Nog één nacht slapen …

De campagne voor de Catalaanse verkiezingen zit er op. Nog één keer slapen en het is zover. Wat hebben we de jongste weken zoal geleerd? Misschien wel het belangrijkste van al: morgen vindt er wel degelijk een onafhankelijkheidsreferendum plaats in Catalonië. De eenheidslijst Junts pel Sí is er wonderwel in geslaagd om van de Catalaanse onafhankelijkheid de enige inzet van de verkiezingen te maken.

Geen verdeeldheid

Aanvankelijk leek dat nochtans niet zo goed te lukken. De Spaanse media probeerden klassieke thema’s centraal te plaatsen in de campagne en zo tweedracht te zaaien in Junts pel Sí. Wat vond men van het besparingsbeleid van de uittredende regering? Wie wordt de minister-president van de nieuwe regering? Zitten alle kandidaten van Junts pel Sí wel op dezelfde lijn wat het basisinkomen betreft? Enzovoort.

Maar dat spelletje heeft niet lang geduurd. Al vrij snel bleek dat de Catalanen zelf maar al te goed beseffen dat dit alles behalve gewone verkiezingen zijn. Morgen brengen ze de stem van hun leven uit. Morgen beslissen ze of Catalonië een nieuw land wordt, dan wel één van de zeventien Spaanse regio’s blijft. Het is niet meer of niet minder dan een kwestie van ‘ser o no ser’, zijn of niet zijn. En in vergelijking daarmee verzinken alle traditionele verkiezingsthema’s in het niets.

Spaanse schuld

Gek genoeg heeft het Spaanse establishment dit ‘referendum’-gevoel mee helpen creëren. Toen uit de eerste betrouwbare peilingen bleek dat het ja-kamp met gemak een absolute zetelmeerderheid zou halen is men in Madrid beginnen te panikeren. ‘Dit zijn enkel maar regionale verkiezingen’ bleef het officiële discours. Maar die ‘loutere regionale’ verkiezingen bleken opeens wel verdacht belangrijk voor Madrid. Zo belangrijk zelfs dat alle Spaanse politieke kopstukken massaal naar Catalonië kwamen afgezakt om campagne te voeren (niet dat hun dat altijd goed bekwam, zoals blijkt uit dit hilarische filmpje).

De ‘louter regionale’ verkiezingen bleken wel belangrijk genoeg voor premier Mariano Rajoy om bij zowel David Cameron als Angela Merkel met succes om steun te bedelen voor de Spaanse eenheid. En de nieuwe koning Felipe VI deed hetzelfde tijdens zijn staatsbezoek aan het Witte Huis. De verkiezingen bleken ook belangrijk genoeg voor Europees commissievoorzitter Jean-Claude Juncker om een waarschuwende vinger uit te steken naar de Catalanen (maar zoals u hier gisteren al kon lezen werd de Spaanstalige versie van die verklaring op een mysterieuze wijze gemanipuleerd). En gisteravond maakte Nicolas Sarkozy dan zijn opwachting op de slotmeeting van de Partido Popular.

Bangmakerij

De ‘louter regionale’ verkiezingen bleken vooral belangrijk genoeg voor het hele Spaanse establishment om de Catalanen wekenlang te onderwerpen aan een tapijtbombardement van bangmakerij. Als je voor onafhankelijkheid stemt, dan stort de economie ineen, dan kun je fluiten naar je pensioen, dan blijven de toeristen weg, dan word je afgesneden van je Spaanse familieleden, dan wordt FC Barcelona een lokale ploeg, dan volgt een militaire interventie, dan worden de Catalaanse deviezen bevroren, dan verlaten alle banken en internationale bedrijven Catalonië, dan wordt Catalonië getroffen door een sprinkhanenplaag, dan zal het aantal uren zon aan de Catalaanse kust gevoelig dalen … (toegegeven, die laatste twee voorbeelden zijn verzonnen, maar ze passen wel perfect in het rijtje). 

In hun ijver om de Catalanen bang te maken struikelden de Spaanse politici zelfs over hun eigen voeten. Let op, in een onafhankelijk Catalonië verliest iedereen automatisch de Spaanse nationaliteit, orakelde Mariano Rajoy dinsdag op de Spaanse radiozender Onda Cero. Hoezo, vroeg de journalist, volgens de Spaanse Grondwet kun je die nationaliteit toch niet zomaar afnemen? Er volgde een pijnlijke stilte. Ja, maar dan verliezen ze toch het Europese burgerschap, probeerde Rajoy nog. Toch niet, repliceerde de journalist prompt, want als ze de Spaanse nationaliteit behouden zijn ze automatisch ook EU-burgers. Het was een beschamende afgang. De man die voortdurend staat te zwaaien met de Spaanse Grondwet als sacrosanct document waar iedereen zich aan heeft te houden (op straffe van afzetting en militaire interventie), blijkt zelf de inhoud ervan niet te kennen!

Culturo’s

En het moest ervan komen: begin deze week werd ook een blik Latijns-Amerikaanse auteurs opengetrokken. Geheel in de stijl van de Belgische culturo’s lieten die zich gewillig voor de Spaans-nationalistische kar spannen, daarbij niet gehinderd door enige dossierkennis. Geef mij dan maar de Schotse cultschrijver Irvine Welsh, auteur van onder meer Trainspotting. Hij ging in op de uitnodiging van Òmnium Cultural om zich ter plaatse te vergewissen van de toestand en kon dan ook met kennis van zaken spreken. Zijn conclusie: de Catalanen moeten gewoon voor onafhankelijkheid gaan.

Wat we ten slotte ook onthouden is dat de Vlaamse pers relatief weinig aandacht had voor de spectaculaire gebeurtenissen in Catalonië, zeker in vergelijking met het Schotse referendum vorig jaar. Misschien zijn ze te veel opgeslorpt door de vluchtelingencrisis, misschien spelen er belgicistische motieven, maar de journalisten willen maar niet inzien dat een regionale verkiezing waar én David Cameron én Angela Merkel én Barack Obama én Jean-Claude Juncker én Nicolas Sarkozy zich in menen te moeten mengen misschien wel iets meer is dan een gewone regionale verkiezing …

Maar geen nood. Als – als – de Catalanen morgen massaal voor het Ja-kamp stemmen en het Catalaanse Parlement roept de onafhankelijkheid uit, dan zal dit in de hele EU voor een schokgolf zorgen die niemand zal kunnen negeren.