De Vlaamse Rothschild

De eerste reactie is schaamte, de tweede reactie is vreugde om de kennismaking. Het strafste van de vondst is dat miljoenen landgenoten evenmin iets over hem zullen vernomen hebben. Louis Coetermans was essentiëler voor België, Vlaanderen en Antwerpen dan Leon-Leander Bekaert, Lieven Gevaert, Piet De Somer, dr. Paul Janssen en andere Bekende Ondernemers die meedongen naar de eretitel Grootste Belg.

Louis Coetermans is na zijn dood in 1925 deskundig uit het historische en collectieve geheugen geschrapt. Waarom is hij vandaag tot leven gewekt? Omdat een achterachterkleinzoon van de zus van Coetermans in 2006 een foto ziet bij zijn grootmoeder van een man met snor in een oubollig en plechtstatig pak met in de handen een zwaard en op het hoofd een fez. De tong van oma komt los en zij vertelt over Prins Diamant, zoals zijn naam rond 1900 algemeen bekend was in Antwerpen en ver daarbuiten. Deze Prins Diamant ofte Louis Coetermans was rond die eeuwwisseling een internationale sleutelfiguur in de financiële opbouw van Afrika en Kongo, in de exploratie van de Braziliaanse, Argentijnse, Egyptische en Chinese markt. Hij was consul-generaal van Perzië en bracht de sjah naar Oostende, Antwerpen en Brussel. Een belangrijk puzzelstuk in de opkomst en de neergang van het Vlaamse wereldimperium was de pioniersrol van de schatrijke Antwerpenaar in de jonge diamantindustrie in Duits Zuidwest-Afrika. Louis Coetermans had belangrijke partners in eigen land – toen was Antwerpen financieel en economisch belangrijker dan Brussel – in Parijs, in Berlijn, in de VS, in de jonge en verre continenten. Hij verzamelde Rubens’en – te zien vandaag in het Rubenshuis – en zilver – vandaag te zien in het Zilvermuseum Sterckshof in Deurne – en steunde Vlaamse initiatieven als het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV), de Consciencestoet van 1913 in Antwerpen, en de pioniers van het Vlaams Economisch Verbond.

In zijn vriendenkring zaten Pol de Mont en Max Rooses. Diamanttycoon Coetermans was een sociale ondernemer en fabrikant. Hij liep in de spits voor de afschaffing van de kinderarbeid in de diamantateliers en lag aan de basis van behoorlijke volkswoningen in Groot-Antwerpen. Op het hoogtepunt stelde Prins Diamant 3000 klievers en slijpers te werk in zijn geboortestad en in de buitenindustrie van de Kempen en de Vlaanders. Hoe kan een dergelijke man verwasemen in de geschiedenis van Antwerpen, Vlaanderen en België? Louis Coetermans heeft als ondernemer decennialang gebakkeleid met de concurrerende banken- en diamantgroep van de Rothschilds, met haar talrijke verbanden met de ‘Hofjuden’ uit de Judengasse in Frankfort. In Antwerpen kende men de Cahen d’Anvers, de Bisschofheims, de Weils, de Tolkowsky’s die aan de Scheldeboorden actief waren als ‘les grands Israélites’. Deze sterke clans trokken de kaart van de mijnbouwgroep De Beers en de Britten en waren onder meer verwikkeld in manoeuvres tegen de Duitse kolonisering in wat vandaag Namibië is. Het verhaal van Coetermans is geen folklore. Deze en zijn Duitse partners verloren het pleit van de Rothschilds en het gevolg werd: tot vandaag is het rijkste deel van De Beers de diamant die afgeschrapt wordt van de stranden en de voorzee van Namibië. Louis Coetermans had de allerbeste relaties met Duitsland dat onder keizer Wilhelm II zijn internationale expansie inzette met kolonies en een grote strategie om het Britse monopolie van het Suezkanaal te breken door een verbinding per schip tussen Oost-Afrika, met de Duitse kolonies daar, naar Basra in de Perzische Golf, en daarop van Basra naar Bagdad over de deels verder uit te bouwen spoorlijn Bagdad-Berlijn.

In die Drang nach Osten was Louis Ceustermans een medestander van de regering van Wilhelm II en de Duitse ondernemers. Niet vergeten: de Drang nach Osten had een westelijke uitbreiding, wat Bruno Yammine, ja, de belgicist maar eveneens de knappe historicus, noemt de Drang nach Westen. De sympathie van de Duitsers voor de Lage Landen en de krachten die hen daar konden helpen voor het verwerven van invloed in de havens van Antwerpen en Rotterdam was een feit. Keizer Wilhelm II was lid van het reeds genoemde ANV. Als gebaar naar de Groot-Nederlanders en de flaminganten. De Duitse betrekkingen zijn na 1914-1918 de deemstering geworden van Prins Diamant. Louis Coetermans was een trouwe Belg, echter, het paste in het kraam van zijn vooroorlogse tegenstanders om hem omwille van zijn Duitse economische-financiële relaties in diskrediet te brengen.

Vincent Mercier, het achterachterkleinkind en de auteur van het boek Prins Diamant alludeert op een samenzwering en een rooftocht waarin ook belangrijke zakelijke Vlaamse families van die dagen betrokken waren. Kort voor de dood en zeker na de dood van Coetermans waren er veel potjes die beter gedekt bleven. Onderzoeker Mercier heeft zeven jaar gewerkt op het dikke boek over zijn voorvader en vertelt een verhaal over een man die een imperium leidde waar Solvay, de Generale Maatschappij in zijn tijd, de Bank van Brussel, de Empains van toen als dreumesjes bij stonden. Voor Louis Coetermans is er nergens in Vlaanderen een monument. Achteraan in de Sint-Joriskerk in Antwerpen hangt een bronzen plaat. Aan die parochiekerk, op wat toen de Nijverheidslaan heette, en later de Britselei, stond zijn paleis. De professionele economische historici van België kennen Louis Coetermans niet. Dankzij een vlijtig familielid die jarenlang archieven van notarissen en krantencollecties bestudeerde plus internationale bronnen raadpleegde komt Prins Diamant na 90 jaar opnieuw tot bestaan.