De man (masculien, blank): een onverwachte comeback

Hoe vaak hebben we niet gehoord: ‘Als vrouwen toch de macht hadden, dan zou er geen oorlog meer zijn.’ Deze fabel kan worden doorgeprikt, nu vrouwen inmiddels de topfuncties bekleden bij Amerikaanse militaire bedrijven. Dit raakt echter aan een bredere discussie: sociale mobiliteit, competitie en verschillen in status, en hoe dit alles iemand tot een aantrekkelijke partner maakt.

Het is een bekend gegeven dat maatschappelijk aanzien van groot belang is op de relatiemarkt. Voor de empirische documentatie daarvoor verwijs ik naar Avondland en Identiteit (2015). Vrouwen vallen vaak op mannen met een hogere status, terwijl voor mannen de uiterlijke kenmerken van een partner dikwijls belangrijker zijn dan sociaal-maatschappelijk aanzien. Jurgen Verstrepen heeft dit mooi omschreven in een recente column:

‘Angèle was blond en slank met blauwe ogen. Die zaterdag stond ze voor de deur. Skinny jeans, slank figuur, gympies, kort spannend minuscuul topje tot net onder de borsten, Amerikaans petje, lang haar in een staartje en een vat vol enthousiasme. “Als ik iets beloof doe ik het éh!” zei ze. “Lucky me” dacht ik en observeerde de fitnessoefeningen die alle vrouwelijke lichaamsrondingen tot hun recht lieten komen. Zelfs de pareltjes zweet zijn me niet ontgaan. Als man zie je dat nadien nog eens in slow motion, soort “repeat” functie in het mannelijk brein als grapje van de almachtige.’

De liefdesmarkt is bikkelhard

Hier zal ik geen uitvoerige studie uiteenzetten — het is hooguit mijn doel om de hedendaagse man een hart onder de riem te steken. Ik denk werkelijk dat daar aanleiding toe is. Onlangs ontving ik namelijk een lezersvraag. ‘Sid, ik heb je boek gelezen en de moed zakt me in de schoenen bij het vinden van een vrouw —  ben jij al naar Thailand verhuisd?’ ‘Hoezo?’, antwoordde ik: ‘Ik heb al jaren een leuke vriendin, ze heeft me juist geïnspireerd bij het schrijven!’

Het was een constatering van Renzo Verwer — auteur van het onvolprezen Liefde voor Beginners (2017) —  die de gedachten in deze richting sturen. Hij merkte op dat vrouwen in de media soms benadrukken dat de status van haar partner niet belangrijk is. ‘Het komt dan voor dat een vrouw meer geld verdient dan haar man. Maar het valt op dat het vrijwel altijd mannen zijn die op een andere manier hun masculiene status bekrachtigen. Bijvoorbeeld door motorraces of gewichtheffen.’

Hoe meer een man in het huishouden werkt, hoe hoger de kans op een scheiding, concludeerde de sociaal-psycholoog Thomas Hansen uit onderzoek in Noorwegen. Status blijft een ding. Vroeger bewees een man zijn waarde aan een vrouw door een buffel te doden. De opbrengst van de jacht maakte de waarde van de man onmiddellijk zichtbaar en onontwijkbaar. Vandaag leven we in een administratief, proces-gestuurd systeem. Nu proberen mannen om met woorden die buffel te reconstrueren, om hun nut en waarde aan te tonen. ‘Wat praten die mannen toch veel over hun werk!’, denkt een vrouw dan vaak.

Biologische oorzaak van de statuskwestie

Het is ook een biologische kwestie. Eén man kan vele vrouwen bevruchten, hierom zijn wij mannen vervangbaar ten aanzien van elkaar. Een man moet dus opvallen, ‘het hoofd boven het maaiveld uitsteken’, om überhaupt bij een vrouw in de smaak te vallen. De Nederlandse filosoof Wim Rietdijk constateerde dat de seksuele interesse van de man in de vrouw groter is dan andersom, en dat dit alle discussies over sociale mobiliteit en emancipatie verklaart. Hoewel mannen een hoger libido hebben, raken heteroseksuele vrouwen meer opgewonden van de lijven van andere vrouwen, dan dat heteroseksuele mannen opgewonden raken van de lijven van andere mannen.

Er is dus een overschot aan erotische interesse in vrouwen, en een tekort aan (vrouwelijke) erotische interesse in mannen. Om op die krappe ruimte mee te dingen, moet een man opvallen in positieve zin, wat zich vertaalt in een queeste naar maatschappelijke status. Als een man eenmaal macht heeft, raken vrouwen geïnteresseerd in die man. Voor een vrouw ontbreekt dit incentive om macht te krijgen, want de mannen zijn al geïnteresseerd in haar.

Behoefte aan een zinvolle rol

Dit streven naar maatschappelijke erkenning houdt verband met de mannelijke behoefte aan een zinvolle rol. In het post-industriële Europa is onze leefomgeving steeds meer digitaal. Om daar een onderscheidend product te kunnen neerzetten, moet je kunnen programmeren. Weinigen hebben afdoende wiskundige aanleg voor die abstracte technische vaardigheid. In theorie kun je ook een onderneming starten om impact te maken. Dan concurreer je waarschijnlijk op het (in West-Europa) krimpende deel van het besteedbare inkomen. Ik zie een startup immers nog niet concurreren op de markt van water, medicijnen of benzine.

Ook de juridische bureaucratie maakt het moeilijk om een uniek idee uit te werken tot onderneming. Tegen deze achtergrond vluchten sommige mannen in videogame-verslaving, waar het heldenavontuur alsnog kan worden ervaren. Ondertussen bestaat de klasse van hulpverleners en psychologen die dit probleem moeten interpreteren, grotendeels uit vrouwen. Het zou me niet verbazen als het verdwijnen van mannelijke zingeving in het gefeminiseerde en gebureaucratiseerde Westen, een factor blijkt die het jihadisme aanwakkert.

Het taboe op ‘down dating’

Nu komen we tot de kern, want een man is aantrekkelijk voor vrouwen op grond van zijn vermogen om impact te maken en zichzelf maatschappelijk te onderscheiden. Het onderwijs is gefeminiseerd, vrouwen doen het mede hierdoor ondertussen beter op school, maar alsnog willen vrouwen liever niet ‘downdaten’. Dat blijkt uit alle statistieken — zie wederom Avondland en Identiteit. Vrouwen willen alfa-mannen, maar de feminisering van de maatschappij maakt alfamannen steeds schaarser.

Dit levert een interessante situatie op, namelijk een steeds fellere concurrentie tussen vrouwen om een selecte groep alfa-mannen. De avonturen van ex-Kamerlid Han ten Broeke zijn op de Tweede Kamer nog steeds berucht — zelfs nu hij is afgetreden. Maar — er is hoop! Vrouwen willen toch ergens wel een mannelijke man, hoeveel geld en status een vrouw ook verwerft. Tekenend is het relaas van een Nederlandse topvrouw. Haar mannelijke concurrenten hadden hun vrouw thuis. Maar als haar man thuisbleef voor het huishouden, raakte ze niet meer opgewonden van hem en had ze geen zin meer in seks met hem.

Feminisering en seksrobots

Door de gefeminiseerde opvoeding — gevoed door alle therapeuten, pedagogen en ‘gezinscoaches’ — zijn er steeds minder mannelijke mannen. Rob Jetten van D66, om een voorbeeld te nemen, is een gladde, gepolijste man, die kennelijk erg goed is in het sociale spel en daarmee politieke macht verwierf. Toch kan ik me onmogelijk voorstellen dat vrouwen oprecht opgewonden van hem raken.

Mannelijkheid wordt steeds schaarser in een tijd waar mannen niet meer leren wat het is om man te zijn. Wie ondanks de feminisering van zowel de West-Europese opvoeding als cultuur, nog steeds mannelijk is — nog steeds authentiek masculien — kan op grond van die kwaliteit wellicht een vrouw krijgen, met een veel hoger salaris. Een totale loser van een man, zal geen vrouw ooit willen, maar die status haal je als ‘man van de toekomst’ dan niet meer uit economie, maar uit andere dingen. Het is een speculatieve gedachte, maar speculatie is een geoorloofde bron van hoop nu we aan de vooravond staan van de val van West-Europa.

Er zijn nog andere factoren die dit laatste proces versterken. De komst van de seksrobot bijvoorbeeld. Mannen raken opgewonden van zachte, sensuele vrouwelijkheid en mooie lichaamsvormen. Vrouwen raken opgewonden van mindgames: van elkaar aftasten, prikkelen en ‘net niet gewonnen geven’. Maar een man kan gewoon seks hebben met een seksrobot. Een vrouw daarentegen kan een seksrobot niet enerzijds afwijzen en dan anderzijds toch verlangen dat hij haar blijft najagen. Een seksrobot biedt seksueel-esthetisch genot, maar niet de narcistische voldoening van het hard to get spelen en toch begeerd worden. Hierdoor nivelleert de komst van seksrobots de relatiemarkt ten voordele van de man.

Islamisering en globalisering

De demografische en culturele verandering van de grote West-Europese steden is ook een ding. Veel vrouwen durven niet meer de straat op, nu zij door sommige religieuze groepen als ‘loslopend wild’ worden benaderd. Veel hoeft hier verder niet over gezegd te worden, het spreekt voor zich, zie de massa-aanrandingen in Keulen. Deze harde realiteit maakt gefeminiseerde mannen minder aantrekkelijk: vrouwen zullen masculiniteit weer associëren met veiligheid.

Een globale demografische verschuiving is ook in het voordeel van de blanke man. Onderzoek door online dating bureaus maakt duidelijk dat de blanke man zeer in trek is bij de Aziatische vrouw. En blanke mannen zijn er steeds minder; Aziatische vrouwen zijn er wereldwijd steeds meer. Helaas ben ik veel beter in het produceren van analyses dan in het verdienen van geld ermee, anders was ik allang een relatiebureau gevonden om Aziatische vrouwen en Westerse mannen met elkaar te verbinden. En dan niet meer de typische ‘mail order brides’, maar juist de Aziatische vrouwen die inmiddels ook geld verdienen en reizen. Voor hen is contact met blanke mannen een avontuur en een ‘zelfontdekking’.

Wij concluderen dat de masculiene (blanke) man nog niet hoeft te wanhopen. Er zijn lichtpuntjes aan de horizon, mits hij zijn kaarten goed uitspeelt.

Op 12 februari is er een relevant netwerkevenement rond de presentatie van mijn boek Kerkgangers en Zuilenbouwers, in Gent. Sander Loones en prof. Matthias Storme zullen optreden als gastsprekers, met Filip Brusselmans om het geheel te modereren. Tickets hier verkrijgbaar.