Migratiepact van pappen en nathouden

Op woensdag 23 september stelde de Europese Commissie een nieuw ontwerp van migratiepact voor. De nood daaraan werd de dag ervoor nog treffend geïllustreerd. 88 mensen werden toen opgevist uit het Kanaal, in een poging om illegaal het Verenigd Koninkrijk te bereiken. Hoewel Frankrijk één van de veiligste en meest welvarende landen is van Europa, en een goed functionerend asiel- en opvangsysteem kent, blijken de weiden aan de overkant toch nog groener te zijn. In die mate zelfs dat er momenteel een ware uittocht gaande is van illegale migranten over het kanaal.

In 2019 werden net geen 3000 mensen onderschept op volle zee, tijdens een poging ‘the White Cliffs of Dover’ te bereiken. Een veel hoger, maar onbekend, aantal mensen slaagde ook effectief in de overtocht. En dat mag wat kosten. Een plaats in een smokkelboot vanuit Frankrijk kost al snel enkele duizenden euro’s. Mensensmokkelaars zijn geen filantropen.

Mensensmokkel

Wat zich vandaag afspeelt in de havens van Noord-Frankrijk is het product van hetzelfde fenomeen elders in de wereld, maar dan op een waarlijk Bijbelse schaal: illegale migratie in gammele bootjes vanuit de kusten van Turkije, Egypte, Libië, Tunesië, Senegal en Marokko richting Europa. ‘Big bussiness’ is dat. Mensensmokkel over zee wedijvert met drughandel om de titel van meest lucratieve criminaliteitstak in de wereld. Ook qua dodental is de competitie intens. En er zijn nog wel meer parallellen te trekken.

Zo is de markt voor beide criminaliteitstakken schier onverzadigbaar. Van de drukke straten van Lagos in Nigeria tot de stoffige stegen van Kaboel en Bagdad: het reservoir aan jonge kandidaten voor een clandestiene bootmigratie naar Europa is onuitputtelijk. Het fenomeen maakte opgang in de late jaren 1990 en werd sindsdien als maar groter. Het gaf aanleiding tot persoonlijke drama’s, denk aan het tragische overlijden van peuter Alan Kurdi, en leidde tot de opkomst van de meest schrijnende armoede en uitzichtloosheid in Europa sinds Charles Dickens zijn magnum opus Oliver Twist naar de drukker bracht. In grootsteden en elders in Europa ontstonden sloppenwijken die niet hadden misstaan in de periferie van Mumbai en Kinshasa.

Mensenrechten

En toch: ondanks al deze kommer en kwel keek de Europese Commissie al die tijd weg van het fenomeen. Sterker: wie zich ertegen verzette, werd de levieten gelezen door de voorzitten, verketterd en veroordeeld. Het onderscheppen en terugsturen van boten met illegale migranten zou immers ‘tegen de mensenrechten’ zijn. Dat had het Europees Hof voor de Rechten van de Mens op een blauwe maandag ooit beslist.

Toen Matteo Salvini als Italiaans minister van Binnenlandse Zaken zijn havens sloot voor (voornamelijk) Duitse ngo-schepen, die illegale migranten gingen oppikken twaalf zeemijl uit de Libische kust, werd hij bestempeld als een nieuwe Mussolini. En toen duidelijk werd dat de Griekse kustwacht en marine onlangs pogingen ondernamen om smokkelboten fysiek tegen te houden en de doorgang te beletten, werden op het Schumannplein opnieuw de banvloeken bovengehaald. De Grieken werden de mantel uitgeveegd, Frontex werd gewaarschuwd geen medewerking te verlenen aan zulke schandalige praktijken.

En dus blijven mensen nog steeds hun hebben en houden schenken aan de mensensmokkelmaffia, om toch maar de sprong te wagen. Waarom? Omdat het loont. Want wie er in slaagt om per boot Europa te bereiken, is de facto ‘binnen’, ook al gebeurde dat zonder Schengenvisum en dus illegaal.

Binnen is binnen

Terugkeer is vanaf dat punt nog aartsmoeilijk te organiseren. Europese landen kunnen dat maar proberen indien er eerst een ellenlange asielprocedure, met ellenlange beroepsmogelijkheden, doorlopen werd en negatief afgesloten. Maar dan begint het complexe terugkeerproces nog maar. Wie illegaal binnenkomt is doorgaans slim genoeg om zijn identiteitskaart en internationaal paspoort achter te houden, weg te smijten, dan wel te verkopen aan een smokkelaar.

Zonder authentieke identiteitspapieren weigeren de landen van herkomst immers maar al te graag het ‘laisser-passer’, dat nodig is om een repatriëring te organiseren. Binnen is binnen dus. En ook al betekent dat een leven van hard labeur in de zwarte economie, het is nog steeds beter dan het bestaan in het herkomstland en het laat toe om wat centen op te sturen naar de familie thuis.

Nieuw migratiepact

Het nieuwe migratiepact dat de Europese Commissie vandaag voorstelde, had een antwoord moeten bieden op al die uitdagingen. Hoe gaan we de strijd aanbinden met illegale migratie over zee? Hoe kunnen we de terugkeer van illegale migranten opkrikken? Slechts op dat laatste vlak lijken er eindelijk, na jaren van Europees malgoverno of liever non-governo, bepaalde dogma’s gesneuveld.

De Europese Unie zal voortaan zelf terugkeerakkoorden afsluiten met landen van herkomst, en zal daartoe haar volledige diplomatieke gewicht in de schaal werpen. Lees: ook het handelsbeleid, het visumbeleid en de ontwikkelingssamenwerking. Dat was lange tijd vloeken in de progressieve kerk, die de Europese Commissie geworden was. Een grote stap vooruit dus, maar tegelijk één die maar weinig zal uithalen tegen het voornaamste praktische probleem bij repatriëringen: identificatie.

De Tsjaadiër die zegt Nigerees te zijn, de Syriër die zegt Jordaniër te zijn, of de Pakistaan die zegt Afghaan te zijn: je krijgt ze niet weg. Gisteren niet, vandaag niet, morgen niet. De vele anderen die hun opgegeven naam, geboortedatum of woonplaats licht hadden veranderd wanneer ze zich aanmeldden voor asiel, ook niet.

Het komt er voor Europa dus éérst en vooral op aan om de verdere aangroei van mensen in illegaal verblijf af te remmen. Dat kan maar op één manier, namelijk door illegale migratie fysiek onmogelijk te maken, hoe hard dat ook mag klinken. Dat wil zeggen maritieme grenshekken installeren, intensief patrouilleren op zee, boten met illegale migranten onderscheppen, de opvarenden arresteren en wegvaren naar een veilig opvangcentrum buiten de Europese Unie.

Lege doos

Wat dat betreft is het pact een lege doos geworden, zoals velen hadden gevreesd. De irrationele dogma’s en het starre mensenrechtenfundamentalisme, dat al zovele jaren de geesten op het Schumannplein vertroebelt, blijken nog steeds niet geslecht. Ook anno 2020 kan er volgens de Europese Commissie geen sprake zijn van het fysiek afschermen van de maritieme grens. Integendeel: het nieuwe pact lijkt illegale migratie over zee zelfs te institutionaliseren als een legitiem kanaal voor asielmigratie. Zo zouden er opvangcentra komen ‘aan de Europese buitengrens’, maar dan wel óp Europees grondgebied.

Wie onderschept wordt op volle zee, moet door de Europese kustwachten en met assistentie van Frontex naar die centra worden overgebracht om daar opgevangen te worden. Daar wordt voorzien in een asielprocedure én in spreiding van de asielzoekers over een ‘pool’ van bereidwillige Europese lidstaten. Lees: de bloeiende sociale welvaartstaten van West-Europa.

Dat is voorwaar een perspectief dat nog veel aantrekkelijk is dan het huidige model, waarbij de lidstaat van aankomst verantwoordelijk is voor de asielprocedure en het recht op verblijf bij erkenning. Het nieuwe EU-pact zal daardoor de nering van de mensensmokkel alleen maar aantrekkelijk maken. Zeker voor mensen uit instabiele landen, zoals Somalië, Mali, Afghanistan, Irak, Syrië, wordt het nog lonender om de sprong te wagen naar de Griekse eilanden, de kusten van Andalusië, of open armen van Duitse ngo-schepen voor de kust van Libië.

De Europese Commissie verkoopt dit systeem als ‘nieuw’, maar het is eigenlijk oude wijn in nieuwe zakken, want de Europese ambtenarij streeft dit model al na sinds de grote migratiecrisis van 2015. Toen liep het plan spaak op de verplichte verdeling, wat een brug te ver bleek voor zes lidstaten. Nu probeert men het erdoor te krijgen door de lidstaten vrijwillig te laten deelnemen aan het verdelingsmechanisme. De Oostenrijkse Bondskanselier Sebastian Kurz schoot het plan meteen af als contraproductief en weigerde medewerking. Hij heeft gelijk.

Brits voorbeeld

In het VK is men blijkbaar wel in staat het roer om te gooien. Daar kondigde de minister van Binnenlandse Zaken, Priti Patel, op 3 oktober aan dat het V.K. zal stoppen met asiel verlenen aan mensen die illegaal het land binnen komen. In de ‘fair borders bill’ die ze klaar heeft, kiest men voor legale routes voor humanitaire migratie, terwijl er een nultolerantie komt voor wie mensensmokkelaars onder de arm neemt.

Het Verenigd Koninkrijk zet daarmee als eerste natie in Europa de stap naar het Australische migratiemodel, dat N-VA al zovele jaren bepleit. De mensensmokkelmaffia kan je maar effectief bestrijden indien je de klanten ervan duidelijk maakt dat een illegale binnenkomst nooit, maar dan ook nooit, zal resulteren in een verblijfsstatuut. Het nieuwe Europees Migratiepact was dé gedroomde gelegenheid om de geesten te doen rijpen in die richting. Van enig migratierealisme in Brussel blijkt evenwel nog steeds geen sprake. Ondanks de vele duizenden doden die er jaarlijks op zee vallen bij de mensensmokkel, blijven de ambtenaren van de Europese Commissie vasthouden aan het failliete paradigma van de open asielgrens. Dat heeft niets te maken met grensbescherming. Het komt neer op het willoos ondergaan van illegale migratiestromen over zee. Op pappen en nathouden.