Jan Creve: ‘Er is geen politieke discussie meer over het voortbestaan van Doel’

Er wonen ongeveer nog een dertigtal mensen, er is een bloeiende watersportvereniging en er zijn enkele prettige cafés en restaurants. Zo ziet het leven in Doel er anno 2020 ongeveer uit. Dit Wase polderdorp staat al vanaf de jaren ’60 onder druk van de Antwerpse havenuitbreiding en de Vlaamse Overheid. Jan Creve, de woordvoerder van het actiecomité Doel 2020, gaat in deze aflevering van Doorbraak Radio dieper in op de geschiedenis en het verdere voortbestaan van Doel.

Verwaarlozing en vandalisme

Als je Doel binnenwandelt, is de confrontatie nogal heftig. Een groot deel van de huizen staat er half kapotgeslagen en verwaarloosd bij, zegt Creve. ‘Er is al veel afgebroken, maar er wonen toch nog altijd een dertigtal mensen in Doel.’ Er is dus nog een kern van leven. Vrij recent nog hebben de Vlaamse overheid en het Havenbedrijf de leegstaande huizen met platen afgeschermd. Dit was om ze te beschermen tegen het aanhoudende vandalisme tot enkele jaren geleden, zegt Creve.

In 2016 startten er gesprekken met de Vlaamse Overheid en het Havenbedrijf over dit probleem. Reeds enkele jaren kwamen er bijna elke nacht bendes alle ramen en deuren vernielen, zegt Creve. ‘Dit kwam goed uit voor sommigen, omdat de laatste bewoners die stand hielden, nog onder extra druk kwamen.’ Men is dat probleem uiteindelijk toch gaan aanpakken en men heeft die huizen efficiënt dicht gemaakt. ‘Zodat toch een deel van de ellende stopte.’

Hoe is het zo ver kunnen komen?

Het verhaal over Doel begon in de jaren ’60. ‘Toen men dacht dat er aan de economie in Vlaanderen en de haven nooit grenzen zouden kunnen gesteld worden.’ In de jaren 70 werd dan toch bepaald dat Doel en het poldergebied zouden blijven, zegt Creve. De Waaslandhaven zou binnen strikte grenzen blijven op Linkeroever. Na tien jaar van twijfel begon Doel weer op te leven. ‘Er werd opnieuw gebouwd en die huizen zien we hier nu nog.’ Vanaf 1995 waren er nieuwe plannen rond de ontwikkeling van het containerverkeer in Antwerpen. De enige mogelijke plaats die ze nog zagen voor de uitbreidingen was ter hoogte van Doel, zegt Creve.

In 1995 is heel die discussie die nog loopt, begonnen. In 1998 heeft de Vlaamse regering beslist dat er een containergetijdendok zou komen vlak naast Doel. ‘Dat is het fameuze Deurganckdok geworden dat er nu ook ligt.’ Dat in tegenstelling tot wat er werd beweerd, niet voor te veel overlast zorgt en het dorp deed leeglopen, zegt Creve. ‘Doel is één van de stillere dorpen in Vlaanderen, dat was dus een vals argument.’ Er zat iets achter, zegt Creve. Men dacht aan nog een uitbreiding met een containergetijdendok en dat zou het befaamde Saeftinghedok zijn op de plaats waar nu eigenlijk Doel ligt. ‘Men probeerde er in feite alles aan te doen om de mensen hier weg te krijgen.’

Georganiseerde verloedering

Het is nooit een onteigening geweest, want daarvoor moet je een project hebben van algemeen maatschappelijk belang en dat is er nooit geweest, zegt Creve. ‘Wat men wel heeft gedaan is de mensen zodanig onder druk zetten dat ze zogezegd vrijwillig zouden verkopen.’ Het is zo dat uiteindelijk steeds meer Doelenaars hun huis verkochten aan de Vlaamse overheid. ‘Zelfs als ze dat niet wilden, konden ze niet aan iemand anders verkopen door het voorkooprecht van de Vlaamse overheid.’ Steeds meer mensen vertrokken. Het dorp kwam meer een meer leeg te staan. Het werd zelfs leeggehaald, zegt Creve. ‘Op die manier kreeg je een bewust georganiseerde verloedering.’

De toekomst voor Doel en zijn omgeving

De plannen rond dat Saeftinghedok zijn officieel geschrapt door de Raad van State. ‘Elke poging om van Doel een gebied te maken dat geen woongebied meer is, is gestrand.’ Dus in feite is die politieke beslissing nu genomen, zegt Creve. ‘Dat heeft ervoor gezorgd dat we opnieuw aan tafel zijn kunnen gaan zitten.’ Het was de eerste keer in 20 jaar dat het tot constructief overleg kwam. Men heeft dan echt maatregelen genomen tegen dat aanhoudende vandalisme, zegt Creve. Door onder andere de huizen te verzegelen en slagbomen met identiteitscontrole te voorzien bij de toegangswegen naar Doel.

‘We merken nu wel na de akkoorden van 2018 dat er geen discussie meer is over het voortbestaan van Doel.’ Er zijn wel nog veel losse eindjes die moeten opgelost worden. Initiatieven om Doel weer tot een leefbare plek te ontwikkelen stoten vaak op weerstand, zegt Creve. ‘Dus we zijn zeker en vast nog niet aan het einde van het verhaal.’ In de haven en de regio Waasland zijn er nog veel mensen die zich niet kunnen neerleggen bij het voortbestaan van Doel, zegt Creve. Dit gaat vaak om persoonlijke of politieke rancunes.

Historisch natuurgebied

Het gaat uiteraard niet enkel om het dorp Doel, maar over een hele regio. ‘Het Saeftinghedok dat men wilde aanleggen, zou vijf kilometer landinwaarts gegaan zijn.’ Dat zou ook voor de gehuchten rond Doel dramatische gevolgen gehad hebben, zegt Creve. ‘Er zijn ook de unieke natuurwaarde en de polderlandschappen in de omgeving van Doel.’ Zo een historisch natuurgebied kan je niet zomaar ergens anders compenseren, zegt Creve. ‘Die natuurwaarde werd vaak als maakbaar gezien in de haven.’ Het is een streek die heel veel getuigenis in zich draagt van de voorbije eeuwen, en die niet mag verloren gaan, zegt Creve.

Redacteur: Pieter-Jan Volkaert

Het boek Doel2020. Het gevecht om Doel en de polder (door Jan Creve), € 24,- overschrijving op rek. nr. BE 26 4186 0588 9129 van Doel2020, vermelding van je adres en ‘Bestelling boek Doel 2020’

Jan Creve

Beluister ook onze andere podcasts: