Fremont: een film als een gelukskoekje

Donya, een uit Afghanistan gevluchte tolk, wordt in een koekjesfabriekje in San Francisco ineens gepromoveerd tot tekstschrijver van minuscule boodschapjes. Die zitten gevouwen in van die kleine, knapperige koekjes die in een Chinees restaurant als geluksbrengers worden aangereikt.

‘Niet te optimistisch en niet te pessimistisch, niet te origineel en niet te voor de hand liggend, niet te kort en niet te lang.’ Deze criteria krijgt Donya mee van de goedlachse Chinees-Amerikaanse eigenaar van de koekjesfabriek in San Francisco waar ze werkt. De jonge vrouw is net bevorderd tot schrijfster van briefjes voor gelukskoekjes.

Deugd in het midden

‘Mijn vader zei altijd: “De deugd ligt in het midden”‘, zegt de eigenaar een Chinese spreuk na. ‘Wie over de liefde schrijft, moet van zichzelf houden’, geeft de brave man ook nog mee. Niet zo verwonderlijk want maakt Donya niet terloops voor zichzelf de bedenking: ‘Kan je aan de liefde denken wanneer je weet dat er zoveel mensen in je thuisland Afghanistan lijden?’ Het houdt Donya bezig en wakker.

Ze wil van een therapeut slaappillen terwijl hij aan de hand van het boek White Fang van Jack London haar van een posttraumatische stressstoornis probeert te genezen.  ‘Een boek over een hond?’ vraagt een verontwaardigde Donya zich luidop af.

‘Half hond en half wolf’, zegt de psychiater verontschuldigend. Een wolfshond die vanuit zijn standpunt de gewelddadige wijze van leven van zowel mensen als dieren ervaart, blijkt uit het boek. ‘Dan voel ik me met hem verwant’, zegt Donya. In Afghanistan werd ze door haar mannelijke collega’s niet geaccepteerd omdat ze een vrouw was.

Collaborateur?

Donya (heel sterk gespeeld door Anaita Wali Zada, zelf een vluchtelinge), werkte als tolk op een Amerikaanse legerbasis. Toen het Amerikaanse leger in de zomer van 2021 in alle chaos zich terugtrok uit haar land wist ze nog net een evacuatievlucht te halen.

Donya verblijft sindsdien in het plaatsje Fremont, niet ver van San Francisco, tussen andere Afghaanse vluchtelingen. Ze zijn vervreemd, leven geïsoleerd en met weinig animo. In de ogen van Souleyman, een van haar buren die niet eens reageert wanneer Donya hem ‘s morgens vriendelijk begroet, is Donya een collaborateur. Uiteindelijk zal een getergde Donya hem toebijten: ‘Ik heb gecollaboreerd voor jouw veiligheid.’

Deze knap geschreven sociale kroniek Fremont is de vierde film van de Iraans-Amerikaanse filmer Babak Jalali. In de gesprekjes met enkele nevenfiguren — een vriendin die het houdt op ‘blind dates’, de wijze psychiater, een luisterend oor, haar buren in Fremont en een date — schuilt behalve wijsheid ook nog emotie en humor.

Zwart-wit

Dinya kwijt zich enthousiast van haar taak en verzint de ene liefdesboodschap na de andere tot ze een heel persoonlijk briefje schrijft: ‘Wanhopig op zoek naar een droom!’ Het briefje wordt vergezeld van haar telefoonnummer. En dan maar wachten tot er iemand reageert.

In Deauville, het Franse festival van de Amerikaanse film, werd Fremont gelauwerd met de Prijs van de Jury. Voor zijn even melancholische als geestige kroniek koos filmregisseur Jalali het stemmige zwart-wit alsof hij hoopt dat Donya alsnog haar monotone leventje in de Verenigde Staten nog wat kleur zal kunnen geven.

Kortom Fremont is een kleine film met een groot hart: intimistisch, hoopvol en genereus. Een pracht van een parabel met ingehouden humor waarvoor het woord gniffelen werd bedacht.