Meer BESEF dan LEF nodig

Erik De Bruyn ontving in de week na de verkiezingen een mail van Johnny Marquenie, een medestander uit de sp.a. Hij verkoos deze reactie voor zijn tweewekelijkse column.

Besef

Angstaanjagend, als je samen met andere passagiers ‘ijsberg recht vooooor’ schreeuwt en de stuurman hoort je wel maar verroert niet. Nu zoeken we zwemmend in het ijskoude water naar enig houvast.

Religie als splijtzwam

Wie naar de werkende en minder weerbare medemens kijkt en luistert, weet dat de groeiende aversie tegenover de sp.a niet in hoofdzaak komt van de sociaaleconomische thema’s (pensioen, huisvesting, zorg, koopkracht, onderwijs, openbaar vervoer, enz.). Het is een identiteitskwestie, hoewel dat niet steeds even elegant verwoord wordt. De modale burger zoekt – behalve sociaaleconomische – ook maatschappelijke geborgenheid, respect en veiligheid.

Sinds mensenheugenis geven religies zuurstof aan verdeeldheid, vijandigheid, polarisering en menselijke ellende (na -door geld verwekte- hebzucht uiteraard, vandaar ons sociaal vangnet). De Verlichting hielp ons een eind vooruit maar is een vrijwel onbekend fenomeen bij religieus geïdentificeerde nieuwkomers. Het onvoltooide proces van kerkelijke en feodale bevrijding en democratisering raakt dus onder invloed van de migratie de laatste decennia – helaas – op zijn retour. ‘Links’ kijkt de andere kant op. Groen steunt op het milieuthema en PVDA heeft haar fabriekspoort. Maar het huis van vertrouwen blijft met lege handen achter, de humanisten schuiven massaal de zijberm in.

Humanisme

Als religie opnieuw invloed op de samenleving dreigt te krijgen dan verwacht de kiezer dat de politiek de humanistische trein terug op de sporen zet. Op die manier kan aan een echte moderne, inclusieve samenleving gewerkt worden en zal onder meer voor de omarming van vluchtelingen en de klimaatmaatregelen een breder draagvlak ontstaan. Het proces van ‘Verlichtingsbebakening’ op lange termijn is niet sexy. Maar ondertussen is er al een generatie verloren gegaan waardoor het antwoord van langsom krachtiger en duidelijker zal moeten klinken, niet ideaal maar nu echt onvermijdelijk. De opeenstapeling van religieus-culturele uitzonderingsmaatregelen in alle beleidslagen, huisvesting aan nieuwkomers met buitenlands eigendom, onvoldoende eisen omtrent gelijke rechten voor man en vrouw, permanente verdediging van nieuwkomers als ‘de zwakke’, enzovoort zijn hapklare brokken voor extreemrechts. Ze zullen voor de bijl moeten. Anders ‘doet de laatste binnen vijf jaar het licht uit’, zoals Conner Rousseau het plastisch uitdrukte.

Onderwijs

Alles begint bij ‘start’, het onderwijs. Door het verankerde ‘recht op vrijheid van godsdienst’ staat het iedereen vrij religieus onderwijs te geven. Het is nochtans een sluipende vorm van intellectuele misleiding van kinderen en jongeren. Gemeenschappen of koepels die hen aan het religieus infuus willen hangen zijn bezig met manipulatie van minderjarigen, die erg beïnvloedbaar zijn. Degelijk onderwijs gaat uit van humane waarden, ethiek, kritisch denken en vraagstelling. Het is overigens niet de taak van de overheid of de onderwijskoepels om verzonnen dogma’s in stand te houden. Dat belet volwassenen helemaal niet voor zichzelf troost, geborgenheid en morele steun te vinden in een godsbeeld.

Als religieus onderwijs resoluut vervangen wordt door zinvolle competenties (taal, burgerschap …) dan is dat naar de ontheemde kiezer al een duidelijk signaal dat zijn bekommernis ernstig genomen wordt. De eindtermen volgens het LEF-idee (levensbeschouwing, ethiek en filosofie – het vak dat Patrick Loobuyck bepleit – red.) zouden daarbij – weliswaar in állenetten – een verdienstelijke aanzet zijn. De aanpak van de obstakels is ongetwijfeld niet eenvoudig (erediensten, verenigingen…) maar zal de sociaaldemocratie terug meer geloofwaardigheid geven. En de openverklaring van grondwetsartikel 24 mag dan uiteraard niet nog een keer sneuvelen in de Senaat…

Eerder symbolisch : Steeds als LEF opduikt moet in de onder- of bij- of achteraftitel uitgelegd worden dat het inhoudelijk over ‘Burgerschap’ of ‘Burgerzin’ gaat. Het zelfstandig naamwoord ‘lef’ zegt ook niets over de inhoud. ‘Levensbeschouwing’ roept onbedoeld een sterke religieuze associatie op maar kan niet door ‘Burgerschap’ vervangen worden vanwege het foute letterwoord. De relevante termen ‘Burgerschap, Ethiek, Samenleving, Emancipatie en Filosofie’ op een rij geven BESEF. En ‘Besef’ zegt kristalhelder waar het om draait : analyse, kritisch denken, bewustzijn…