Kumbyebye

In de laatste peilingen scoorde de aloude Vlaamse centrumpartij CD&V niet al te best. De partij verloor tegenover de federale verkiezingsuitslag van 2014 maar liefst 2,5%, en strandde op een magere 16,1%. De groeimarge van de CD&V bleek ook kleiner dan die van Groen, waardoor CD&V riskeert om na de volgende verkiezingen in 2019 als derde te eindigen. De N-VA behaalde daarentegen een verrassende hoge score met 30,2% van de stemmen. Na drie jaar regeringsdeelname zakt de N-VA 2,2% onder het verkiezingsresultaat van 2014. Ze blijft daardoor met kop en schouders de grootste partij in Vlaanderen.

Volkspartij

Wouter Beke beseft meer en meer dat zijn partij op korte termijn niet meer de grootste kan worden. Men spreekt sinds kort bij CD&V dan ook niet meer van ‘volkspartij’ maar van ‘centrumpartij’. Het onderscheid tussen beide begrippen is subtiel: een volkspartij is een partij die het algemeen belang vertegenwoordigt; een centrumpartij zoekt het politieke centrum op. Met slechts 16,1% in de peilingen, amper iets meer dan de helft van N-VA, kan CD&V zich onmogelijk als een volkspartij in de markt zetten.

Toen Vlaanderen nog grotendeels katholiek was, viel het algemeen belang samen met dat van de katholieke zuil. Maar de secularisering van Vlaanderen sinds de jaren 60 betekende ook de (electorale) ontzuiling van de maatschappij. Na het Valentijnskartel in 2008 was het met de leidende positie van de CD&V in Vlaanderen definitief gedaan, en nam de N-VA de scepter van volkspartij over. Lokaal staat de christendemocratie nog relatief sterk, maar ook daar staat de partij onder druk.

Binnen de CD&V dacht men dat de opkomst van de N-VA een tijdelijk fenomeen was, en dat de centrumrechtse kiezers snel zou terugkeren naar de christendemocratische stal. Maar de realiteit draaide anders uit. De meeste CD&V’ers beseffen ondertussen dat de partij de ambitie om ooit nog de grootste worden mag opbergen. Sommigen, zoals Marc Eyskens en de familie Van Rompuy, hebben duidelijk die klik nog niet gemaakt. Vandaag is de ambitie van Wouter Beke niet meer de grootste te zijn, maar om in het centrum van het bed te liggen: ‘Niet per se de grootste partij, maar wel de partij die erin slaagt om verschillende groepen achter één boodschap te krijgen.’ (Het Nieuwsblad, 16/09/2017)

Kumbaya

Toen De Wever en Beke in april een gewapende vrede sloten, het fameuze Kumbaya-moment, bleek de regering-Michel waarlijk een tweede adem gevonden te hebben. De communicatie vanuit de regeringspartijen werd gestroomlijnd en Eric Van Rompuy hield zich rustig op zijn blog. Er heerste zelfs wat euforie toen het Zomerakkoord werd afgekondigd. Nu de zomervakantie bleek echter dat niet elke coalitiepartner de pensioenhervorming op dezelfde manier begrepen had. Gwendolyn Rutten bewees in een debat op De zevende dag tegen sp.a-voorzitter John Crombez zelfs dat ze het akkoord waarschijnlijk niet eens had gelezen.  Na een week van gekibbel tussen regering en oppositie en tussen de regeringspartners zelf, is het nog steeds niet duidelijk wat er nu juist beslist werd.

Kumbyebye

Na de slechte peilingen van vorige week, de moeilijkheden rond de pensioenhervorming en de georkestreerde Twitterrellen met staatsecretaris Theo Francken, was blijkbaar gisteren het moment aangebroken voor Wouter Beke om de gewapende vrede met N-VA op te blazen. In het vermelde interview verklaarde hij: ‘N-VA is in 2014 groot geworden door het Vlaams Belang leeg te vreten, en nu doen ze er in hun discours alles aan om die kiezers voor zich te blijven winnen.’ Volgens Beke zal de kiezer in 2019 voor twee opties kunnen kiezen: ‘Een duidelijk project dat de mensen verbindt en de samenleving versterkt, of een model waarbij voort­durend tweedracht wordt gezaaid en een discours van islamofobie wordt gevoerd?’

Vlaams Belang light

De N-VA is niet groot geworden door alleen het Vlaams Belang leeg te ‘vreten’. De laatste peilingen doen trouwens vermoeden dat het VB nog lang niet dood is. Het merendeel van de ‘nieuwe’ N-VA-kiezers’ komt niet uit extreemrechtse hoek. De N-VA heeft de (centrum)rechtse vleugel van Open Vld en CD&V overgenomen. Ook LDD werd volledig opgeslokt. Wouter Beke weet dit, maar toch blijft hij de N-VA framen als een soort van Vlaams Belang Light. Dat zou de partij minder salonfähig kunnen maken voor de centrumrechtse kiezer.

Maar deze tactiek uit de jaren 90 werkt vandaag niet meer.  Sinds de verkiezingstsunami van N-VA in 2010 is de politiek correcte dijk gebroken. Rechtse en centrumrechtse ideeën over maatschappelijke problemen zijn terecht weer salonfähig. Men probeert, zoals Wouter Beke, die dijk af en toe nog eens te herstellen uit electoraal opportunisme, maar de (centrum)rechtse kiezer laat zich niet meer politiek correct muilkorven.

Islamofobie en polarisatie

Wie kritiek heeft op bepaalde passages in de Koran, op bepaalde islamitische rituelen of gedragscodes is niet islamofoob maar gewoon kritisch. Wanneer men de katholieke kerk bekritiseert omwille van haar standpunten over het homohuwelijk, scheidingen, euthanasie en abortus, is dat niet omwille van een ‘katholikofobie’ maar omwille van het recht op individuele keuzevrijheid.

Een andere dooddoener is ‘tweedracht zaaien’ of polariseren. Elke partij polariseert: arbeid versus kapitaal, liberaal versus autoritair, ecologie versus industrie, jong versus oud, enzovoort. Een land waar geen tweedracht is, leeft onder een dictatuur. Zoals Joël De Ceulaer (De Morgen) onlangs schreef: ‘Democratie dient om verdeeldheid aan het licht te brengen. Wie onze verdeeldheid betreurt, betreurt de democratie.’

Politici zoals Wouter Beke die debatten willen afsluiten, polarisering inroepen, of vrije meningsuiting onder druk zetten, zijn het echte gevaar voor de democratie. Door N-VA islamofoob en polariserend te noemen, criminaliseert hij een legitieme maatschappelijke visie. Ik begrijp ook dat Beke de nieuwe conservatieve moslimkiezers tevreden wil stellen, maar zijn uithaal toont ook de intellectuele armoede van zijn partij aan.

Wie geen duidelijke keuzes kan of wil maken, zwaait wat met vage begrippen zoals ‘verbinden’ of ‘samenleving versterken’. Iedereen wil de samenleving versterken, en iedereen wil de dialoog open houden, alleen jammer dat Wouter Beke met zijn uitspraken juist het tegenovergestelde doet met 30% van de kiezers. Concurrerende partijen wegzetten als islamofoob, is zelf polariserend en een intellectueel zwaktebod.

Nieuw kiespubliek

Het traditionele katholieke kiespubliek van de CD&V sterft uit. Ook de zuil beïnvloedt al lang het stemgedrag van haar leden niet meer. De moslimbevolking in België daarentegen is springlevend en groeit gestaag. Sinds een paar jaar probeert men bij de CD&V dit kiezerspotentieel aan te spreken. De partij past haar discours aan, doet ostentatief mee aan Islamitische feesten, gaf verschillende mondige allochtonen een zichtbare rol, predikt de nieuwe preutsheid, bekritiseert het kordate optreden van de Antwerpse politie, en neemt afstand van elke vorm van Islamkritiek. Vooral dat laatste is problematisch.

Daar waar in het verleden de CD&V de conservatieve katholieke standpunten niet durfde te verdedigen, loopt ze nu de conservatieve islam achterna. De stilte van de CD&V over homofobie, seksisme en antisemitisme bij moslims is oorverdovend. Het is een zeer goede evolutie dat mondige moslims een zichtbare plaats krijgen binnen partijen, maar het mag niet ten koste gaan van democratische plicht om élke vorm van discriminatie, niet alleen racisme, te bestrijden. Want dan heet het ‘soumission’ en ondergraaft men uit electoraal opportunisme de verworven democratische rechten van een groot deel van de bevolking.

Wouter Beke kan misschien beter eens luisteren naar de woorden van historicus Olivier Boehme: ‘In een volwassen democratie hoef je niet met iedereen vriendjes te zijn.’