Marrakesh, voor N-VA is er geen weg terug

Het debat over Marrakesh domineert het politieke nieuws in Vlaanderen. De vraag is of de Belgische regering haar kat naar Marrakesh zal sturen of de premier. Open VLD, MR en CD&V willen dat laatste, N-VA kijkt de kat uit de boom, maar ziet die ook liever in Marrakesh. En de druk vergroot op N-VA om niet toe te geven. Een Vlaams Belang met een hernieuwd zelfvertrouwen is daar niet vreemd aan.

Open vragen

Over de inhoud van dat pact van Marrakesh is hier op Doorbraak en ook elders al genoeg gezegd. Wie wil weten wat de problemen zijn met het pact, kan dat. Ook na het parlementair debat bleven de posities dezelfde. Peter De Roover (N-VA) stelde vragen aan de premier die heel duidelijk aangeven dat zijn partij niets voelt voor het pact. Dat is heel logisch als je dat pact naast het boek legt van Theo Franken, Continent zonder grens. Staatssecretaris Francken trekt het land rond om zijn visie en beleid over asiel en migratie uit te leggen, zal de regering waar hij deel van uitmaakt dan een pact onderschrijven dat op verschillende punten diametraal tegen die visie in gaat?

Dat De Roover zijn vragen stelde was al een statement. De premier had gevraagd aan de partijen van de meerderheid om geen vragen over Marrakesh te stellen, maar De Roover wou toch een vraag stellen en dus volgden de andere meerderheidspartijen. In een interview op de VRT na het debat zei de N-VA-fractieleider duidelijk dat er onoverkomelijkheden in het pact zitten, al laat hij de deur open naar premier Michel: ‘Overtuig ons’.

Premier Michel

Michel zelf legde de nadruk op zijn ‘persoonlijk standpunt’, hij is voor ondertekening. Dat kan moeilijk anders. Leg het maar uit nadat je in een toespraak voor de VN in New York je regering uitdrukkelijk engageerde pro Marrakesh. Ofwel profileert premier Michel zich opnieuw als dealmaker van de regering, de ‘echte leider’, ofwel houdt hij het been stijf en toont zo in Wallonië dat hij niet aan het handje loopt van de N-VA. Een verwijt waarmee de Franstalige linkse oppositie hem al vier jaar achtervolgt.

De vraag is of Michel het beeld van zijn premierschap in Wallonië met Marrakesh nog kan keren. Is het niet ‘too little, too late’? Maar volgens de bovenstaande redenering heeft hij in beide scenario’s niets te verliezen, al moet de regering zich dan wel aansluiten bij het pact. De vraag is hoe hij de N-VA daarvan kan overtuigen.

Links-liberalen

In deze discussie wordt ook duidelijk dat er in Wallonië geen echt rechtse partij bestaat, buiten de Parti Populaire met die ene zetel voor Aldo Carcaci in De Kamer dan. MR blijft een links-liberale partij. Hoe N-VA daarmee ooit een rechtse regering wil maken die Wallonië uitrookt, het zal me een raadsel zijn. Net zoals het een raadsel is voor wie rechtse Wallen stemmen.

Links-liberalisme is blijkbaar besmettelijk, want ook de Open VLD heeft het opgepikt. De Vlaamse liberalen maken van de Marrakesh-discussie gebruik om zich links te profileren. Ze steunen Michel en vinden dat België dat pact moet onderschrijven en ‘zich niet laten opjagen door “extreem rechts”’ en zo ‘de kant van Orban en Trump’ kiezen. Patrick Dewael heeft altijd de grote principes en woorden klaar in De Kamer. De Roover wees er de Open VLD fijntjes op dat er ook liberale regeringsleiders zijn in Europa die het pact verwerpen.

Zou die donkerblauwe en middenstandsachterban van de Open VLD, enthousiast zijn over dat links-liberale profiel en standpunt in deze discussie? En is dat links-liberalisme een grote electorale vijver om uit te vissen? Dat zijn er al twee minder voor de Vergeten vragen van de voorbije week. 

CD&V is de vierde partner in de regering, die is het aan zichzelf verplicht om het lichtend voorbeeld van Merkel te volgen. Hoewel ook daar twijfel zou zijn. Ik kan me niet voorstellen dat Hendrik Bogaert laaiend enthousiast is over dat Marrakesh akkoord. Maar ook hier moeten we ons afvragen, hoe zwaar weegt de rechtse vleugel van de CD&V nog?

Een week aftellen

Deze regering heeft dus een week tijd om elkaar te overtuigen. ‘Wat staat er in de tekst en wat zijn de gevolgen voor het beleid?’ dat is de vraag waarop een antwoord moet gevonden worden. Maar de marges voor een compromis zijn klein. Je kan je niet een beetje aansluiten bij een pact, of het een beetje ondertekenen. Dat is ook het probleem met de uitwijkoptie die circuleert: een soort verklarende tekst, waarin België , liefst samen met andere Europese landen, voorbehoud maakt tegen bepaalde delen van het pact. Zo’n tekst zou ook duidelijk moeten maken dat het pact geen juridische waarde heeft.

Je moet al een CD&V’er zijn om je kiezers te kunnen uitleggen dat de uitweg uit de crisis is: een verklaring dat een niet-bindend pact niet-bindend is. Een verklaring dat een tekst, die niet juridisch kan gebruikt worden, niet juridisch kan gebruikt worden, terwijl iedereen weet dat die tekst geen rechter kan tegenhouden het pact toch in te roepen. Als de Belgische politici en de N-VA graag willen dat Vlaams Belang opnieuw boven de 20% stijgt in de volgende Federale verkiezingen, moeten ze dát vooral doen, zo’n verklaring als compromis proberen uit te leggen. Of het pact tekenen tout court. N-VA mag drie keer raden bij welke partij Vlaams Belang het grootste deel van die kiezers zal halen.

Verkiezingen

N-VA wou van asiel, migratie en veiligheid graag een hoofdthema maken van de verkiezingen, ze lijken op hun wenken te worden bediend. Blijft er nog één heikel probleem. Het is een ijzeren wet in de Belgische politiek dat wie de stekker uit de regering trekt, daarvoor een electorale prijs betaalt. Wie krijgt die zwarte piet toegeschoven?

Je kan de vraag ook anders bekijken. In welk scenario verliest de N-VA het minst? Als de regering valt omdat N-VA weigert het pact van Marrakesh te tekenen of als ze blijft en een moeilijk compromis moet slikken en het pact onderschreven wordt, hopend dat de bui overwaait tegen mei 2019? Kiezers hebben een kort geheugen. Maar raakt de N-VA weg met het afwijzen waar ze voor staat? Is dit geen val waarin ze dreigt te trappen? Of kan je als partij winnen als je de regering doet vallen over een punt waarop je je eerder al profileerde? Interessante vragen, maar wil je als politicus zo zwaar gokken? De N-VA-top heeft de touwtjes in handen, maar veel opties lijken er niet te zijn.

Ondertussen wordt het opstellen van de partijprogramma’s voor de volgende verkiezingen versneld. ‘Weest paraat’. Afspraak volgende week in De Kamer.