Oekraïne en Qatar: een ethische landmijn

‘Het Oekraïense elftal is in vechtmodus.’ Aldus sprak de huilende Oleksandr Zintsjenko op 31 mei op de persconferentie in aanloop van hun twee kwalificatiewedstrijden voor het wereldkampioenschap voetbal. De eerste wedstrijd tegen Schotland is ook de eerste die het Oekraïense elftal speelt sinds het begin van de oorlog.

Een tot woestenij herschapen land

Een land dat gedeeltelijk tot woestenij herschapen is, richt zich op een ticket voor het wereldkampioenschap voetbal. Is dat bizar, begrijpelijk of beide? Het laatste, denk ik zo. Het is bizar, want voetbal is wel echt een bijzaak voor een land in oorlog. Wat heb je eraan dat je naar het wereldkampioenschap mag, terwijl miljoenen burgers op de vlucht zijn en dagelijks enkele tientallen soldaten sterven?

En toch is het ook begrijpelijk. Zintsjenko maakt duidelijk dat ze spelen voor hun land. Daarnaast is het ook een spreekwoordelijke springplank om de invasie aan de kaak te stellen. Oekraïense en Schotse fans zingen buiten het stadion samen het Oekraïense volkslied. Op het scorebord staat de boodschap ‘PEACE – МИР’. En voetballegende Pelé doet vlak voor de aftrap een rechtstreekse oproep aan Poetin om de invasie te stoppen.

Oekraïne wint de wedstrijd. Maar de tweede wedstrijd tegen Wales, om zich te plaatsen voor het wereldkampioenschap, wordt niet gewonnen. Het onder vuur liggende land mag niet naar Qatar. Misschien is dat maar goed ook. Begrijp me niet verkeerd. Ik gunde Oekraïne die felbegeerde plek op het wereldkampioenschap. Absoluut, maar het zou een netelige zaak geworden zijn.

Uitbuiting in het woestijnland

Al jarenlang roepen mensenrechtenorganisaties moord en iets minder brand over de bouw van de stadions voor een wereldkampioenschap. Duizenden werknemers werden uitgebuit en werkten onder slechte omstandigheden. Een werkweek van 80 uur in de bakoven die Qatar is. Je zou van minder doodvallen.

Er zijn dan ook, volgens Amnesty, enkele duizenden niet onderzochte sterfgevallen die in verband kunnen gebracht worden met de bouw van de stadions. FIFA-baas Gianni Infantino, die althans in het verleden een goede relatie had met Poetin, u weet tot welk land hij behoort, houdt echter stug vol dat er maar drie mensen omgekomen zijn. Toch trekken sponsors zich terug. Het woestijnland ligt onder spreekwoordelijk vuur en heeft intussen toegegeven dat er sprake is van uitbuiting, maar wijst naar privébedrijven. Ach…

Een ethische landmijn

Het gevoel bekroop me dat het allemaal wel erg cynisch aan het worden was. Het wereldkampioenschap waar mensenrechten met de voeten getreden werden, zou door Oekraïne en anderen gebruikt worden om op te roepen tot menselijkheid, rechtvaardigheid en het stoppen van bloedvergieten. Een ethische landmijn.