Rufij Baeke, een 68-jarige huisarts uit Kaprijke, beleefde op de N-VA-partijraad van 20 februari 2016 het hoogtepunt van zijn persoonlijke politieke roem. Als één van de drie gegadigden voor de functie van penningmeester kreeg hij het woord om zijn kandidatuur te verdedigen. Vooraf werd Baeke kansloos geacht. De strijd zou gaan tussen het Aalsters parlementslid Sarah Smeyers, die naast het fractieleiderschap in de Kamer greep, en een man van de basis, Eddy Vermoesen uit Aartselaar. 

Dokter Baeke had echter een verrassing in petto. In plaats van zijn eigen kandidatuur te verdedigen, begon Baeke aan een keihard requisitoir tegen zijn provinciegenote Sarah Smeyers. Baeke schilderde Smeyers af als de kandidate, zelfs de handpop van de partijtop, die de functies in de partij in schimmige achterkamertjes zou verdelen, weg van de partijraad – in theorie zowat het hoogste orgaan van de N-VA. Na een persoonlijke aanval die de vooraf afgesproken spreektijd ruimschoots overschreed, trok Baeke zijn eigen kandidatuur terug en riep de partijraad op om massaal voor Eddy Vermoesen te kiezen. 

Toen de stemmen geteld werden, bleek dat 75 leden van de partijraad achter Vermoesen waren gaan staan, twee stemmen meer dan Smeyers kon verzamelen. En zo gebeurde het dat Eddy Vermoesen, een sympathiek man zonder vijanden, op een golf van wantrouwen, woede en tegenstemmen gekatapulteerd werd naar het Dagelijks Bestuur, de cockpit van de N-VA.

Revolte

De verkiezing van de nobele onbekende Eddy Vermoesen lijkt misschien wat onschuldige interne keuken, maar er is op de bewuste partijraad wel degelijk iets gebeurd. Dokter Baeke had immers gelijk: Sarah Smeyers was de kandidate van de partijtop. Bart De Wever zelf, die een stemming over het fractievoorzitterschap in de Kamer absoluut wou vermijden, had Smeyers enkele weken geleden persoonlijk beloofd dat zij als nieuwe penningmeester lid mocht worden van het Dagelijkse Bestuur – het échte beslissingscentrum van de partij. Het gezichtsverlies voor de partijtop is na de woelige stemming met andere woorden enorm. De balorige basis steekt een middenvinger op naar de voorzitter.

Voor Smeyers zelf is de nederlaag een harde klap. Het Kamerlid, ondertussen een ancien in de federale fractie, greep bij de coalitievorming ook al naast een plekje in de regering. Toen Hendrik Vuye werd weggepromoveerd als fractieleider, vroeg een wankelmoedige Bart De Wever haar eerst om te kandideren voor de functie, later vroeg hij om het niet tot een stemming te laten komen. Nu grijpt ze ook naast de troostprijs. Smeyers is niet eens meer lid van het partijbestuur van N-VA, waarin andere parlementsleden de federale fractie vertegenwoordigen (ook dat was deel van het grote compromis dat na het aftreden van Vuye gesloten werd). De asielspecialiste uit Aalst dacht trouwens dat ze niet meer naast het penningmeesterschap kon grijpen. Naar verluidt zou Smeyers, die ook OCMW-voorzitter is in Aalst, al voorbereidingen getroffen hebben om bepaalde vergaderingen van de OCMW-raad niet meer op dinsdagavond te laten doorgaan, zodat zij altijd de bijeenkomsten van het Dagelijkse Bestuur van N-VA (ook op dinsdagavond) zou kunnen bijwonen.

Voor Bart De Wever en de rest van de top zal de nederlaag ook lelijk aangekomen zijn. In het verleden was de partijraad vaak een slaafs orgaan, dat keer op keer bereid gevonden kon worden om de statuten van de partij aan te passen, zodat De Wever zelf keer op keer herverkozen kon worden als nationaal voorzitter. Nu liggen de kaarten anders. De leden van de partijraad zien het einde van het tijdperk De Wever aankomen, en stilaan wil iedereen zijn of haar eigen postje veiligstellen. Meer dan vroeger ontstaan binnen N-VA, en binnen de partijraad, rivaliserende clans, kleinzerige twisten – met alle dolkstoten die daarbij komen kijken. Het gezag van de huidige partijtop en het vertrouwen van Bart De Wever in Sarah Smeyers, volstaan dan niet meer voor een orgaan dat meer bezig is met zichzelf dan met iets anders. Dat levert dan de gekste resultaten op, zoals het feit dat de lokale voorzitter van N-VA Aartselaar nu mee aan het roer komt te staan van de machtigste partij in dit land. Voor wie er nog aan zou twijfelen: de voorzittersverkiezingen van volgend jaar zijn ondertussen al begonnen bij N-VA. De partij zit met een serieus probleem, net als de Kamerfractie – waar Smeyers wel enkele medestanders heeft, en waar het compromis rond Peter De Roover mooi aan diggelen ligt.

Tot slot nog dit: met de verkiezing van Eddy Vermoesen wordt de partijtop van N-VA ‘versterkt’ met nog maar eens een man, nog maar eens uit Antwerpen. Een vrouw aan de top van N-VA, dat was natuurlijk te gek geweest voor dé machopartij van deze tijd.