‘Impliciet racisme’ maakt elk debat onmogelijk

Blank ben ik (zeg zelfs maar bleek, ik verbrand makkelijk), een veertiger, ros, maar kalend bovendien, katholiek ook nog en dus moet ik zwijgen over racisme. Het zit in mijn DNA, ik ben het impliciet én ondersteun het structureel. Als ik mij daarover wil uitspreken, dan moet het een openbare biecht zijn, best een openbare zelfbeschuldiging. Gevolgd door haat en hoon omdat ik me niet genoeg schuldbewust was.

Stellingenoorlog

De debatcultuur in Vlaanderen is sowieso al triest. In Vlaanderen is een andere mening niet interessant of verrijkend, ze is een probleem. Wie anders denkt is dom, van slechte wil, minderwaardig of een debiel.

In tijden van Black Lives Matter is het er niet op verbeterd. We zijn in een stellingenoorlog beland. Iedereen graaft zich in in het eigen Grote Gelijk. Luisteren of argumenteren hoort er niet meer bij. Er worden kersen gepikt, argumenten die de eigen stelling ondersteunen en de rest wordt vergeten. En verder wordt alles op één hoop gegooid, Leopold II, zwarte piet, kolonialisme, schooluitval, etnisch profileren, arbeidsmarkt en huurmarkt.

Marketing

Om het allemaal nog wat op de spits te drijven springen nu ook bedrijven op de kar. Stop Hate for Profit heet een campagne die Facebook verwijt dat het berichten die oproepen tot geweld tegen Black Lives Matter-demonstranten niet verwijdert. In het zog volgt het verwijt dat Facebook de rechtse website Breitbart News een betrouwbare nieuwsbron noemt. Ze roept op tot censuur.

Patagonia, The North Face, Rei, Mozilla en Ben & Jerry’s hebben zich al aangesloten bij de Stop Hate for Profit-campagne. Bedrijven die, aangevuurd door hun marketingafdeling, mee willen drijven met de stroom. Ze steunen de luidste roepers. Dat opportunisme noemen ze dan ‘maatschappelijke verantwoordelijkheid’. Al is enige linkse verlichting bij bepaalde merken niet uit te sluiten. Ben & Jerry’s bijvoorbeeld, of zelfs Facebook, dat contradictorisch nu onder vuur ligt.

Blank = racist

De jongerenafdeling van Groen doet daar enthousiast aan mee. Elke klagende minderheid wordt daar zonder nuance in het gelijk gesteld. Nuance is verdacht. Jong Groen lanceerde een ‘bingo’: ‘Om de aanwezigheid van impliciet racisme aan te tonen, plaatsten wij op Facebook een #racismebingo. Meteen werd ons punt heel sterk bevestigd: honderden reacties volgden waarin mensen zelfs trots aangaven ‘bingo’ te hebben.’

In de bingo voor iedereen wat wils: anti-zwarte piet, de islam, ‘vreemdelingen’, de hedendaagse beeldenstormers, de excuses voor het kolonialisme. Enkel de LHTBQ+ ontbreekt.

Impliciet racisme

Jong Groen gooit hier alles op een hoopje. Het is ‘impliciet racisme’ als je pleit voor kennis van het Nederlands, de koloniale geschiedenis nuanceert, kritisch bent over de islam, tegen een hoofddoek bent, en ga zo maar door.

Zo geeft Jong Groen de verschillende subgroepen in onze samenleving een schop, niet om een brug te bouwen naar de anderen, maar om hun loopgraaf nog dieper uit te graven, om de muren rond hen heen nog te versterken. Op die manier verbinden ze niet, ze verbreken de samenhang in onze samenleving, het wordt een apart-leving. Elk in de eigen wijk, met het eigen gelijk. De hel dat zijn de anderen die niet zijn of denken zoals wij. Zo wordt het antiracisme in de kern onverdraagzaam of in hun woorden: racistisch. Dat is ook wat Jean-Pierre Rondas hier vorige week betoogde met zijn Woord van de foor.

Discriminatie en racisme

Welaan dan, laat ons nuanceren. Gelukkig is er de podcast van Doorbraak, waar je Stijn Baert (prof. UGent) bij David Geens kan horen uitleggen hoe genuanceerd denken over discriminatie en praktijktesten klinkt.

Baert stelt na onderzoek dat de tewerkstellingsgraad van autochtone Belgen ongeveer 25% hoger ligt dan die van allochtone Belgen. Maar benadrukt dat die kloof niet meteen mag gelijkgesteld worden aan discriminatie op de arbeidsmarkt.

‘In feite zijn er drie verklaringen voor de etnische kloof,’ aldus Baert. De eerste verklaring is een gebrek aan menselijk kapitaal bij allochtone Belgen. ‘Dit houdt in dat ze bijvoorbeeld vaker laagopgeleid en minder taalvaardig zijn dan autochtone Belgen.’

Hoe hoger het diploma, hoe minder discriminatie

Een tweede verklaring is het gedrag aan de werknemerszijde. ‘Allochtone Belgen beslissen vaker zelf om zich niet aan te bieden op de arbeidsmarkt omwille van culturele redenen. We zien bijvoorbeeld dat er minder allochtone Belgische vrouwen actief zijn op de arbeidsmarkt dan autochtone Belgische vrouwen.’ Een laatste verklaring is het gedrag aan de werkgeverszijde waarbij het dan wel gaat over discriminatie.

Er is discriminatie, niemand ontkent dat, maar hoe hoger het diploma, hoe minder. Gekleurde Vlamingen hebben er alle baat bij goed te presteren op school én zich via jeugdbeweging en ander vrijwilligerswerk een netwerk van vrienden en kennissen op te bouwen. Je mag dan hier geboren zijn en perfect Nederlands spreken, als je niet presteert op school en enkel binnen het eigen kleine kringetje van de ‘eigen gemeenschap’ kennissen opbouwt, dan daalt de kans op werk. Dat heeft weinig met racisme te maken.

Echt debat

Dit hele opbod leidt ons af in deze post-coronatijd. Wat moet een overheid doen, en wat doet ze nu dat niet moet? Of wat doet ze niet, dat ze moet doen? Hoe organiseren we ons onderwijs zodanig dat we onze jonge mensen optimaal opleiden? Hoe organiseren we de zorg zonder de staatsschuld te laten ontsporen? Hoe voorkomen we armoede en uitsluiting?

Hoe laten we nieuwkomers zo snel mogelijk actief deelnemen aan onze samenleving? Hoe zorgen we dat werken loont? Hoe verbinden we welzijn en welvaart en werk? Hoe leren we elkaar omgaan met diversiteit in al zijn vormen, ook ideologisch en religieus?

We hebben elkaar nodig om samenleving te zijn. De heel recente geschiedenis heeft geleerd dat iedereen zijn verantwoordelijkheid moet nemen. Me dunkt dat een standbeeld of niet van Leopold II daarin weinig verschil maakt. Me dunkt dat elkaar zwart maken -of wit- daarin geen hulp is. Het maakt het debat onmogelijk. Als we vandaag de geschiedenis van de kolonisering bekijken, zien we vooral hoe groot het verschil is met vandaag. Laat ons daar blij om zijn. En laat de nuance opnieuw een plaats krijgen in het debat.