Walter Weyns en Paul Boonefaes: ‘Woke vertrok vanuit onrechtvaardigheid, maar ontspoort’

Wat is woke? Het ontstond als begrip om een groter bewustzijn in de samenleving aan te duiden, meer bepaald een bewustzijn rond racismeproblematieken en discriminatie in de samenleving. Sommigen vinden dat het nu eerder een cultus van overgevoeligheid en een vijand van de vrije meningsuiting is geworden.

Het woke-fenomeen leek aanvankelijk iets Amerikaans, maar sijpelt steeds meer door hier in Vlaanderen. In deze aflevering van Doorbraak Radio hebben we het over enkele boeken die gaan over het fenomeen ‘woke’. Daar kan en wordt vandaag veel over gezegd. Om daar dieper op in te gaan zijn de auteurs Walter Weyns en Paul Boonefaes te gast in de Doorbraak-studio.

Weyns en Boonefaes

Walter Weyns is een professor sociologie en cultuurkritiek aan de Universiteit Antwerpen en auteur van het boek Wie wat woke?. Dit boek heeft als ondertitel: ‘Een cultuurkritische benadering van wat we (on)rechtvaardig vinden’. ‘Ik heb geprobeerd om sereniteit na te streven in mijn boek.’ Het debat dat woekert rond het woord ‘woke’ is vaak een dovemansgesprek, zegt Weyns. Hij vatte zijn boek op als hermeneuticus en cultuurcriticus, waarmee hij probeert anderen te begrijpen. ‘In het geval van woke is er niet echt een beweging of een partij maar er zijn wel allerlei bouwstenen die kunnen beschouwd worden als onderdelen van een woke mentaliteit.’ Dat heeft Weyns proberen te reconstrueren.

Aan de andere kant zit Paul Boonefaes, makelaar in immobiliën en auteur van het boek Zwijg!, met als ondertitel: ‘Waarom woke niet deugt’, wat al direct een duidelijke opinie over het fenomeen in zich houdt. ‘Het is een heel andere insteek dan het boek van professor Weyns, dat een meer neutrale houding nastreeft.’ Zijn bedoeling was ook anders, zegt Boonefaes. Zijn ambitie was een goed gedocumenteerd boek over het fenomeen en ‘free speech’ dat voor een zeer breed publiek toegankelijk is.

Wat is woke?

In de beschouwing van het concept zit dus een duidelijk verschil bij de twee auteurs. Boonefaes neemt meer een duidende visie in, met een helder standpunt. ‘Volgens mij is het woke gedachtegoed een neo-marxistische ideologie gecombineerd met postmoderne retoriek en identitaire versplintering.’ Het is een obsessie om het leven van de mens te zien als een machtsstrijd tussen onderdrukkers en onderdrukten, zegt Boonefaes, waarbij die onderdrukkers bijna altijd blanke heteromannen zijn. Het is volgens hem vooral een zeer negatieve en ongezonde manier om naar het leven en de maatschappij te kijken.

Aan de andere kant wil Weyns zich meer neutraal uiten over het begrip en benadert hij het iets meer empathisch. ‘Het is een groeiend bewustzijn bij een aantal minderheden dat de wereld onrechtvaardig in elkaar steekt.’ Dat bewustzijn groeit over die verborgen ongelijkheden die volgens de beweging moeten onthuld worden. ‘Daar zijn zeker invloeden vanuit het conflictdenken van Marx en er wordt een vijandbeeld gecreëerd in de vorm van de witte man.’ Dat lijken mij eerder afgeleiden en instrumenten, waarvan de beweging zich bedient en waar zeker vragen bij zijn te stellen, zegt Weyns. ‘De impuls waar ze van vertrekt is wel de vaststelling dat er heel wat scheef zit in de wereld en dat die onrechtvaardigheid moet worden aangeklaagd.’

Polarisering

Het hele woke gebeuren creëert duidelijke voorstanders en tegenstanders wat vooral bijdraagt tot de polarisering in de wereld. ‘Het begin van wederzijds begrip is zoeken naar elementen waar men het wel over eens kan zijn en dat is in deze gepolariseerde wereld enorm moeilijk geworden.’ Dat is eigenlijk de aanleiding geweest om zijn boek te schrijven, zegt Weyns. Hij zag een soort splijting van de samenleving ontstaan en het ingraven van standpunten als gevolg. ‘Daarna wou de ene niet meer met de andere praten en dat mag toch niet het gevolg zijn.’ In zijn boek wilt hij het neutraal benaderen om te kijken wat de essentie is, en niet de gepolitiseerde en gepolariseerde vorm ervan.

Boonefaes bekijkt dat anders dan professor Weyns en vindt dat dialoog niet mogelijk is in dit geval. ‘Het heeft geen enkele zin om met een woke activist te discussiëren, want het is een religieus fenomeen en het zijn volgers van een dogma.’ Boonefaes kijkt in dat opzicht in zijn boek naar het repressie-arsenaal van de woke beweging, waarbij vooral het vermijden van debat opvalt. ‘Het straffen van andere meningen is daarbij geen nevenverschijnsel maar inherent aan dat fenomeen.’ Er is een heel arsenaal aan repressie en intimidatie in deze beweging, zegt Boonefaes. En in een liberale democratie zou dat niet mogelijk mogen zijn.

Redacteur: Pieter-Jan Volkaert