Laat de volgende minister van digitalisering (g)een liberaal zijn

Gisteren dacht ik ‘Alsjeblieft, laat de volgende minister van digitalisering geen liberaal zijn’. Nochtans heb ik eigenlijk heel graag een liberaal op die post. Liberalen vetrekken immers vanuit een ideologie die het individu belangrijk vindt. Een socialist vindt het maatschappelijk belang belangrijker. Zo iemand wil ik liever niet laten beslissen hoe moet omgegaan worden met alle digitale middelen die ons leven binnen dringen.

Toch liet de gedachte me niet los, met dank aan de bijna potsierlijke online voorzittersverkiezingen bij Open Vld. Voor alle duidelijkheid: ik beschik over niet meer informatie dan wat in de pers is verschenen. Maar hierbij een plausibel scenario.

Het cookiemonster

Er kwam al snel bericht dat partijleden meermaals konden stemmen, zo lang ze maar gebruik maakten van verschillende browsers. Dat is tot nu toe door niemand tegengesproken. Ik veronderstel dat men een heel eenvoudige — té eenvoudige — manier van controle opgezet had. Het ledennummer controleren in een database, vermoedelijk. Omwille van de anonimiteit van de stemming zal men zo weinig mogelijk verband willen hebben leggen tussen stem en stemmer. Ik vermoed dat men enkel met het plaatsen van een cookie in de browser van de gebruiker zelf heeft vastgelegd dat men al gestemd had.

Een cookie is trouwens data die men lokaal opslaat. Ze zijn ook heel berucht: ze worden gebruikt — of kunnen gebruikt worden — om uw digitale stappen te traceren. Die techniek is echter zo lek als een zeef. Cookie wissen, andere browser gebruiken, incognito modus… allemaal manieren om meerdere keren te stemmen.

Dubbele verificatie, blockchain

Wie op die manier voorzitter wordt van Open Vld is voor mij niet de persoon die de volgende digitale minister mag aanwijzen. Toch niet zonder dat hij of zij eerst een cursus heeft gevolgd, desnoods digitaal en online. Dan zou die geweten hebben dat online stemmen op zijn minst een dubbele verificatie nodig heeft. En dat er heel goed moet over nagedacht worden om veiligheid hand in hand te laten gaan met respect voor de privacy. Ik zou hem of haar dan op zijn minst het principe van de blockchain willen uitleggen.

Blockchain is een systeem waarmee je, om het eenvoudig uit te leggen, een sluitend systeem met bewijs van iedere transactie kan vastleggen. Of je nu een betaling uitvoert of een stem uitbrengt: het zijn beide ’transacties’. Het is een gedistribueerd systeem waarbij iedereen een stukje van de ketting heeft. Ook blockchain is niet onfeilbaar. Maar als ik momenteel moet kiezen voor een doordacht systeem dat niet te manipuleren valt, dan is dat toch mijn keuze.

Een echte liberaal, die ons beschermt tegen de overheid

De privacyportefeuille was de afgelopen jaren — gelukkig — in handen van een liberaal.  Zeker iemand als Philippe De Backer verdient hier een eervolle vermelding. Maar tegelijk is het onder — ondanks? — hun bewind gekomen tot een land dat volstaat met ANPR-camera’s. De privacywaakhond ligt aan de ketting, en identiteitskaarten hebben vingerafdrukken. En er zijn nog voorbeelden te vinden.

Waarom anders veranderde Matthias Dobbelaere-Welvaert van carrière en werd hij directeur werd van de stichting The Ministry of Privacy. We kennen allemaal het zoethoudertje: ‘Waarom maak je je zorgen over je privacy? Als je niets te verbergen hebt, dan…’ Dat is wat men ‘setting the frame’ noemt. Als je dan toch kritiek wil geven, dan zeg je meteen over jezelf dat je toch iets te verbergen hebt.

Meer digitalisering, met pen en papier als het moet

Verdere digitalisering is nodig. We moeten ze omarmen en de voordelen gebruiken. Deze coronacrisis heeft ons geleerd dat we niet al te afhankelijk mogen zijn van het buitenland. Niet voor de productie van mondmaskers, maar zeker ook niet voor technologische ontwikkeling. Voor kernfysica hebben we CERN, maar Europa heeft ook nood aan een eigen Silicon Valley.

Tegelijk mogen we onze ogen niet sluiten voor de gevaren die hiermee gepaard gaan. Laat het alsjeblieft niet in handen van een te sterke overheid. Deze crisis leidt misschien tot techno-optimisme: het geloof dat technologie koste wat kost moet en zal helpen. Tegelijk weerklinkt de oproep tot meer overheid. Die combinatie doet me sterk verlangen naar een liberale minister van digitalisering. Eentje die weet wanneer het beter is om pen en papier te gebruiken, ook om voorzitters te verkiezen.

Luister ook naar de Doorbraak Radio-aflevering ‘Privacy besmet door coronavirus’ met Matthias Dobbelaere-Welvaert.