder enige historische reflex.  Zijn er vandaag meer natuurrampen dan vroeger? Zijn er meer overstromingen dan vroeger? Ook als het antwoord hier en daar minder alarmerend zou zijn dan nog blijft het nodig het verbruik van fossiele grondstoffen af te bouwen.

Het komt echter voor alsof het antwoord desnoods mag worden gemanipuleerd om de urgentie te beklemtonen. Alle natuurrampen voorstellen als een direct gevolg van de klimaatverandering botst met het gezonde verstand van de burger. Met als gevolg dat deze afhaakt.

De geloofwaardigheid van het klimaatactivisme is gebaat met meer nuance, met het inzetten op een mix van energiebronnen inclusief kernenergie en met minder totalitaire ideologie. Evenals met de klare boodschap dat de energietransitie geld zal kosten aan iedereen en dat het bijgevolg noodzakelijk is de middelen goed te besteden en genuanceerd te denken en te handelen.