PVDA opent aanval op vrije schoolkeuze

Meer dan de helft van de kinderen in Franstalig België gaat naar een rijke of arme concentratieschool, zegt een studie uitgevoerd door belangenorganisatie Appel pour une école démocratique (Aped). Aped pleit al jaren voor de afschaffing van de vrije schoolkeuze. De voorzitter van Aped is parlementslid voor de PVDA.

53% van de leerlingen in het Franstalige onderwijs gaat naar een school met weinig sociaaleconomische diversiteit. Voor 28% is dat een ‘arm getto’, voor 25% een ‘rijk getto’. Daarmee scoort Franstalig België slechter dan Roemenië, Hongarije en Bulgarije.

Voor scholen van de Vlaamse gemeenschap zijn de cijfers respectievelijk 19% en 22%. Vlaanderen scoort daarmee binnen de Europese middenmoot.

Het zijn resultaten van de meest recente studie van de Aped (Oproep voor een democratische school in het Nederlands, nvdr.), een Brusselse belangenorganisatie. Die resultaten zijn ook opgepikt in de Franstalige krant Le Soir, die er een voorpagina-artikel aan wijdt.

Marktwerking

Volgens de Aped hoeft de gettovorming in Franstalig België niet te verbazen. België is een van de landen met een vrije schoolkeuze. Ouders mogen zowel in Vlaanderen als in Franstalig België zelf kiezen naar welke school hun kinderen gaan, ook als het om staatsscholen gaat. En dat vindt de belangenorganisatie verkeerd. Volgens de Aped is er immers een correlatie tussen wat zij ‘marktwerking’ noemen (vrije schoolkeuze) en sociale ongelijkheid.

Er zijn twee categorieën landen in Europa, stelt de studie vast: in Finland, Noorwegen, Griekenland en Portugal is er weinig vrije schoolkeuze en weinig sociale ongelijkheid. Daartegenover staat de vrije schoolkeuze in de Franse en Vlaamse gemeenschap, in Nederland en in Oost- en Zuidoost-Europa, met ‘veel sociale ongelijkheid’ in de scholen.

‘Als ouders de vrije keuze hebben, dan hebben ze de neiging zich op hun sociale milieu terug te plooien. En dus gaan hun kinderen naar een school waar ook de andere leerlingen uit dezelfde sociale klasse komen’, zegt Nico Hirtt, een van de onderzoekers van Aped, in Le Soir.

Vrije keuze aan banden

‘We moeten gewoonweg af van de vrije schoolkeuze in België, die vreemde eigenschap van ons land’, gaat Hirtt verder. ‘In de praktijk is er immers niet in elke school van keuze plaats. Zo is keuzevrijheid vervangen door keuzeverplichting. Er is dan ook minstens nood aan een systeem waarbij de ouders één gegarandeerde plaats voor hun kind in een school dichtbij aangeboden krijgen. Dan zijn ze nog vrij die te weigeren en een andere school te zoeken als ze dat wensen.’

Voor Hirtt schuilt er wel nog een adder onder het gras.

‘We moeten er natuurlijk over waken dat nabijheid niet het enige criterium wordt. Want zo vermijd je gettovorming niet. Daarom is het misschien een idee om naast nabijheid ook de  sociale samenstelling van de scholen als criterium te nemen. We bieden ouders dan een gegarandeerde plaats in een school die al gemengd is.’

Geen commentaar

Franstalig België hervormt momenteel al het onderwijs om de sociale ongelijkheid tegen te gaan. Toch maakt de afschaffing van de vrije schoolkeuze geen deel uit van het Franstalige ‘Pacte d’excellence’, de Franstalige schoolhervorming richting brede eerste graad.

De vrije schoolkeuze is in België ook grondwettelijk verankerd, en zou dus een grondwetswijziging behoeven.

Gevraagd naar de impact van de Aped-studie, onthoudt het kabinet van Franstalig onderwijsminister Caroline Désir (PS) zich van commentaar voor Doorbraak. Ook op de vraag of de vrije schoolkeuze op de schop moet, wenst Désir niet te reageren.

PVDA-banden

Er zijn ook enkele opmerkingen op de Aped-studie. Die studie baseert zich dan wel op PISA-gegevens (Programme for International Student Assessment, nvdr.) van de Europese OESO-landen, maar er zijn ook uitzonderingen op de correlatie die Aped meent te zien tussen vrije schoolkeuze en sociale achterstelling.

Zo kennen Frankrijk en Zwitserland veel sociale ongelijkheid tussen scholen, ook al is er geen vrije schoolkeuze. Omgekeerd combineert Italië een vrij liberaal schoolbeleid met weinig sociale ongelijkheid.

De Aped heeft sterke banden met de PVDA/PTB. De voorzitter en stichter van de belangenorganisatie is Jean-Pierre Kerckhofs, Brussels parlementslid voor die partij. Het idee van de gegarandeerde plaats voor elk kind maakt deel uit van het PVDA-programma.

Verder is volgens de statuten van de organisatie Tino Delabie penningmeester van Aped. Delabie is onderwijsspecialist voor PVDA/PTB. En Nico Hirtt, die de bovenvermelde studie heeft uitgevoerd, is een graag geziene gast op het ManiFiesta-festival van PVDA/PTB. Le Soir laat na om dat allemaal te vermelden…