M5S en Lega maken einde aan Tweede Republiek

Gisteren vonden er in Italië parlementsverkiezingen plaats. Die verdeelden het Italiaanse schiereiland in twee delen. In het zuiden (Campania, Sicilië, Apulië en Calabrië) won de Movimento Cinque Stelle (M5S) met monsterscores tot tegen de 50% in sommige kieskringen. Nationaal worden ze ook grootste partij met 32,4% van de stemmen. Volgens Luigi Di Maio, de kanditaat-premier van de M5S, betekent deze overwinning het begin van de Derde Republiek en zijn ze klaar om het land te regeren. 

In het noorden zorgde de sterke groei van de Lega (Nord) onder leiding van Matteo Salvini voor de overwinning van het centrumrechtse verkiezingskartel. Zij eindigen samen op iets meer dan 36% en worden zoals verwacht de grootste coalitie. De Lega (Nord) werd met 17,6% ook groter dan Forza Italia (14,1%), waardoor partijvoorzitter Salvini deze ochtend al het leiderschap binnen de coalitie opeiste. Of Silvio Berlusconi zal aanvaarden om vanaf vandaag  tweede viool te spelen, blijft een groot vraagteken. De politieke rol van il Cavaliere is na deze verkiezingen wel grotendeels uitgespeeld.

Sociaaldemocratie grote verliezer

De grote verliezer van deze verkiezingen is de centrumlinkse Partito Democratico (PD), die er bijna nergens aan te pas komt. Met 18,8% scoort de partij de helft minder dan bij de Europese verkiezingen van 2014. Zelfs in de traditionele linkse centrumregio Emilia-Romagna verliest de PD maar liefst 11% en wordt ze de tweede partij achter de M5S. Alleen Toscane en Trentino Alto-Adige (dankzij de alliantie met de Südtiroler Volkspartei) blijven grotendeels in handen van de centrumlinkse coalitie. Een schrale troost voor partijvoorzitter Matteo Renzi die straks waarschijnlijk zijn ontslag zal aanbieden.  Of dit zal worden aanvaard door het partijbureau, is twijfelachtig. Er staat ook niemand klaar om hem op te volgen en de partij dreigt uit elkaar te vallen.

Kleintjes

Bij de kleine partijtjes overleeft alleen het linkse Liberi e Uguali. Met 3,3% behalen ze waarschijnlijk een tiental zetels. Politiek zijn deze socialisten niet meer aan zet. Zowel het extreemlinkse Potere Al Popolo als het rechtse Noi con l’Italia en het linksliberale +Europa halen de kiesrempel niet. De extreemrechtse of neofascistische partijen scoren amper o,5%. Niettegenstaande alle media-aandacht voor deze minipartijen, blijven ze een marginaal fenomeen.

Patstelling?

Geen enkele van de drie grote blokken heeft volgens de betrouwbare schattingen een meerderheid (316 zetels in de Kamer en 158 in de senaat). Sommige vrezen dat de regeringsvorming weleens lang zal kunnen duren. Er zijn veel coalities mogelijk, maar toch wordt het moeilijk om de M5S uit te sluiten van regeringsdeelname. Matteo Salvini zal proberen om het centrumrechtse kartel bijeen te houden, zodat het politiek gewicht van de Lega Nord groter blijft dan dat van de M5S. Of dit zal lukken, blijft een groot vraagteken. De bal ligt nu in het kamp van de Italiaanse president Sergio Mattarella. Die stuurt waarschijnlijk eerst een verkenner op pad en daarna een formateur. Vanuit de EU zal er de komende dagen met argusogen naar Italiaanse regeringsvorming gekeken worden. Zeker nu de EU-sceptische M5S al aangaf met élke partij te willen praten, en dus ook geen coalitie met de al even EU-sceptische Lega uitsluit.