Obamagate – meer dan een complottheorie?

‘Wie zich in de mond gespuwd waant als Cassandra, komt al eens in de verleiding om door te spuwen in het gelaat van Aletheia’. Deze levenswijsheid zou zo uit de koker van de oud-Griekse Rik Torfs kunnen komen. Bij wijze van duiding: Cassandra was de Griekse mythologische figuur die door de god Apollo in de mond gespuwd werd, waardoor haar toekomstvoorspellingen door niemand geloofd werden. Aletheia is de Griekse godin van de waarheid. Verschillende commentaren op Donald Trumps Obamagate geven dit gelegenheidsgezegde een verbazingwekkende realiteitswaarde.

Obamagate

Waar gaat het om? Donald Trump probeert de aandacht van zijn aanpak van de coronacrisis af te leiden en zijn verkiezingscampagne in te leiden met Obamagate. Die man kent duidelijk zijn prioriteiten. Gelukkig doet Trumps persoonlijke opinie weinig terzake. De Verenigde Staten zijn tot nader order een rechtsstaat, met de rule of law [primaat van het recht] als een van de hoekstenen. Als Barack Obama of zijn medewerkers rechtsregels overtreden zouden hebben, kunnen dezen ter verantwoording geroepen worden. Maar Trump zal de rechter niet zijn.

Het dossier is voorlopig nogal dunnetjes. Obama zou in de laatste dagen van zijn administratie samengespannen hebben met de FBI om Trumps veiligheidsadviseur, Michael Flynn, in de val te lokken. Dit als onderdeel van een breder complot om de inkomende president Trump onderuit te halen. De driesterrengeneraal moest op 13 februari 2017 effectief ontslag nemen. Er was aan het licht gekomen dat hij gelogen had tegen de FBI en vice-president Mike Pence over zijn contacten met de Russische ambassadeur. Later zou hij schuld bekennen bij en samenwerken met de speciaal aanklager Robert Mueller. Die onderzocht de Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016.

Het verhaal nam een dramatische wending op 9 mei van dit jaar. Toen trok William Barr, de Amerikaanse Republikeinse Minister van Justitie, met één pennentrek alle aanklachten tegen Flynn in. Tegelijk werden ook een aantal tot dan toe geheime documenten geopenbaard. Gevraagd of hij daarmee naar de pijpen van Trump danste, antwoordde hij: ‘I’m doing the law’s bidding’ [‘Ik dans naar de pijpen van het recht’]. Dat treft, want intussen heeft een federale rechter binnen diezelfde rechtsstaat deze beslissing geschorst voor nader juridisch onderzoek. De rule of law is genadeloos.

Gelijk of ongelijk

Op dit moment heeft dus niemand gelijk of ongelijk. Niet zij die Obama en zijn entourage automatisch vrijpleiten, noch Trump en zijn volgelingen die een slaatje proberen te slaan uit een dossier dat in het beste geval nog in zijn kinderschoenen staat. Bent u pro-Trump, contra-Trump of op zoek naar de waarheid? U wordt door het internet geheid op uw wenken bediend (de derde categorie trekt best wat meer zoektijd uit).

De juridische waarheid wordt gelukkig elders uitgesproken. Door Barr bijvoorbeeld, die al te kennen gaf dat een criminele vervolging van Obama en Biden hoogst twijfelachtig is, bij gebrek aan een criminele kwalificatie. Eén ding is wel zeker: zelfverklaarde Cassandra’s, die verkondigen dat ze het altijd al gezegd hebben, zullen nog even de bittere smaak in hun mond moeten verdragen. Ze spreken voor hun beurt.

Complottheorie

Zonder vooruit te willen lopen op deze onverkwikkelijke affaire, mag in herinnering gebracht worden dat Trump al eens een mislukte complottheorie tegen Obama gelanceerd heeft. Neen, Obama is géén in Kenia geboren moslim. En de timing doet ook een belletje rinkelen: de Amerikaanse presidentsverkiezingen komen eraan.

David A. Graham, journalist bij The Atlantic, een Amerikaans literair-cultureel tijdschrift, pikte in op dit birtherism, want zo heet Trumps complottheorie over de geboortegrond van Obama intussen. Hij zocht naar de parallellen met Obamagate in het artikel How to Understand ‘Obamagate’. Mocht blijken dat Obama of zijn entourage de criminele toer opgegaan is, dan is een deel van Grahams schrijfstuk zonder grond. Blijkt het tegendeel, met name dat Trump ons nog eens blaasjes probeert wijs te maken, dan lezen we hier een sterke analyse van Obamagate.

Overdrive

Graham stelt vast dat Trump in overdrive ging toen Obama zich bij de vele critici op zijn aanpak van de coronacrisis voegde. Obama vertelde niets nieuws, maar voor de eerbeluste Trump was dit vernederend. Op 8 mei had Obama Trumps antwoord op de pandemie ‘een absoluut chaotische ramp’ genoemd. Op 10 mei volgde de eerste (re)tweet van Trump met de berucht hashtag. Binnen de twee dagen volgden dertien vervolgtweets.

Of er daadwerkelijk regels overtreden zijn, moet nog onderzocht worden. Toch noemt Trump deze zaak nu al ‘de grootste politieke misdaad en schandaal in de geschiedenis van de Verenigde Staten’. Dit bewijst dat Trump niet goed opgelet heeft tijdens de les geschiedenis en dat de rechtsstaat hem geen fluit kan schelen. Trump legt zijn boontjes veel liever te week op het terugvinden van de goudader die hem in 2016 politieke glorie bracht – toen hij de legitimiteit van de eerste zwarte president in twijfel trok. Zijn herverkiezingscampagne te midden van een globale crisis belooft immers moeilijk te worden.

Openlijke kritiek

Trumps politieke carrière heeft zich altijd gewenteld rond de persoon van Obama. Hij vervelde van businessman tot politicus met de kwakkel dat Obama geen echte Amerikaan zou zijn. Eens in het Witte Huis, lijkt zijn grootste missie erin te bestaan komaf te maken met de erfenis van zijn voorganger. En dan krijgt hij plots openlijke kritiek van Obama zelve…

Sommigen beweren dat Obama, ironisch genoeg, zelf de kiemen gelegd heeft voor Trumps beslissing om het presidentschap te ambiëren. Daarvoor gaan we terug naar het 2011 White House Correspondents’ Dinner. Dit is het (intussen door Trump afgeschafte) traditionele jaarlijkse diner tussen de president en de Witte Huis-correspondenten, waarbij de president zich van zijn meest vermakelijke zijde laat zien. Trump, op dat moment reeds de meest prominente ‘birther’, krijgt een ereplaatsje in Obama’s speech.

Lees verder onder de video.

Boontje komt om zijn loontje, vermits Trumps valse claims alleen maar het aanwakkeren van racisme en wit identiteitsdenken tot doel kunnen hebben. Trump kookte, de rest gierde het uit. Geniet u even van dit uittreksel, nadat Obama de zaal meedeelde dat hij zijn geboortecertificaat vrijgegeven had. Nu kon Trump ‘zich eindelijk weer focussen op wat echt telt – zoals, was de maanlanding fake? Wat gebeurde er echt in Roswell? En waar zijn Biggie en Tupac?’

Anti-Obama

Trump verkoopt zichzelf natuurlijk graag als de anti-Obama. Alles wat Obama’s stempel draagt, moet geschrapt worden. Zelfs wanneer zijn eigen electoraat mort. Denk maar aan de intrekking van Obama’s DACA-programma. Dat gunde sommige individuen zonder geldige verblijfspapieren een verlengd verblijf in de Verenigde Staten. Hij weet dat hij ermee wegkomt.

Graham is niet enthousiast over Trumps presidentschap: het is een ‘absoluut chaotische ramp’ (dat zinnetje leent hij inderdaad van Obama). Hij is niet de enige met deze analyse, maar dat is hier niet het punt. Obama heeft zich de afgelopen jaren nauwelijks uitgesproken over zijn opvolger. Wat gezien de persoonlijke vete die Trump ervan maakt best opmerkelijk is.

En plots komt die kritiek er toch, snoeihard. Je zou voor minder terugdenken aan dat verschrikkelijke diner van 2011, met die zwarte president, die hem voor schut zette. Graham plaatst hier terecht ‘zwarte’, gezien Trumps birtherism moeilijk los gezien kan worden van Obama’s wortels.

Obamagate: niet meer dan woordsalade

Op 14 mei tweette Trump dat de Senaat Obama zou moeten horen over de zaak. Zijn compagnon de route Senator Lindsey Graham, voorzitter van het Juridisch Comité, is alvast niet happig om daarop in te gaan. En je begrijpt hem: voor iemand die het nu al over een politieke misdaad heeft, is zijn narratief voorlopig niet meer dan een woordsalade, aldus Atlantic-journalist Graham. Nu, misschien laat hij zich nog wel ompraten. De Senator van South-Carolina heeft in het verleden al bewezen moeilijk aan de druk van Trump te kunnen weerstaan. En de belangen in november zijn groot.

Maar Trump geeft er niet om. Toen Obama zijn geboortecertificaat vrijgegeven had, betekende dat allerminst het einde van het birtherism. Er was altijd wel een manier om Obama’s geboortecertificaat in twijfel te trekken – namaak! corrupte ambtenaren! Bovendien draaide de complottheorie rond Obama’s illegitimiteit en indringersstatus, niet rond het echte bewijs van zijn geboorte. Trump erkende pas jaren later dat Obama wel eens een Amerikaan zou kunnen zijn. Tijdens private conversaties bleef hij daarover evenwel twijfel zaaien.

Witch hunt

In Trumps woordsalade voor Obamagate klinkt zijn favoriete oorwurm uit 2018 en 2019 door: witch hunt [heksenjacht]. Trump heeft er alle belang bij om niet te concreet te worden, zich niet op details klem te rijden. Het ‘schandaal’ moet wendbaar blijven, open om elke nieuwe informatie te etaleren of weg te moffelen. Falsifieerbaarheid is immers een risico, geen troef.

Atlantic-journalist Graham denkt daarom dat de kans dat Obama zich voor de rechter zal moeten verantwoorden heel klein is. Dat is ook niet het echte doel en zelfs te risicovol. Zelfs met het huidige Justice Department, met de Trump-getrouwe Barr aan het roer, zijn er heel wat hordes. De schuld doorgeven, daar draait het uiteindelijk om. Zal Trumps tirade veel nieuwe kiezers opleveren? Waarschijnlijk niet, maar zijn hardcore fanbasis smult ervan.

Senator Graham verwoordde treffend dat een hoorzitting met Obama misschien goede televisie zou opleveren, maar daarom nog niet goed zou zijn voor het land. Durft iemand er echter zijn hand voor in het vuur te steken dat Trump het belang van het land altijd laat primeren op goede televisie?