Nee, Dimitri, de Bijbel is Mein Kampf niet

Beste Dimitri Verhulst,

Afgelopen week zag ik je interview op de Nederlandse televisie, waarin je het Oude Testament vergeleek met Mein Kampf. Dat was even schrikken.
Vervolgens heb ik je boek (Bloedboek, red.) met dubbele en stijgende verbazing van A tot Z gelezen, dat wil zeggen van de Schepping van de wereld uit het Niets tot de vooravond van de dood van een verbitterde Mozes. De verbazing ontstond en groeide op de eerste plaats, omdat ik zelf net die twee eerste boeken van de Hebreeuwse Bijbel aan het herlezen was, Genesis dus en Exodus, waarop je hertaling grotendeels berust. Al heb je, toegegeven, ook heel wat wetteksten uit de volgende drie boeken van de Tora samengevat. Je bent er namelijk in geslaagd, niets maar dan ook niets te zeggen dat niet in die Bijbel zou staan, al heb je de passages over seks, overspel, verkrachting, wreedheid en bedrog dik en kleurrijk in de verf gezet, maar dat is op zich geen vertekening van wat er in feite in de Tora staat.

Ten tweede heb ik me verbaasd over het feit dat men daardoor geschandaliseerd of geschoffeerd zou kunnen zijn, want ten slotte heb ik nog nooit iemand horen protesteren, omdat de meerderheid van de gelovigen van op de kleuterschool een evenzeer eenzijdige versie te lezen heeft gekregen, een Tora waarin net die feiten en uitspraken waar jij je terecht aan ergert zijn weggelaten, netjes omschreven of doodgewoon omfloerst. Alsof die Bijbel inderdaad niets anders zou bevatten dan stichtende verhalen en raadgevingen die er het ‘Goede Boek’ van zou kunnen maken, wat volslagen onjuist is.

Misschien zijn er mensen geschokt, omdat je al die dingen in een erg leesbare moderne omgangstaal geschreven hebt, waardoor men onmogelijk aan de duidelijkheid ervan kan ontsnappen. Wie de Tora zo nuchter en objectief mogelijk leest, kan niet anders dan besluiten dat het hier op zijn minst om een amorele tekst gaat, waarbij het ene onrecht na het andere wordt goedgepraat, of je het nu hebt over de talrijke voorbeelden van bedrog door de aartsvaders en -moeders, om patriarchen die tot tweemaal toe hun vrouw voor hun “zus” uitgeven en aan de lokale heerser aanbieden, om draagmoeders als Hagar die na bewezen diensten de woestijn worden ingejaagd en zo kunnen we nog een tijdje doorgaan.

Op zich stoort mij deze epische amoraliteit even weinig als die in andere epische oerverhalen als de Ilias of het Nibelungenlied, om maar twee andere bronnen van onze beschaving te noemen. Alleen heeft men ons die andere verhalen nooit als de absolute waarheid en een na te volgen model verkocht. Misschien is de ontdekking dat de Tora het ook heeft over het recht van de sterkste, een oog-om-oog justitie, de rechtvaardiging van brutale veroveringen en de minachting voor het leven en de integriteit van ‘de anderen’ nog het grootste schandaal van al.

De vergelijking met andere regimes is zo onvermijdelijk, dat je wellicht beter je lezers zelf had kunnen vertrouwen. Nu heb je, denk ik, een beetje aan overkill gedaan door het verhaal over de patriarchen en de Hebreeërs, die jij de ‘Israëlezen’ noemt , te larderen met geladen uitdrukkingen als ‘endlösen’, ‘het superieure volk’, ‘Heim ins Reich’, ‘übermenschlichheid’, ‘Het Beloofde Rijk’, de ‘Dictator’, ‘bevel is bevel’, ‘herrisch’, ‘God met ons’ en ‘God als Leider’. Daardoor lijkt her erop dat je slechts één referentiepunt hebt, terwijl je hertaling in feite naar alle vormen van veroveringszucht, racisme, fascisme, grootheidswaanzin en intolerantie verwijst die sinds het ontstaan van die Tora de arme mensheid geplaagd en geschonden hebben.

De Bijbel is een boek vol geweld, maar wie geen rekening houdt met eeuwen van relativerende interpretaties dreigt in vereenvoudigende éénzijdigheid te verzanden. Dus nee, Dimitri, ik denk niet dat de Hebreeuwse Bijbel in zijn geheel met Mein Kampf kan vergeleken worden, omdat alleen mensen die de onmenselijke passages van die Bijbel letterlijk (fundamentalistisch) lezen zich kunnen terugvinden in moderne haatboeken als Mein Kampf of De Protocollen van de Wijzen van Zion. Het zal dergelijke dogmatische lezers niet van opinie doen veranderen, maar misschien wel hun naïeve tegenhangers in het goedgelovige maar te weing geïnformeerde kamp.

Deze tekst verscheen twee weken terug ook op www.demorgen.be.