Wat wordt op verkiezingsdag de beste peiling?

Ook het peilen naar onze kiesintenties wordt op verkiezingsdag geëvalueerd. Wie wordt de grote winnaar? VTM en Het Laatste Nieuws met hun jongste peiling, uitgevoerd door Ipsos? Of de concurrentie van VRT/De Standaard, die werkt met TNS en een paar weken geleden al uitpakte met cijfers. CD&V, maar vooral Vlaams Belang mag hopen dat Ispos het huiswerk beter maakt dan TNS.

De juiste peiling?

Doorbraak

Peiling versus resultaten, 2014 en 2019

De jongste jaren waren de verschillen tussen de twee grote peilingen doorgaans beperkt. In 2014 zeker (zie tabel). In mei 2019 ruikt de schotels anders.

Vlaams Belang zou na het pak slaag in 2014 (5,8 procent) in de buurt komen van 15 procent en meteen ook als derde partij groter worden dan Groen, Open Vld en sp.a. ‘Ik vrees voor een zwarte zondag’, zo voelde Bart Tommelein het aan in De Morgen. Jean-Marie Dedecker sprak hem niet tegen. In Knack verscheen een artikel over het succes van Vlaams Belang in schooldebatten, waar VB’ers tot 30 procent van de scholieren achter zich kregen, zowel in ASO als in TSO en BSO.

Vraag tien politici wie de winnaar van de verkiezing wordt, en negen zullen onder gesloten envelop hetzelfde antwoord invullen: Vlaams Belang, lezen we nog bij Bart Eeckhout in De Morgen. ‘Als de dark horse in de race glijdt VB door de kiescampagne. Beetje stiekem, maar zeer efficiënt in het aanwakkeren van alle mogelijke maatschappelijke heidebrandjes via sociale media, waar de partij erg sterk staat.’ Van hooguit een signaal in de peiling van VRT/DS (+ 3,5 procent) lijkt de comeback van Vlaams Belang in die van VTM/HLN (+ 9 procent) hét feit van 26 mei te zullen worden.

Over de lichte achteruitgang van N-VA zijn beide onderzoeksbureaus het eens. Dertig procent is de schietschijf. Opvallend is dat de winst van het VB maar in beperkte mate vanuit de N-VA komt. Die laatste partij verliest tegenover 2014 maar een kleine 4 procent, terwijl het VB bijna 9 procent wint.

Dat bevestigt ook Peter De Roover in een reactie aan Doorbraak.be: ‘Ongetwijfeld heeft Vlaams Belang een deeltje van ons verlies opgepeuzeld, maar dat is geen nieuws. We zijn in de peilingen na 2014 rond de 28 procent gaan kamperen. Ik zie in de peiling een 28 staan, met nog altijd de optie dat er een sprong inzit naar de 30. De laatste week zijn er nog verschuivingen van twee, drie procent mogelijk’. Dat klopt. In de 30 peilingen sinds 2014 (inbegrepen die van Franstalige kranten) waren er maar vijf waar De Wever zijn streefcijfer van 30 procent oversteeg.

CD&V

Dat Ipsos/VTM beter dan TNS/VRT de polsslag van de kiezer kan registreren, zal men ook hopen bij CD&V. In veel kranten werd de partij al begraven. Te vroeg, zo ziet het ernaar uit. In de poppoll (‘Welke politicus wilt u dat in de komende maanden een belangrijke rol gaat spelen’?) blijft De Wever met 56 procent nog nipt koploper, maar zou Hilde Crevits (CD&V) met 55 procent stijgen van 6 naar 2, terwijl Theo Francken derde blijft. De vriendelijkheid van Bart jegens Hilde lijkt wel een spelletje met de sleutel van de poort van het Vlaams Kartel. Opschrift: ‘Incontournable’. Wederzijds.

Groen

En de niet-Vlaamsgezinde partijen dan? Wie de beide peilingen vergelijkt zal vaststellen dat alleen Ipsos aangeeft dat de pudding van Groen lijkt in te zakken. De nu gepeilde 12,1 procent is nog 3,5 procent meer dan de uitslag van 2014, maar Groen moet de laatste campagneweek in met een vierde plaats.

Het wordt volgende week wellicht bevestigd: het draagvlak voor de klimaathype blijkt dan toch niet zo indrukwekkend te zijn. Behalve binnen de VRT misschien. Meyrem Almaci lijkt wel een abonnement te hebben voor de theaters van Terzake, De Afspraak, De Zevende Dag om er te komen uitleggen hoe goed ze wel bezig is met haar driftbuien over statiegeld, boskaart of betonstop. De presentatrice Annelies Beck moet de peiling van VTM net gemist hebben.

Ook liberalen en socialisten moeten hopen dat de resultaten van VRT/DS geloofwaardiger zijn dan die van VTM/HLN. Open Vld had in 2014 nog 15,5 procent, en wordt in de laatste peiling ingeschat op 11,2 procent. De sp.a had 14 procent, en zou nu nog 11 procent waard zijn. Als Ipsos gelijk heeft.

Francofonië

Hoe zit dat nu met de politieke kloof tussen noord en zuid? In Francofonië doet Ecolo het veel beter dan Groen bij ons. Tja, die verdomde kloof toch … De PS blijft in Wallonië met 28,5 procent veruit de grootste (was 32 procent in 2014), maar Ecolo zou er groeien van 8,2 procent naar 19,1 procent. Tegenover dat radicaal links blok (samen 47,6 procent) staat de verzwakte liberale MR van premier Michel, die met nog 22,7 procent een drietal punten zou verliezen. Di Rupo kan kiezen tussen Ecolo en MR.

O, wat een heerlijk land. In Brussel verstopt Vlaams links zich op de Franstalige lijsten. Zo zou Ecolo/Groen met voorsprong de grootste partij worden met 22,9 procent (+12 procent). De PS/sp.a zou er zakken van 24,9 procent naar 17,3 procent. MR zou er een klap krijgen (van 23,1 naar 15,5 procent). Worden Michel en Reynders hier dan wél van het veld gestuurd? Of komt er een interregionale deal?

Besluit

Ook deze laatste peiling (uitgevoerd van 6 tot en met 14 mei) bewijst nog maar eens dat dit land een uiteenvallende brok antiek aan het worden is.

Als de peiling van VTM de beste is, wordt – rekening houdend met het zetelvoordeel voor grote partijen en het effect van grote kieskringen – een kartelrelatie een eerste Vlaamse optie (samen 45,2 procent). Na felle ruzie worden debatten tussen N-VA en CD&V stilaan ‘de gezelligste uithoek van de campagne’.

Als de peiling van VTM de beste is, dan sterft een mogelijke monstercoalitie van CD&V met paarsgroen (samen amper 50 procent van de stemmen) in het omgekeerde effect.

Als de peiling van VTM de beste is, en de Vlaams-nationale partijen er behoedzaam met omspringen, wordt Vlaams Belang voor de N-VA misschien een stok achter de deur. We hoorden de voorbije dagen dat veel Vlamingen genoeg hebben van het cordon.

Als de peiling van VTM de beste is, blijft links Vlaanderen (sp.a, Groen, PVDA) spartelen in zwakte (27,8 procent).

Conclusie federaal

Zelfs met cdH erbij komt de gebarsten Zweedse coalitie wellicht niet meer aan een meerderheid in zetels. Maar ook een klassieke tripartite is problematisch, en zou Vlaanderen onrecht aandoen. Links (socialisten en ecologisten) haalt het evenmin, zelfs als ‘premier’ Beke met zijn CD&V komt bijspringen. Andere opties moeten water en vuur verenigen of met monstercoalities ‘een permanente diplomatieke conferentie’ voor ogen hebben. Een federale patstelling is niet uitgesloten.