Oorlog in de Partito Democratico

Sinds de desastreuze verkiezingsuitslag van 4 maart 2018 zoekt de centrumlinkse Partito Democratico (PD) naar een tweede politieke adem. In de recentse peilingen scoorde de partij nog slechter dan zes maanden geleden, en kan ze amper 16 procent van het Italiaanse electoraat bekoren. De twee belangrijkste thema’s die vandaag deze centrumlinkse formatie beheersen, zijn de voorzittersverkiezingen en het partijcongres. Wanneer beide zullen plaatsvinden, is nog niet gekend, maar statutair moet het wel voor de Europese verkiezingen van volgend jaar. Ondanks de zelfverzekerde verklaringen van oudpremier Matteo Renzi lijkt het erop dat zijn interne tegenstanders deze keer het pleit wel in hun voordeel zullen beslechten.

Nicola Zingaretti

Terwijl de renziani (de medestanders van Renzi) nog steeds op zoek zijn naar een geloofwaardige kandidaat, zet Nicola Zingaretti, de huidige minister-president van de regio Lazio, zichzelf steeds nadrukkelijker als geloofwaardig alternatief in de markt. Zingaretti is de broer van de populaire acteur Luca Zingaretti, wereldberoemd door zijn rol als Commissario Montalbano, gebaseerd op de romans van  de Siciliaanse schrijver Andrea Camilleri. Terwijl Renzi nog steeds moet bekomen van de electorale mokerslag, bereidt Zingaretti het congres al maanden achter de schermen voor. Door zijn jarenlange ervaring in de politiek, eerst als jongerenvoorzitter van de linkse Democratici di Sinistra (DS) in de jaren 90 en later als Europarlementslid en provinciegouverneur van Rome, beschikt Zingaretti over een groot netwerk in gans Italië. Hij geniet ook de steun van de meeste lokale afdelingen en is vrij populair bij het (centrum)linkse kiespubliek.

Ook buiten de partij wist hij de steun te verwerven van onafhankelijke kandidaten, waaronder de burgemeester van Milaan Beppe Sala, maar ook van katholieke verenigingen en de vakbonden. Zijn doel is het bestuur van de PD over te nemen, een einde te maken aan het autoritaire en populistische Renzi-tijdperk, en terug een meer sociaaldemocratische in plaats van linksliberale koers te varen. Daarvoor wil Zingaretti opnieuw in dialoog treden met de linkse mini-partij Liberi e Uguali (LeU), waarvan het grootste deel dissidenten zijn uit de PD, en met de linkervleugel van de Vijfsterrenbeweging (M5S), die ontevreden is over het rechts-populistische discours van Matteo Salvini (Lega).

Romein versus Florentijn

Maurizio Martina, de huidige interimvoorzitter, spreekt zich voorlopig niet over zijn mogelijke kandidatuur. De voortdurende aanvallen op zijn voorzitterschap vanuit het Renzi-kamp doen hem wel steeds meer toenadering zoeken tot Zingaretti. Ook andere kopstukken van de partij, zoals oud-premier Gentiloni en oud-ministers Minniti en Franceschini, bevinden zich eerder uit persoonlijk dan uit ideologische redenen dichter bij de Romein dan bij de Florentijn. Matteo Renzi liet zelf reeds weten geen kandidaat te zijn voor het voorzitterschap, al beweren kwatongen dat hij nog wel eens van gedacht zou kunnen veranderen.

Zonder Renzi in de rol van politieke leider lopen de renziani er een beetje verloren bij. Er ontbreekt op dit moment zowel een duidelijke voorzitterskandidaat als een strategie voor het komende congres. Een mogelijke kandidaat van het Renzi-kamp is Graziano Delrio, de oud-burgemeester van Reggio Emilia en oud-minister in de regeringen onder Letta, Renzi en Gentiloni. De 58-jarige politicus lijkt echter niet overtuigd van de eigen slaagkansen en behoort ook niet meer tot de inner circle van de Toscaanse oud-premier. Een andere kanshebber is de 45-jarige oud-minister van Economische Ontwikkeling, Carlo Calenda. Maar die zou volgens sommige renziani dan weer te eigenwijs zijn en zeer moeilijk te sturen zijn.

Onderlinge ruzie

Sinds Renzi op de achtergrond verdween na de smadelijke verkiezingsnederlaag, maken de renziani nu ook onderling ruzie over de te volgen politieke lijn. Een vergadering hierover die op 21 en 22 september gepland stond in Salsomaggiore Terme, werd enkele dagen geleden uitgesteld naar 9 en 10 november. Officieel was het uitstel te wijten aan organisatorische problemen, maar de realiteit is dat tussen verschillende exponenten van deze linksliberale stroming grote wrijvingen zijn ontstaan. De vergadering in dit Emiliaanse stadje, reeds bekend in de Romeinse tijd om de helende krachten van de plaatselijke warmwaterbronnen, had tot doel de renziani een duidelijker ideologisch profiel te geven. Blijkbaar wil Matteo Renzi daarmee nu wachten tot na de Leopolda, het jaarlijks officieus congres van de renziani in Firenze.

De aanhangers van de oud-premier zijn vandaag onder te verdelen in twee groepen, die elk in een andere richting kijken. Enerzijds zijn er de radicalen, onder leiding van Maria Elena Boschi. Deze Toscaanse oud-minster is absoluut tegen eender wel akoord met Zingaretti, en wil Renzi ervan overtuigen zich toch nog kandidaat te stellen. Haar visie is echter weinig realistisch, want de populariteit van ‘il rottamatore‘ staat vandaag zowel bij de leden als niet-leden op een dieptepunt. Anderzijds is er de groep van bemiddelaars, onder leiding van de Toscaanse oud-minister Luca Lotti, die pleit voor een bemiddeling tussen Renzi en Zingaretti, met onderlinge electorale afspraken en politieke garanties.

Een compromis tussen beide fracties zou een goede zaak zijn voor de Partito Democratico, want de grote interne strubbelingen heeft de partij al veel stemmen gekost en zou wel eens bij de Europese verkiezingen in 2019 fataal kunnen aflopen. Tussen beide groepen bevindt zich trouwens het grootse deel van de parlementsleden: zij die de kat uit de boom kijken om op het goede moment hun politiek wagonnetje aan de winnende locomotief proberen te hangen. Of zoals de Romeinen reeds zeiden. Nihil sub sole novum.