Merkel CDU-voorzitter en kandidaat-bondskanselier

De Duitse bondskanselier Angela Merkel is op het partijcongres van de CDU op 6 december in Essen voor 2 jaar als voorzitter herkozen met 89,5% van de stemmen. Twee jaar geleden won ze nog met 96,7%. Meteen kondigde zij aan voor een vierde ambtstermijn als kanselier te gaan.

Wat drijft Merkel?

Wat is haar visie op Duitsland, op Europa, op de wereld of op het politieke bedrijf? Niemand weet het. Zij heeft daaromtrent weinig of niets op papier gezet. In haar mondelinge uitlatingen doet zij wat de dochter van een gewezen DDR-dominee past. Zij schermt graag met religie en met de bijbel. Ooit verklaarde zij dat religie haar richtsnoer is en de christelijke deugden geloof, hoop en liefde de grondslag zijn van haar politiek beleid.

Is dat ook zo? Vanaf het begin van haar politieke loopbaan is zij erin geslaagd alle mogelijke rivalen binnen de CDU netjes aan de kant te zetten. Dit lijkt helemaal niet op christelijke naastenliefde maar veeleer op machtshonger. Het begon al met de uitschakeling van haar politieke peetoom Helmut Kohl die haar na de Duitse hereniging naar Bonn bracht, waar ik zelf kon horen dat hij haar toen ietwat neerbuigend ‘Das Mädchen’ noemde. Dat is hem kort daarna duur komen te staan.

De DDR-CDU was helemaal niet christelijk maar vormde gewoon een blok met de communistische ‘Sozialistische Einheitspartei Deutschlands’.

Politieke vadermoord is zowat overal schering en inslag. Machtverwerving is het doel van elke politicus. Dit onder Gods dekmantel stoppen roept niettemin vragen op. Godsdienst als basis voor politiek is sowieso een gevaarlijk iets. Turkije, de Islamitische Staat en verschillende Arabische staten, Saoedi-Arabië op kop, bewijzen dat.

Persoonlijk heb ik ambtshalve vaak ondervonden dat in Europa en ook in eigen land zogenaamde christelijke partijen helemaal niet zo christelijk zijn. Vaak waren en zijn zij roder dan de socialisten en groener dan de groenen. Christelijk is wel een makkelijk etiket waarmee men zo nodig alle kanten uitkan.

‘Wir schaffen das’

Haar opendeurpolitiek heeft niet alleen Duitsland maar vrijwel gans Europa met vluchtelingen en migranten overspoeld. Met Erdogan sloot zij een deal over het sluiten van de Balkan-route die Europa helemaal van die Turkse potentaat afhankelijk maakt. Hij kan naar eigen believen de deur openen of sluiten naargelang de houding van de EU tegenover de Turkse toetreding evolueert. Inmiddels heeft hij al herhaaldelijk gedreigd de deur weer te openen. Wij allen hebben het dus niet geklaard maar Merkel wel. Onder een vaak moederlijk uiterlijk schuilt een zelfingenomen, harde en stijfhoofdige politica.

CDU-voorzitter

De positie van Merkel was al een hele tijd aan het wankelen. Op 4 september 2016 liep de CDU bij de parlementsverkiezing in haar eigen deelstaat Mecklenburg-Vorpommern een zware blamage op. Tot dusver was zij de tweede grootste partij daar. De zowat uit het niets opgedoken “Alternative für Deutschland (AfD)” stak ze echter rechts voorbij.

In de regionale verkiezingen in Berlijn op zondag 18 september kreeg de CDU weer een opdoffer te verwerken. Haar verkiezingsuitslag was de laagste ooit in die deelstaat.

De SPD blijft wel de grootste in Berlijn maar verloor ook sterk. De SPD behaalde 21,6 (-6,7)% van de stemmen en de CDU 17,6 (- 5,7)%.

Beide deelstaatverkiezingen tornden aan het aanzien van Merkel en om dat weer wat op te krikken liet zij sedertdien haar slogan ‘wir schaffen das’ varen.

Nadat zij was herkozen sprak Merkel de zowat 1000 aanwezige partijleden gedurende meer dan een uur toe. De vluchtelingencrisis kwam daarin uitvoerig aan bod. Merkel beseft maar al te goed dat haar beslissing om ruim 900.000 vluchtelingen in Duitsland op te nemen haar populariteit geen goed heeft gedaan. Zij benadrukte dan ook dat ze niet van plan is om zo’n vluchtelingenstroom opnieuw toe te laten. “Er komt geen herhaling van 2015, dat was en is mijn politiek doel”, zei ze. Merkel kondigde ook aan dat ze alle hoofddoeken wil verbieden die het gelaat van vrouwen volledig bedekken. Haar minister van Binnenlandse Zaken Thomas de Maizière deed in augustus al een soortgelijk voorstel en noemde de boerka toen al ’tegengesteld aan integratie’.

Al in oktober tijdens haar driedaagse rondreis in Afrika riep Merkel de Afrikaanse leiders op om de emigratie naar Europa te stoppen en het islamitisch extremisme te bestrijden. Van haar kant bood zij ontwikkelingshulp aan en militaire uitrusting. Zij beloofde van Afrika in 2017 een prioriteit te maken. Haar oproep vond tot nog toe weinig weerklank. De toestroom van Afrikaanse migranten via Noord-Afrika is nog maar weinig of niet afgenomen.

Als sluwe politica verguisde Merkel op het partijcongres nu zowat alles waarvoor zij qua vluchtelingenopvang tot dusver stond. Opmerkelijk is dat precies die plotse omslag op veel gejuich werd onthaald. Het congres heeft dus niet zozeer voor Merkel gestemd maar wel voor een ander vluchtelingenbeleid en een veel conservatievere politiek in het algemeen.

De Beierse zusterpartij CSU blijft erg kritisch. Zij wil een beperking van de jaarlijkse toevloed aan migranten in Duitsland tot 200.000 personen. Merkel heeft daar in haar congrestoespraak met geen woord over gerept. De CSU is echter tegen de CDU niet opgewassen en zal zich uiteindelijk bij de kandidatuur van Merkel voor een vierde ambtstermijn moeten neerleggen.

Kandidaat-kanselier

Zelf beweert ze lang te hebben geaarzeld om zich opnieuw kandidaat te stellen. Naar eigen zeggen kon zij zich uiteindelijk niet aan die plicht onttrekken omdat zij wil bijdragen tot meer stabiliteit in een zeer bewogen wereld. Zij verwees in dat verband naar de thans heersende terreurdreiging maar ook naar de brexit en zelfs naar de verkiezing van Trump. De werkelijkheid is dat zij eerst zeker wilde zijn dat haar partij haar kandidatuur zou steunen. Daar is ze nu, mede bij gebrek aan rivalen, wonderwel in geslaagd.

EU

Meer dan waarschijnlijk blijft Angela Merkel dus nog een tijd Duitse bondskanselier. Dit is belangrijk voor gans Europa want, zeker na de brexit, is Duitsland momenteel nog zowat het enige land dat in Europa en op het wereldtoneel meetelt. Europa zal moeten leren meer en meer op eigen benen te staan, ook wat zijn eigen verdediging betreft.Merkel heeft zich daaromtrent de jongste tijd al herhaaldelijk positief uitgelaten en initiatieven op gang gebracht. Een daarvan is het ‘EU-grens en Kustwacht Agentschap’ in Warschau dat, daags na het CDU-congres, op 7 december operationeel is geworden.

Veel zal afhangen van de ontwikkelingen in Frankrijk na de presidentsverkiezing in april-mei volgend jaar. Met andere woorden, of de Duits-Franse as die zal overleven. Met Hollande kon zij bijzonder goed opschieten mede omdat hij geen partij was om tegen haar in te gaan. Of dat met François Fillon, laat staan met Marine Le Pen, nog zo blijft valt sterk te betwijfelen.

De Frans-Duitse as roept overigens binnen de EU veel vragen op. Frankrijk is momenteel zowat het Griekenland van West-Europa aan het worden omdat opeenvolgende Franse regeringen hebben nagelaten de economische problemen efficiënt aan te pakken en hun land op de voortschrijdende globalisering van de wereld voor te bereiden.

Een andere kwestie is dat Frankrijk niet tot een afdoend antwoord op de migratiecrisis is gekomen omdat het geen onderscheid tussen echte asielzoekers en arbeidsmigranten maakte.

Merkel maakte tot nu dat onderscheid evenmin ondanks het aandringen van de Beierse CSU.

De EU heeft dus in haar grootste twee lidstaten nood aan verantwoordelijke politici met een realistische visie. Zo niet krijgen wij over een aantal jaren wellicht een andere as tussen de ‘Alternative für Deutschland’ in Berlijn en het FN in Parijs.

Hopelijk doet bondskanselier Merkel haar waarschijnlijke vierde ambtstermijn alle eer aan.

Foto: © Reporters