Nieuw in Vlaanderen: politieke radioreclame

Voor het eerst mogen radio- en tv-stations betaalde reclamespotjes uitzenden voor politieke partijen in aanloop naar de lokale en provinciale verkiezingen van 13 oktober. Dat is sinds 1 januari 2024 onder voorwaarden mogelijk dankzij een wijziging van het decreet.

Een zomerse dag op een terrasje aan zee. Op de achtergrond klinkt ‘Kustradio’ met FM frequenties in Knokke-Heist en Blankenberge. Tussen non-stop oude hitjes en reclame voor een strandbar en een vishandel door klinkt plots de stem van VB-voorzitter Tom Van Grieken: ‘Wilt u dat er nog wél naar u geluisterd wordt? Nu, meer dan ooit, maken we Vlaanderen weer van ons.’

Een andere campagne

Politieke reclamespotjes op radio en tv, we kennen dat uit de VS, waar zelfs de lokale sherrif oproept om op hem te stemmen. Maar ja, da’s Amerika. Daar mogen ook advocaten en dokters reclame maken. In Vlaanderen bleef politieke reclame op radio en tv jarenlang beperkt tot de fameuze ‘uitzendingen door derden’ op de openbare omroep destijds.

Het is dus toch even schrikken om nu plots Van Grieken in een reclameblokje te horen. Niet alleen bij Kustradio, een dag later ook op de Oost-Vlaamse keten Club FM. Misschien hoorde u ‘m zelfs al op andere zenders. Misschien hoorde u ook al andere partijen? Laat het ons weten in de reacties.

Mogelijk brengen de verkiezingen in oktober dus een heel andere campagne. Niet alleen mogen de partijen nu reclame maken op radio en tv, maar ook in de bioscoop of op commerciële reclameborden, de fameuze 20m2 borden die in 1994 verboden werden.

Eén belangrijke voorwaarde: politieke reclame is verboden tijdens de sperperiode. Die geldt ongeveer 4 maanden voor de verkiezingsdatum, mààr dat verbod bestaat enkel voor gewestelijke (Vlaamse, Waalse, Brusselse…), federale en Europese verkiezingen.

Voor lokale en provinciale verkiezingen bestaat er géén verbod meer tijdens de sperperiode.

Uitgaveplafond

Wat een kandidaat en een lijst mogen uitgeven voor een verkiezingscampagne is in Vlaanderen afhankelijk van het aantal inwoners van de gemeente of het arrondissement in de provincie. Uiteraard bestaat daar een mooie tabel van.

Daarom zijn commerciële borden of radio- en tv-reclame vaak te hoog gegrepen voor lokale verkiezingen. In Dessel kan het kartel N-VA/CD&V van huidig burgemeester Kris van Dijck 8.896 euro uitgeven per lijst en 1.250 euro als kandidaat. Maar voor de provincieraadsverkiezingen in dat arrondissement is dat al 128.532,78 euro per lijst en 9.210,66 euro per kandidaat. Dat schept al wat meer mogelijkheden.

In grote steden krijg je een ander verhaal. In Antwerpen, de grootste stad van Vlaanderen mag een lijst 126.863,42 euro uitgeven aan kiespropaganda en een kandidaat 9.031,80 euro. Voor de provincieraadsverkiezingen is dat 179.476,68 euro per lijst en 14.668,93 euro per kandidaat.

Dus krijgen we dan politieke reclame op onze radio? De nationale zenders staan daar weigerachtig tegenover en zijn wellicht te duur. Maar op lokale radio’s zeker. De reclametarieven zijn er laag en het bereik lokaal. Ook voor de regionale tv lijkt de aanpassing van het lokale kiesdecreet goed nieuws. Zij kunnen, zeker voor de provincieraadsverkiezingen extra bijverdienen met politieke reclame.

Impact en bereik?

Dan resten er nog twee vragen: Ten eerste: zijn er naast Vlaams Belang nog andere kandidaten voor radio- of tv-spotjes? De toekomst zal het leren.

En ten tweede: hebben lokale radiospotjes ook enige impact? Lastige vraag. Bij de officiële CIM-cijfers vinden we enkel gegevens over de grotere spelers: de radio’s van VRT (1, 2, Klara, MNM en Stubru) en DPG Media (Q-Music, Joe, Willy).

Alleen de site Radiovisie.eu maakte in februari 2024 een behoorlijk beredeneerde inschatting over de lokale luistercijfers van 2023. Ze namen de categorie ‘Belgische andere stations Nederlandstalig’ en telden daar de luisteraars van 3 lokale radiogroepen bij. Zo komen ze aan een gemiddeld dagelijks bereik van 127.000 luisteraars, oftwel 2,5 procent van het totaal aantal mensen dat naar de radio luistert. Vervolgens extrapoleert Radiovisie het bereik naar een periode van 4 maanden, wat de tijd is tussen twee CIM-onderzoeken, en dan delen ze het door de ongeveer 120 lokale radio’s zijn over heel Vlaanderen. Alles welbeschouwd zou dat dan neerkomen op een gemiddelde poel van 10.000 luisteraars per lokale radio.

Zag of hoorde u recent verkiezingsreclame van politieke partijen op 20m2 affiches, (lokale) radio of (lokale) tv? We lezen het graag in de reacties.