Oud-communist nieuwe voorzitter Partito Democratico

Bijna een na jaar na de rampzalige verkiezingen van 4 maart 2018, waarna de Partito Democratico (PD) met 18,7% naar de oppositiebanken werd verwezen, en de Lega en Vijfsterrenbeweging (M5S) voor het eerst in de Italiaanse naoorloogse geschiedenis een regering zonder traditionele partijen vormde, is de heropleving van deze centrumlinkse partij nog steeds niet begonnen.

De voorzittersverkiezing van afgelopen zondag was een cruciale test om de overgebleven slagkracht te meten bij de achterban van de PD. De onverwachte massale opkomst van de centrumlinkse kiezer voor deze primarie, zo’n 1,8 miljoen, is alvast een positief signaal. Voor veel stembureaus stonden lange rijen en de meeste  bleven langer open dan gepland. Ook werden er massaal stembiljetten bijgedrukt. De partijtop hoopte met een bang hart de kaap van een miljoen kiezers te nemen. Naarmate de dag vorderde, werd de sfeer op het hoofdkwartier dan ook steeds euforischer. Echter, twaalf jaar geleden, bij de eerste voorzittersverkiezing van de PD, kwamen er nog meer dan drie miljoen kiezers opdagen. De opkomst is zeker een opsteker voor de partij, maar toch lijkt het wat vroeg om van een wederopstanding te spreken.

Zingaretti

Met ongeveer 66% van de stemmen behaalde de uit Rome afkomstige Nicola Zingaretti een duidelijke overwinning. Uittredend voorzitter Maurizio Martina behaalde zo’n 22% en Roberto Giacchetti, de kandidaat van oud-premier Matteo Renzi, slechts 12%. Nicola Zingaretti is de jongere broer van de populaire acteur Luca Zingaretti, beroemd van zijn rol in de misdaadserie Il commissario Montalbano. Zinga, zoals hij wel eens wordt genoemd, zette al op jonge leeftijd zijn eerste stappen in de politiek. In 1982 nam hij op 17-jarige leeftijd deel aan de vredesbeweging en was hij een van de oprichters van de antiracistische organisatie ‘Nero e non solo’. 

Net zoals veel linkse politici van boven de 50, begon hij zijn politieke carrièrebij de Federazione Giovanile Comunista Italiana (FGCI), de jongerenbeweging van de Partito Comunista Italiano (PCI). Na de val van de Berlijnse Muur, bekeerde Zingaretti zich, net zoals de meeste van zijn ‘kameraden’,  tot de sociaaldemocratie. Vanuit zijn positie als jongerenvoorzitter van de Democratici di Sinistra (DS), werd hij in 1995 verkozen tot voorzitter van Internationale Unie van Socialistische Jeugd (IUSY) en ondervoorzitter van de Socialistische Internationale. Door zijn wereldwijde contacten benoemde de partijtop hem in 1998 tot verantwoordelijke voor de internationale relaties.

Het opgebouwde netwerk kwam hem goed van pas toen hij in 2004 een zetel veroverde in het Europees Parlement. Als EU-parlementariër zette Zingaretti zich vooral in voor consumentenbescherming, vrijwilligerswerk, mindervaliden en burgerrechten. Na vier jaar keerde hij echter terug naar de Italiaanse politiek om de provincie Rome te besturen. Een van de zijn bekendste beleidsdaden was het invoeren van gratis wifi in openbare gebouwen, bibliotheken en pleinen. Hij richtte ook Porta Futuro op, een succesvol centrum voor volwassenonderwijs en arbeidsoriëntatie.

In 2013 stelde hij zich vrij onverwacht kandidaat als lijsttrekker voor de regionale verkiezingen in Lazio, en versloeg, weliswaar nipt, de postfascistische tegenkandidaat Francesco Storace. Vijf jaar later werd hij echter overtuigend herverkozen. Iets wat tot dan geen enkele voorganger was gelukt. Zijn pragmatisch bestuur met de nadruk op kostenefficiëntie en modern overheidsmanagement, bracht hem meermaals in conflict met de sociale partners. Toch legde deze aanpak zowel de regio als hemzelf geen windeieren. Hij hervormde met succes onder andere het regionale department voor volksgezondheid en maakte de regio financieel gezond. Zijn populariteit steeg dan ook vooral bij de centrumkiezer, wat de overwinning van zondag voor een deel verklaart.

Mandaat

De hoge score van Nicola Zingaretti geeft de Romein een zeer duidelijk mandaat, en is een positieve zaak voor een partij die sinds haar ontstaan uiteenviel in diverse stromingen en zelfs enkele afscheuringen moest incasseren. Zijn verkiezingsslogan ‘Eenheid en verandering’ (Unità e cambiamento) was een duidelijk signaal tegen de slopende interne conflicten en  laat ook geen twijfel bestaan over zijn partijpolitieke intenties. Of het Zingaretti zal lukken om te ‘verbinden’, hangt echter niet alleen af van zijn diplomatieke capaciteiten, maar nog meer van de plannen van Matteo Renzi. De kandidaat van de oud-premier, Roberto Giachetti, haalde zondag een zeer slecht resultaat, en de plannen voor een nieuwe linksliberale politieke beweging onder zijn leiding lijken daarmee voorlopig opgeborgen. Het ziet er naar uit dat il rottamatore vooral zichzelf heeft gesloopt de voorbij jaren.  

Zingaretti zette zich de laatste maanden als grote verbinder in de markt, en wil met iederen de dialoog openhouden. Zo onderhoudt hij onder andere nauwe banden met het netwerk van centrumlinkse burgemeesters die zich tegen de migratiepolitiek van Matteo Salvini (Lega) verzetten, maar ook met de vakbonden, de bedrijfswereld  en socioculturele organisaties. In zijn overwinningsspeech liet hij verstaan dat zijn toekomstig beleid zal draaien rond vier kernwoorden: werk, ecologie, kennis, burgerrechten. Of deze Italiaanse Corbyn zal slagen om met deze linkse en progressieve thema’s de Partito Democratico terug de grootste politieke formatie van het land te maken, en dus de centrumlinkse kiezer, vandaag grotendeels bij de M5S, kan overtuigen terug te keren naar de schoot van zijn partij, blijft echter een groot vraagteken. 

Terwijl zijn directe stijl en volks taalgebruik doen denken aan die van Matteo Salvini, lijkt zijn links pragmatisme eerder een electoraal gevaar voor de Vijfsterrenbeweging. Daarenboven lonkt Zingaretti voor de komende Europese verkiezingen naar een verenigd links front met enkele kleinere partijen, zoals +Europa (ALDE) en Art.1-MPD, een afscheuring van de PD. Deze toenadering is echter tegen de zin van de linksliberale en christendemocratische vleugel van de partij. Na deze eerste grote test zal wel duidelijk worden of centrumlinks inderdaad weer enige politiek relevantie zal krijgen op het Italiaanse schiereiland. Avanti popolo, alla riscossa!