Liberale hoop uit Argentinië? Presidentskandidaat Javier Milei gaat strijd aan met overheid

Javier Milei won op 13 augustus de voorverkiezingen van zijn partij in Argentinië. Hij heeft nu een reële kans om verkozen te worden tot president in oktober, maar in de media wordt hij intussen afgedaan als extreemrechts. Voor liberalen is Milei een sprankeltje hoop in een wereld die steeds meer afglijdt naar het collectivisme.

Het Argentijnse economische beleid van de afgelopen decennia functioneerde zodanig slecht dat de bevolking alle vertrouwen in haar eigen munteenheid (de peso) verloren heeft. Volgens de Spaanse econoom Daniel Lacalle bedraagt de Argentijnse jaar-op-jaarinflatie intussen meer dan 100 procent. De centrale bank drukte ontzettende hoeveelheden geld bij om de socialistische agenda van de machthebbende Peronisten te kunnen betalen (de Peronisten zijn een Argentijnse politieke strekking met een links economisch programma, red.).

Argentijnen proberen hun pesos zo snel mogelijk om te zetten in goederen, dollars of goud. De samenleving staat onder druk omdat bedrijven niet in staat zijn te functioneren met zoveel economische onzekerheid. In 2020 kon Argentinië haar schulden voor de zoveelste keer niet aflossen en moest het weer eens steun vragen bij het Internationaal Monetair Fonds.

Presidentsverkiezingen

In oktober wordt een nieuwe president gekozen en kunnen de Argentijnen beslissen of ze het over een andere boeg willen gooien. De meest opvallende kandidaat is de flamboyante Javier Milei van de partij ‘La Libertad Avanza’ . Hij is de tegenpool van het huidige linkse politieke establishment, en gekend om zijn vurige speeches en interviews waarin hij linkse politici en ideeën frontaal aanvalt. Nu hij de voorverkiezingen van zijn partij gewonnen heeft, maakt Milei een goede kans om president te worden.

In zijn jeugd was hij semi-professioneel voetballer en speelde hij in een rockband. Mileis wilde haardos leverde hem de bijnaam ‘el Peluca (de Pruik, red.)’ op. Hij zou ook populair zijn bij de jeugd en heeft een economische podcast ‘Demoliendo Mitos’.  Geboren in 1970 tijdens een periode van hyperinflatie zou Milei al op twaalfjarige leeftijd interesse krijgen in economie. Na het lezen van een boek van de econoom en filosoof Murray Rothbard zou hij in 2014 een passie krijgen voor libertaire gedachten.

Linkse elite

Door de media wordt Milei vaak omschreven als extreemrechts. Deze term omvat voor de overwegend linkse journalistieke elite iedereen die niet meeloopt in het grote socialistische, progressieve verhaal, en is dus niet veelzeggend. Hem wegzetten als een praatjesmaker of een populist is ook moeilijk te verdedigen.

Als professor economie is Milei aanhanger van de Oostenrijkse economische school, de grote vijand van alle vormen van links of rechts collectivisme. Hij gaf les en schreef tientallen academische papers. Zijn economische en politieke ideeën zijn dan ook geen uit de lucht gegrepen fantasieën, maar doordachte concepten met een lange intellectuele traditie.

Economisch programma

Zijn voorstellen zijn een droom voor liberalen. Milei wil de overheid doen krimpen door onder andere tien van de achttien ministeries af te schaffen. De overblijvende overheidsdiensten moeten flink besparen. Staatsbedrijven en de gezondheidszorg moeten grotendeels worden geprivatiseerd. Arbeidsregulering moet worden versoepeld zodat bedrijven gemakkelijker werknemers kunnen inhuren en ontslaan.

Ook de pensioenen en de werkloosheidsuitkeringen moeten worden hervormd om werken aantrekkelijker te maken. Het schoolsysteem zou meer concurrentie en keuzevrijheid moeten bieden aan ouders. Het belastingsysteem moet worden vereenvoudigd.

Geldmarkt

Op monetair gebied wil Milei op termijn de geldmarkt liberaliseren: mensen zouden kunnen werken met onder andere buitenlandse valuta, goud of bitcoin. Hij wil ook het concept van ‘fractionele reserve’ verbieden voor eenvoudige bankrekeningen (niet voor investeringsbanken). Dat is het systeem waarbij de banken meer geld mogen uitlenen dan ze bezitten en zo geld creëren vanuit het niets.

Uiteindelijk zouden alle hervormingen moeten leiden tot het verdwijnen van de Argentijnse peso en de centrale bank. De overheid zou in dat geval haar schulden niet meer kunnen afbetalen door inflatie te veroorzaken en zo het geld van de burgers waardeloos te maken. Deze inperking van de staatsmacht over het monetair beleid zou een enorme rem zijn op de inmenging van de overheid in het dagelijks economisch leven van de Argentijnse burgers.

Door de lamentabele staat van de Argentijnse economie en de beperkte reserves aan harde valuta wordt de implementatie van deze monetaire plannen geen eenvoudige zaak. Waarschijnlijk staan de Argentijnen open voor deze radicale ideeën door de enorme inflatie en economische malaise van de afgelopen jaren.

Liberale hoop

Wordt de volgende president van Argentinië een libertair en zelfverklaard anarchokapitalist? We zullen het in oktober weten. Een overwinning van Milei zou alleszins hoop geven dat een liberale ommekeer mogelijk is in samenlevingen die economisch wegzakken door jarenlang socialistisch beleid en monetaire inflatie.