Mia Doornaert heeft overschot van gelijk

Ik dacht dat dit me nooit zou overkomen, maar ik heb tot mijn eigen verbazing het opiniestuk van Mia Doornaert in De Standaard  van maandag 16 december 2020 met stijgende instemming gelezen: de manier waarop we met wetten en decreten tegen vrouwonvriendelijke uitlatingen omgaan getuigt van een groot gebrek aan respect voor alle vrouwen hier en overal ter wereld. Alsof die inderdaad niet voor zichzelf kunnen opkomen – kijk naar de rol van vrouwen vandaag in het verzet tegen ondemocratische maatregelen in Chili en Libanon, om slechts twee plaatsen op te noemen.

Intimidatie

Baruch Spinoza had het al in 1670 in zijn Tractatus Theologico-Politicus  geschreven: een maatschappij is slechts volwassen wanneer iedere burger kan denken wat hij wil en zeggen wat ze denkt. Het is het noodzakelijke fundament van een authentieke democratie. Dat hij, die tegen een stootje kon, dit uiterst relevante en blijvende essay anoniem moest publiceren zegt meer dan genoeg.

In 1972 vaardigde de West-Duitse regering met haar ‘Radikalenerlass’ het beruchte ‘Berufsverbot’ uit. Daarbij konden ambtenaren (lees: onderwijsmensen, opiniemakers en journalisten) die van enige sympathie voor radicaal links verdacht werden op staande voet worden ontslagen. De toen populairste katholieke Duitse auteur Heinrich Böll protesteerde hiertegen in 1974 met zijn vlijmscherpe roman Die verlorenen Ehre der Katharina Blum. De journaliste Ursula Jung, die toen voor de WDR werkte, zei ons dat iedereen bang was geworden om samen te worden gezien met één van de verdachte collega’s, net wat de overheid met haar intimidatie wou bereiken.

Politieke correctheid

Toen het in de jaren 1980 bij wet (alweer) verboden was de Jodenuitroeiing te ontkennen of te minimaliseren hebben ook bij ons weinig mensen durven te protesteren tegen deze beperking van het recht op vrije meningsuiting, hoe kwetsend en oerdom de opinies van deze zogenaamde ‘negationisten’ ook waren en nog steeds zijn. Het was op dat moment zonder meer mogelijk geweest hun stellingen in een openbaar debat volledig te ontkrachten. Maar nee, het moest wettelijk verboden zijn, met als gevolg dat de discussie over hun dwaze opinies voor een aantal mensen tot nog toe helaas open gebleven is.

In diezelfde periode verspreidde de ziekte van de ‘politieke correctheid’ zich over de Amerikaanse campussen of all places, zodat ook daar steeds minder ruimte open bleef voor debatten en meningsverschillen ten gronde, wat toch de allereerste opdracht van universiteiten zou moeten zijn. Philip Roth heeft daarover een bijzonder indringend portret geschetst in zijn roman The Human Stain  (2000).  Ik kan dit boek, samen met de ten onrechte vergeten roman van Böll, ten zeerste als Kerst-, Hanoekka-, Nieuwjaars- en Joelgeschenk aan iedereen aanbevelen. Het wordt tijd dat we wakker worden, vóór we slaapwandelend in de dystopie van Margaret Atwood verzeilen. En dan is het te laat.

Comical Ali

Hetzelfde geldt voor de onlangs in Duitsland, Frankrijk en Portugal gestemde wet die ons in feite verbiedt nog indringende vragen te stellen bij het beleid van Israël ten opzichte van de Palestijnen, alsof we niet groot genoeg zouden zijn om het onderscheid te maken tussen antisemitisme (racisme) en gerechtvaardigde kritiek. Zo los je geen serieuze problemen op.

Je krijgt zo stilaan het gevoel van een panikerende ijsbeer op een steeds verder smeltende ijsschol, terwijl bepaalde geleerden nog volop over de opwarming van de aarde aan het discussiëren zijn. Net zoals destijds de minister van informatie van Saddam Hussein het over de overwinning van zijn troepen had op hetzelfde  ogenblik dat de Amerikaanse tanks al onder zijn venster voorbijreden.