Macron is niet links, niet rechts, maar wat dan wel?

De ‘primaires’ met als winnaar respectievelijk François Fillon (Les Républicaines) en Benoît Hamon (PS) lijken al een eeuwigheid geleden. De kandidaten reizen het land rond en gaan ook hun opwachting maken tot in de laatste resten tropisch Frankrijk, van Frans-Guyana (door Emmanuel Macron verkeerdelijk ‘een eiland’ genoemd), tot in Réunion en Frans-Polynesië. De druk gevolgde televisiedebatten leverden weinig verrassingen op.  Gelukkig is er geregeld nog een coup de théâtre, die de Fransen weer even wakker schudt.  

Voor een zoveelste verrassing zorgde zopas Manuel Valls, de socialistische oud-premier. Die heeft bekendgemaakt dat hij al in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen Emmanuel Macron zal steunen, die nog onder hem gediend had als minister van Economische Zaken. Valls had het in de voorverkiezingen van links moeten afleggen tegen de dissidente socialist Benoît Hamon, en moest zijn presidentiële ambities noodgedwongen en tot nader order opbergen.

De steunbetuiging is verrassend. Het was bekend dat Valls het bloed van Macron wel kon drinken, omdat de leider van de beweging ‘En Marche!’ president Hollande en de socialistische zaak had ‘verraden’. Het bericht is ook opmerkelijk omdat Valls zijn beslissing ook had kunnen uitstellen tot na de eerste verkiezingsronde. Voor de tweede stemronde kan de kandidaat (in dit geval dus waarschijnlijk Macron) ook de stemmen krijgen van ál wie het Front National en Marine Le Pen van de macht wil houden. Maar Valls wilde niet zolang wachten: dat komt hard aan bij de socialisten, nu er nog twee linkse kandidaten meedingen, Hamon dus en de radicaal-linkse Jean-Luc Mélenchon.  Beiden zijn kansloos want voor gematigde sociaaldemocraten bieden zij geen aantrekkelijk alternatief. Ook andere prominente socialisten (zoals Ségolène Royal, verantwoordelijk voor Leefmilieu in het huidige kabinet, en defensieminster Jean-Yves Le Drian) steunen Macron. Het heeft allicht te maken met hun politieke ambitie in de komende jaren, te beginnen met de parlementsverkiezingen – die al over drie maanden plaats vinden – nu de Franse PS op sterven na dood lijkt en zowel Hamon als Mélenchon in de presidentsverkiezingen nog slechts een figurantenrol spelen.

Voor Macron is de steun van de socialisten welkom (elke stem zal tellen wanneer hij tegen Marine Le Pen in het strijdperk treedt). Dat hij nu in de vele opiniepeilingen even sterk, of zelfs sterker lijkt dan de FN-kandidate is opmerkelijk, en zijn kansen om op zijn minst vijf jaar het Elysée-paleis te kunnen betrekken zijn de afgelopen maanden en weken aanzienlijk gestegen. Die socialistische steun is zelfs nog belangrijker dan die van de centrist François Bayrou, in het verleden zelf meermaals presidentskandidaat. De centrumpartij van Bayrou (MoDem) vormt nu een alliantie met En Marche! dat daardoor alvast op drie kostbare procent extra stemmen kan rekenen.

Tegelijk is de socialistische steun ook gênant. Wilde Macron net niet uitstijgen boven de klassieke opdeling in links en rechts, waarvan hij zegt dat ze hopeloos achterhaald is? Lijkt het er nu niet op dat Macron, eenmaal verkozen, zich wel zal moéten omringen met een aantal ambitieuze (ex-)socialisten en dat hij met een regering komt aanzetten die in de ogen van de burger meer van hetzelfde biedt en rond de problemen blijft dansen als rond een hete brij?

Dat laatste mogen we onze zuiderburen niet toewensen, want voor Frankrijk is het vijf voor twaalf.  The Wall Street Journal wijst erop dat Frankrijk in het jaar 2000 nog goed was voor 17 procent van de uitvoer van de Eurozone. In 2016 was dat nog 13,4 procent. De uitgaven van de Franse staat lopen inmiddels waanzinnig hoog op, tot 57 procent van het bruto binnenlands product. Cuba is een van de weinige landen die het ‘beter’ doen, met 67 procent, merkt de krant sarcastisch op.  

Nu, wie het ook haalt, de ambtstermijn van het nieuwe staatshoofd wordt geen wandeling door het park. Net als de meesten van ons, zal de Franse kiezer vooral aan zijn eigen belang denken.    

Van alle kandidaten was oud-premier Fillon de enige die de staat wilde ontvetten (u weet wel, zijn Thatcheriaanse aanpak, met onder meer het afvloeien van een half miljoen ambtenaren). Niet echt populair, wél moedig. Hoe hij het voor mekaar zou krijgen heeft hij nooit kunnen duidelijk maken en u weet in welke mate Penelope-gate zijn kansen heeft gehypothekeerd. Fillon stond alleen, want ook Le Pen belooft de kiezers allerlei moois (hogere pensioenen, behoud korte werkweek, pensioen op 60, lagere benzineprijzen aan de pomp,…) om zo de voormalige communistische en socialistische kiezers voor zich te winnen of op zijn minst te behouden. Dat de overheid (en dus de belastingbetaler) daarvoor opdraait wordt kuis verzwegen.

En Emmanuel Macron? Die lijkt alsnog de kool en de geit te willen sparen, een houding die begrijpelijk is, maar moeilijk houdbaar.