De Vlaamse regering plant een grondige hervorming van de Vlaamse intercommunales. In deze aflevering van Doorbraak Radio gaat Peter Reekmans, burgemeester van Glabbeek en auteur van het boek De Vlaamse ziekte: het web van de intercommunales, dieper in op de problemen binnen de intercommunales en de oplossingen die nodig zijn.

Het kluwen van de intercommunales

Veel mensen weten niet precies wat intercommunales zijn, zegt Reekmans. Intercommunales zijn in de jaren 70 opgericht als intergemeentelijke samenwerkingen om nutsvoorzieningen zoals water en elektriciteit aan een zo laag mogelijke prijs te kunnen aanbieden aan de inwoners. ‘De investering wordt dus over meerdere gemeentes gespreid om de kostprijs te drukken.’ Dat is een heel nobel doel, zegt Reekmans, maar ondertussen zijn de intercommunales totaal de verkeerde kant uitgegaan. ‘Het zijn gepolitiseerde instituten geworden waar de politiek een kluwen aan structuren en mandaten van heeft gemaakt.’ Daardoor is er niet enkel een wildgroei aan intercommunales gekomen, vindt Reekmans, de kosten swingen ook de pan uit.

Volgens Reekmans moet er overgegaan worden tot een opschaling van de intercommunales om de problemen aan te pakken. Hierbij denkt hij aan één drinkwaterbedrijf en één energiebedrijf. ‘Fluvius is hier een goede aanzet toe maar het probleem is dat alle aparte intercommunales daaronder wel behouden zijn.’ Minder structuren en minder politici aan het roer zodat er meer expertise aan tafel komt is noodzakelijk, zegt Reekmans.

De levensvatbaarheid

Intercommunales hebben hun levensvatbaarheid te danken aan de net gebuisde politici die in de raad van bestuur terechtkomen, zegt Reekmans. ‘Je komt bij de intercommunales geen burgemeesters of schepenen tegen, maar gemeenteraadsleden die net geen schepen geworden zijn.’ Dat is niet enkel het geval in de intercommunales maar ook bij heel wat overheidsbedrijven.

Volgens Reekmans is het grote probleem vandaag de dag dat men misbruik maakt van die structuren om enkele partijsoldaten te belonen. ‘Iedereen weet dat en geeft dat ook toe, maar het blijft wel allemaal zijn gang gaan.’

Niet alles op een hoop gooien

Volgens recente cijfers van minister Somers zijn er momenteel 2229 gemeentelijke samenwerkingsverbanden. Maar Reekmans vindt dat de minister hier alles op een hoopje gooit. ‘Zo heb ik met mijn buurgemeente Bekkevoort bijvoorbeeld één cultuurambtenaar voor kostendeling, en dat is een intergemeentelijke samenwerking maar die kost niets.’

Intergemeentelijke samenwerkingen zonder al die ingewikkelde structuren en extra postjes hebben een meerwaarde. Het zijn ongeveer 80 à 90 intercommunales in dit land die veel geld kosten en moeten aangepakt worden.

Kleine en grote gemeenten

Reekmans stelt vast dat de kleinere gemeentes in Vlaanderen vandaag de dag financieel de gezondste zijn. Daarnaast verwijzen de voorstanders van fusies van gemeenten altijd naar Nederland en Denemarken, maar Reekmans vindt dat er ook eens moet gekeken worden naar Duitsland en Frankrijk die een goed voorbeeld zijn van degelijk bestuur en waar de gemeentes vaak nog kleiner zijn dan in Vlaanderen. Vooral in Nederland heeft onderzoek vastgesteld dat na de fusies van gemeenten die gemeenten 20 tot 30% meer kosten dan voorheen. ‘Alle fusies in de politiek hebben geleid tot meer kosten en duurdere facturen.’

Goed financieel beleid van een gemeente valt en staat met de bekwaamheid van de politieke bestuurders, vindt Reekmans. Ongeacht of het over een grote of kleine gemeente gaat. ‘Het grote probleem is dat heel wat gemeenten geld uitgeven dat er niet is en daardoor in financiële problemen terechtkomen.’ Reekmans vindt dat iedere gemeente niet meer mag uitgeven dan er binnenkomt.

Het plan van Somers

Minister Somers is van plan om meer over te laten aan burgemeesters en schepenen in plaats van aan de zogenaamde gebuisde politici in de intercommunales. ‘Maar daar is het plan Somers niet voor nodig.’ Als gemeente moet je zelf de oefening kunnen maken wat het aanbod is op de privémarkt, wat het aanbod is in de intercommunales en wat de prijs-kwaliteit is. Daar moet je een marktstudie van maken, vindt Reekmans.

Redacteur artikel: Rani De Leeneer

Beluister ook onze andere podcasts: