Niemand is Syriza

Niet enkel de sp.a en de PS in de Belgische staat, maar ook bijvoorbeeld de Franse PS. Terwijl die geen enkele verwantschap hebben met de Griekse partij. Plots waren ze de Syriza-experts. Helemaal te gek waren de pogingen om ons te doen geloven dat Syriza ‘wel links is, maar niet radicaal’. Syriza is de afkorting van Synaspismos tis Rizospastikis Aristeras, Coalitie van Radicaal Links. Als deze Grieken van zichzelf zeggen dat ze radicaal-links zijn, wie is dan mevrouw Kathleen Van Brempt om ons iets anders op de mouw te spellen? Dat de sociaaldemocratie een en ander wil recupereren, blijkt nog duidelijker wanneer de Europese sociaal-democraten ‘hun volledige steun beloven aan Syriza’. Moeten we hieruit nu begrijpen dat politieke partijen zoals sp.a, PS, de Spaanse PSOE, de Franse PS, de Griekse centrum-linkse alliantie Elia (in 2014 gevormd rond PASOK), die in hun respectievelijke staten systeempartijen zijn die mee verantwoordelijk zijn voor het hele politieke en economische beleid dat mee geleid heeft tot de crises die we nu meemaken, plots hun kar keren? Weg van de destijds ‘onvermijdelijk’ genoemde Derde Weg van Giddens? De kern van die Derde Weg was immers liberale opvattingen gebruiken om socialistische doelstellingen te bereiken. Paars. In ruil voor deelname aan de macht, lieten de sociaaldemocraten een heel terrein braak liggen ter linkerzijde. Mevrouw Van Brempt geeft dat in haar blog ook duidelijk aan: ‘Want hoewel de Europese sociaaldemocraten zich steeds heftig verzet hebben tegen de bezuinigingspolitiek, zagen de sociaaldemocratische partijen in de lidstaten zich vaak gebonden door coalitieafspraken met conservatieve partijen, waardoor ze nooit voluit konden gaan en hun sociale profiel verzwakte.’

Deze zin op zich heeft al voldoende inhoud voor een stevige discussie. Syriza is veel meer dan een ‘antibesparingspartij’. Nog even en de sp.a kroont zich tot Vlaamse zusterpartij van Syriza. Zou de sp.a dan ook van Europese fractie veranderen? Syriza is geen sociaaldemocratische partij, wel een radicaal-linkse partij, die dat combineert met soevereiniteit van de natie.

Haar zes europarlementsleden zitten in de fractie van Europees Unitair Links/Noords Groen Links (EUL/NGL), met hoofdzakelijk partijen met een communistische achtergrond. Zoals Die Linke (Duitsland), de PCP (Portugese communisten) en de Nederlandse SP. En wat vooral interessant is: Sinn Féin (Ierland) en EH Bildu (Baskenland), twee radicaal-linkse partijen die voor de onafhankelijkheid van hun natie ijveren, behoren eveneens tot EUL/NGL. En dan is er nog de nieuwkomer in de groep, Podemos.

De Schotten van de Radical Independence Campaign (RIC) en de Catalanen van de Candidatura d’Unitat Popular (CUP), mogen dan geen vertegenwoordigers hebben in het Europese parlement, ze staan heel dicht bij deze Europese fractie, en bij Syriza. Zo noemt de CUP zichzelf ‘la Syriza independentista’, de Syriza voor onafhankelijkheid. In Ierland wordt de vraag gesteld of Sinn Féin de Ierse Syriza zal worden. En de RIC schreef in een persmededeling hoe belangrijk de overwinning van Syriza is voor Schotse onafhankelijkheidsbeweging. Het is dan ook volstrekt normaal dat deze partijen zich lyrisch uitlaten over de verkiezingsoverwinning van hun Griekse vrienden.

En dan is er nog plots Podemos in Spanje. Een formatie waarvan men ons wil doen geloven dat die de volgende Syriza zou kunnen worden. Zo wordt deze partij alvast geframed. De media verspreiden graag de foto’s van Tsipras en Iglesias. De twee leiders vinden elkaar dan ook al langer. Wat wellicht te maken heeft met hun gedeelde interesse in Zuid-Amerikaanse politiek. Maar waarom niet de foto’s van Gerry Adams met Tsipras? Podemos en Syriza plannen internationale studiedagen over staatsschuld, samen met… Sinn Féin. Over Podemos is nog niet alles helder. De berichtgevingen en de communicatie vanuit Podemos-afdeling mist nog een duidelijke lijn op dit moment.

Toch is het niet zomaar dat in Baskenland EH Bildu de groei van Podemos toejuicht, ook al kan het best dat EH Bildu er stemmen aan verliest. Omdat Podemos wel eens in staat zou kunnen zijn stemmen weg te nemen van traditionele partijen, en haar rol van ‘Spaanse Syriza’ waar te maken. Bovendien ook omdat Podemos het ‘recht op beslissing’ van de volkeren wil garanderen en erkennen. Daarom hoopt EH Bildu dat er meerderheden gevormd kunnen worden om dat recht in de praktijk te brengen. Podemos heeft ondertussen verklaard dat EH Bildu niet beschouwd kan worden als ‘deel van de kaste’. Van de traditionele partijen, zeg maar. Hetzelfde geldt voor de CUP.

Syriza, Sinn Féin, EH Bildu, Podemos en CUP werken samen. Ze delen dezelfde basisanalyses, zoals de soevereiniteit van de naties om een beleid op maat van hun politieke, economische en sociale vraagstukken mogelijk te maken; het verzet tegen de programma’s opgelegd door de ‘Trojka’, omdat die maatregelen te hard ingrijpen in het leven van de mensen, terwijl bankiers en politici, die mee verantwoordelijk zijn voor de crises, vrijuit gaan. Ze ijveren ook allen voor een financieel beleid waarin de sterkste schouders een zwaardere last dragen (en niet per definitie de zwaarste) en waarbinnen de gezinnen en de overheidsdiensten zoveel mogelijk bespaard blijven van extra belastingen. En ze delen hun aversie tegen verzuiling rond en cliëntelisme vanuit de systeempartijen. Ze willen de gevestigde orde onderuit halen.

Ze zijn allemaal in staat een massa te mobiliseren en hanteren al jaren een gelijkaardig discours, dat indruist tegen bijzonder veel van waarvoor de sociaaldemocraten mee verantwoordelijk zijn. Voor hen zijn deze sociaaldemocraten net lakeien van de liberale krachten en nog amper ‘links’ te noemen.

Er is in Vlaanderen, of in de Belgische staat, gewoon helemaal geen partij of organisatie die zich enigszins zielsverwant mag noemen, ook de PVDA+ niet. De zusterpartij van de PVDA+ in Griekenland is de KKE, de Communistische Partij van Griekenland. Voor de KKE is Syriza niet meer dan een soort ‘links reserveleger voor de kapitalisten’. En daar wringt het een beetje: het soort partijen als PVDA+ en KKE behoort tot een andere generatie linkse partijen, die er niet in slagen front te vormen met andere linkse formaties, blijven steken in verouderde structuren en invalshoeken, en die vaak electoraal nauwelijks iets betekenen.

Terwijl Syriza, Podemos, CUP, RIC, EH Bildu en Sinn Féin er in slagen massa’s te mobiliseren met een discours waarin internationale samenwerking en solidariteit van soevereine naties hand-in-hand gaan met verzet tegen het afwentelen op de gewone bevolking van de gevolgen van politieke en economische praktijken door wat zij wel eens ‘de kaste’ durven noemen. Die kaste, dat is de hele gevestigde orde. De klassieke machtspartijen en hun zuilen en cliëntelisme. Voor Podemos gaat het dan vooral om de Partido Popular en de sociaaldemocraten van de PSOE. Voor EH Bildu om de rechts-conservatieve PNV. Sinn Féin neemt Labour en Fine Gael in het vizier. De Catalanen van de CUP mikken op CiU en ERC. De Schotse RIC is zeer kritisch over de SNP. Steevast komt terug dat de politieke en economische modellen die de klassieke partijen voorstaan, een deel van het probleem zijn waartegen Syriza en co ageren. Om even een link met Vlaanderen te maken: regelmatig weerklinkt de vraag ‘waarom een onafhankelijk Vlaanderen als dat slechts een verderzetting zou zijn van de Belgische ziekte?’. Wel, dat is krek hetzelfde als wat EH Bildu, CUP, RIC en Sinn Féin zeggen, en is in lijn met wat Syriza en Podemos vertellen.

De analyses, de mobilisatiekracht en het discours van deze groep partijen maakt net dat ze zo vernieuwend en aantrekkelijk zijn. Een dynamiek die niemand hier in Vlaanderen of in heel de Belgsiche staat heeft. De reden daarvoor is alweer voer voor een andere discussie en heeft deels te maken met het feit dat we tot nog toe bespaard zijn gebleven van de harde gevolgen van besparingen. Maar het terrein om het imago van ‘de Vlaamse Syriza’ te kunnen claimen, is er zelfs niet. In Vlaanderen leunt de Vlaams-Socialistische Beweging (V-SB) met zijn discours in wezen veel dichter aan bij de vernoemde organisaties dan PVDA+, laat staan sp.a. Dat klinkt misschien wat gek, omdat de V-SB te klein en te onbekend is. De V-SB is een organisatie die, heel summier gesteld, streeft naar een onafhankelijk en solidair Vlaanderen, dat het hoofd biedt aan de gevestigde orde. Er is evenwel één groot probleem: de V-SB stelt nauwelijks iets voor, heeft geen slagkracht en kan geen massa mobiliseren. De V-SB dan maar de ‘Vlaamse Syriza’ noemen, zou daarom maar al te overdreven zijn.

Niemand is Syriza in Vlaanderen. Zelfs geen ‘would-be’ Syriza. Maar er is wel ruimte voor een equivalent.