Puigdemont: Madrid ontevreden over Duitse beslissing

Gewezen Catalaans minister-president Carles Puigdemont mag uiteindelijk uitgewezen worden, zo besliste het Duits Hooggerechtshof van de deelstaat Sleeswijk-Holstein. Alleen mag hij enkel voor misbruik van overheidsgeld vervolgd worden, het overheidsgeld dat gebruikt zou zijn voor de organisatie van het illegaal verklaarde onafhankelijkheidsreferendum. De beschuldigingen van rebellie en opstand veegt het Hof van tafel. In Madrid zijn de reacties verdeeld maar overwegend negatief.

Puigdemont maakt inschattingsfout

Puigdemont werd op 25 maart opgepakt toen hij op terugweg was van een politiek bezoek aan Finland, waar hij politieke afspraken had en een conferentie gaf. De afgezette Catalaanse minister-president maakte gebruik van zijn vrijheid nadat het eerste Europese Aanhoudingsbevel (EAB) was ingetrokken door hooggerechtshofrechter Pablo Llarena. Toen Llarena een tweede uitvaardigde, bevond Puigdemont zich nog in Finland. Vanuit België kwamen vertrouwenspersonen naar Finland om hem van daaruit zo snel mogelijk terug naar Waterloo te brengen, waar de meeste Catalanen in ballingschap hun hoofdkwartier hebben opgericht. De Spaanse geheime dienst CNI had echter al een zender bevestigd aan de wagen, waardoor ze die moeiteloos konden volgen. Die CNI had instructies gekregen om de politiediensten pas te tippen eens Puigdemont de grens met Duitsland overstak. Duitsland werd geacht een ‘gemakkelijker’ land te zijn voor uitleveringen aan Spanje.

Juridisch processie van Echternach

Zo gemakkelijk ging het uiteindelijk niet. Het Duitse Hooggerechtshof in Sleeswijk-Holstein besliste in april al omdat de aanklacht van rebellie niet ontvankelijk te verklaren en vroeg meer bewijsmateriaal voor de aantijgingen. Llarena overstelpte het Duitse Hof nauwelijks twee weken geleden nog met duizenden – onvertaalde – pagina’s bewijsvoering. Het Hof moest oordelen of Puigdemont, naar Duitse normen, kon uitgeleverd worden voor hoogverraad en oproer, aanklachten die op de hoogte staan van de Spaanse aanklachten voor rebellie en opstand. De Duitse rechters oordeelden dat van geen enkele dergelijke aanklacht sprake kan zijn. Zo oordelen ze dat ‘het geweld in oktober niet voldoende was om ‘een constitutionele breuk teweeg te brengen in Spanje’ en dat Puigdemont daarenboven ‘niet de intellectuele leider was van het geweld’ gezien hij enkel een referendum wou organiseren.

De aanklacht van misbruik van overheidsgeld aanvaardt het Hof wel omdat het niet kan uitgesloten worden dat de regering-Puigdemont overheidsgeld gebruikte voor de organisatie van het referendum. Het oordeel daarover laat het Hof over aan het Spaanse gerecht. Puigdemont zal het Duitse vonnis wel eerst aanvechten voor het Grondwettelijk Hof in Karlsruhe. Rechter Llarena heeft ondertussen thuis ook een heel karwei. Tot op heden heeft hij nog geen afdoend bewijs gevonden om aan te tonen dat de Catalaanse regering geld uitgaf aan het onafhankelijkheidsreferendum. Sterker nog, voormalig begrotingsminister Cristóbal Montoro en oud-premier Mariano Rajoy, die de Catalaanse regering onder financiële curatele hadden gezet sinds begin 2017, verklaarden dat er ‘geen enkele euro overheidsgeld werd uitgegeven’ aan het referendum.

In België was het fiasco voor Pablo Llarena compleet: het Europees aanhoudingsbevel werd nietig verklaard wegens vormfouten. In Schotland, waar oud-onderwijsminister Clara Ponsatí verblijft, heeft de mensenrechtenactivist en advocaat Aamer Anwar zich op de zaak gezet. Ponsatí, die nauwelijks 3,5 maand minister was en expliciet de opdracht had de stemlokalen te verzekeren, was daarvoor professor Economie aan de Schotse universiteit St-Andrews en heeft er zich ontpopt tot een lokale heldin. Haar inzamelacties brachten tot op vandaag zo’n 321.500 Britse Pond op. Ook door de Scottish National Party wordt ze gesteund. Haar zaak moet op 30 juli voorkomen.

Reacties in Madrid negatief

De Spaanse pers was niet mals over de Duitse beslissing. El País kopte dat de uitspraak een bolwassing inhield voor het Spaanse gerecht. De beslissing wordt als een vernedering gezien, ook de Spaanse politici. De Partido Popular ging het verst in haar verklaringen. Zowel de woordvoerder van de PP in het Europees Parlement, Esteban González Pons, als de kandidaat-voorzitter van de PP, Pablo Casado, reageerden misnoegd. Indien er geen vertrouwen kan zijn tussen Europese lidstaten, moet de Spaanse regering tot dan het Spaanse lidmaatschap aan de Schengen-zone opschorten.

Ciudadanos stelt bij monde van Albert Rivera de Europese solidariteit ook in vraag. Zo stelt Rivera dat ‘zij die vluchten naar Europa beloond worden’. De voorzitter van de antiregionalistische partij vindt het dan weer positief dat Puigdemont voor het Spaanse gerecht zal verschijnen voor het ‘bekostigen van een staatsgreep met overheidsgeld.’ Tezelfdertijd geeft hij ook kritiek aan de voormalige regering-Rajoy, die hij beschuldigt de Catalaanse niet voldoende te hebben gecontroleerd.

Podemos vraagt dat de beschuldiging van rebellie ingetrokken wordt en dat de Spaanse regering de judicialisering van de politiek stopzet. Daarin wordt de links-radicale partij bijgetreden door de Catalaanse pro-onafhankelijkheidspartijen en -organisaties, die ook de onmiddellijke vrijlating eisen van hun kompanen. De nieuwe Spaanse regering van Pedro Sánchez (PSOE), giet olie op de golven: het betreurt de uitspraak maar respecteert de gerechtelijke uitspraak. Het vindt vooral belangrijk dat Puigdemont voor Spaanse rechters verschijnt. Of dat zo zal zijn, is nog de vraag.

Alles of niets voor rechter Llarena

De conservatieve krant El Mundo berichtte vandaag dat het Spaanse Hooggerechtshof niet geneigd zou zijn om dit Duitse vonnis te aanvaarden. De eerste optie van Pablo Llarena en collega’s zou zijn het Europees aanhoudingsbevel in te trekken zodat de zaak vervalt en dan opnieuw een – derde – aanhoudingsbevel uit te vaardigen. In dat geval zou het bevel opnieuw kunnen geactiveerd worden in een nieuw land of zou Puigdemont 20 jaar moeten wachten om nog een voet op Spaanse bodem te zetten, wachtend op verjaring. Dat Carles Puigdemont zou ‘weggeraken met een mindere aanklacht’ dan de rest, is dan ook een doorn in het oog van Pablo Llarena. De tweede optie zou zijn naar het Europese Hof van Justitie te trekken om de Duitse beslissing of interpretatie van het Europese aanhoudingsbevel aan te vechten.

De laatste optie die overwogen wordt, is Puigdemont toch en enkel te berechten voor misbruik van overheidsgeld, waarvoor hij – indien verzwarende omstandigheden worden ingeroepen – tot twaalf jaar achter de tralies kan verdwijnen. Eens hij na deze straf zou vrijkomen, nog volgens El Mundo, vervalt binnen de 40 dagen de beperking van het Duitse gerecht, waarop hij alsnog vervolgd zou kunnen worden voor rebellie. Andere bronnen spreken tegen dat hij überhaupt nog kan vervolgd worden voor deze beschuldigingen eens Spanje akkoord gaat met zijn uitlevering.

De Spaanse regering-Sánchez mag dan al inzetten op een bekoeling van het Spaans-Catalaanse conflict, rechter Pablo Llarena zet zijn vervolging van de Catalanen genadeloos verder.