President Emmanuel Macron, politicus zonder partij

Emmanuel Macron (En Marche!) hoeft zich over de tweede ronde van de Franse presidentsverkiezingen geen zorgen te maken. Die wint hij met de vingers in de neus, de velen die voor een andere kandidaat kozen (op Le Pen na) zullen wel voor hem stemmen. Zopas dus 23% van de stemmen, over twee weken dus veel meer. Maar het betekent toch dat Macron voor ruim 75% van de kiezers maar tweede keus is. Zo zit het systeem in elkaar. De steun is niet onvoorwaardelijk. De état de grâce, die eerste regeerperiode, waarin de kiezer wel wat door de vingers wil zien, zou voor Macron wel eens heel wat korter kunnen uitvallen dan de gebruikelijke 100 dagen (die overigens ook Hollande niet gegund waren).

Marine Le Pen mag het presidentschap wel vergeten. Maar heeft zij er ooit ook in geloofd, en is zij daarmee een verliezer? Het is in elk geval voor het eerst dat de Front National-kandidaat in de eerste verkiezingsronde meer dan 20 % van de stemmen haalt. Dat was vader Le Pen nooit gelukt. Filosoof Michel Onfray is cynisch: “Het Front National heeft weer eens zijn nut bewezen, als het angstaanjagende spook waarachter de andere partijen zich verschuilen om niets te hoeven veranderen”.

Die beproefde strategie is niettemin geen succes geworden: de Parti Socialiste is vermorzeld. Centrumrechts (Les Républicains) is afgetekend verslagen. Binnen die partijen woedt nu volop oorlog. Vooral bij LR moet de nederlaag hard zijn aangekomen: na de mislukking van het quinquennat van Hollande, leek de overwinning immers zo goed als zeker. Oud-premier Fillon heeft het gezichtsverlies over de manier waarop hij publieke fondsen in eigen voordeel aanwendde niet kunnen overwinnen. Het gerechtelijk onderzoek is nog aan de gang, maar de schade viel niet meer te herstellen.

Nieuw evenwicht

Met Macron is de allesverlammende links-rechts tegenstelling eindelijk overstegen, zo zegden de commentatoren op de Franse televisie, toen de uitslag zich aftekende. Of dat zo is zal nog moeten blijken. Hoe denkt Macron, deze politicus zonder partij, eenmaal definitief verkozen, te regeren? Het wordt na de parlementsverkiezingen van juni hoe dan ook een cohabitation: de klassieke partijen zullen zich vliegensvlug moeten aanpassen. Ze waren daar eigenlijk in de voorbije weken en op de avond van de 23ste april al mee bezig: heel wat kopstukken, zowel ter rechter- als ter linkerzijde, hebben Macron al hun steun toegezegd voor de parlementsverkiezingen op 11 en 18 juni. In de anderhalve maand die hieraan voorafgaat zal nog veel moeten gebeuren. De verkozen president zal het niet onder de markt hebben. Rechts zei gisteren al: we moeten zoeken naar een nieuw evenwicht en ervoor zorgen dat Emmanuel Macron niet dezelfde fouten maakt als die rampzalige Hollande. Onvoorwaardelijke steun bestaat niet in de politiek, en dat terwijl het programma van Macron nog vrij vaag is en de economie en het moeizame samenleven een krachtige aanpak vereisen.

Wat Macron (en de Fransen) zoal te wachten staat

Dat Fillon toch nog 19% haalde op die eerste verkiezingszondag, bewijst dat er nog een belangrijke groep was die zijn krachtige aanpak om de logge Franse staatsmachine te ontvetten wel zag zitten. Toch vonden een aantal commentatoren ook Fillons programma nog too little, too late en een zwakke kopie van de ommekeer die Thatcher destijds in Groot-Brittannië teweegbracht. De problemen waarmee Frankrijk worstelt zijn zoals bekend enorm: economische stilstand, te grote aantallen werklozen, allesverlammende belastingen, het terrorisme en het samenleven in diversiteit (te beginnen met straffere ordehandhaving en beperking van de immigratie). En hoe Fillon dat programma had doorgedrukt, tegen de vakbonden en andere drukkingsgroepen in, was nog zeer de vraag. Geen wonder dat Macron veel minder ver ging. De toekomstige president had het in zijn campagne over het laten afvloeien van 120.000 ambtenaren, waar Fillon het over een half miljoen had.

Geen wonder eigenlijk dat Macron tijdens zijn campagne nogal op de vlakte bleef. Hij moest immers genoeg stemmen halen! Vele van de beloofde maatregelen zijn ook niet becijferd. Zo beloofde hij de versterking van de police de proximité, zeg maar de wijkagenten – indertijd door Sarkozy wegbespaard – recrutering van 10.000 extra gendarmes en de bouw van 15.000 nieuwe gevangeniscellen.

De werkloosheid wil Macron terugbrengen tot 7%. Als een van de architecten van de Loi Travail onder Hollande weet hij ook dat hij hiervoor de vakbonden tegen de haren zal instrijken. Hij wil een flexibilisering van de arbeidsmarkt, een vereenvoudigde arbeidswetgeving. De 35-urige werkweek wil hij niet meteen afschaffen, maar hij wil dat bedrijven hierover afspraken maken met de bonden. Wie tweemaal een baan weigert zal zijn recht op steun verliezen. Nog op zijn programma een gelijkschakeling van de pensioenen van ambtenaren en werknemers in de privésector. Vele sociale afspraken wil hij op bedrijfsniveau doordrukken, buiten de bonden om, bijvoorbeeld een flexibilisering van de arbeidsmarkt. Genoeg brandstof dus voor menig straatoproer! Om snel te gaan – en de bonden buiten spel te zetten – wil Macron een tijdlang bij volmacht besturen (wat maar kan na toestemming door het parlement).

“Europa” heeft al opgelucht gereageerd op de uitslag van de eerste ronde. Macron koestert geen euro-twijfels en belooft dat Frankrijk het begrotingstekort van 3% niet zal overschrijden.