‘Het bedrog van Göring’: prachtige detective over kunstroof in het bezette Nederland

De gewezen journalist John Kuipers debuteerde vorig jaar met zijn detective Musserts schaduw. Nu pakt hij uit met Het bedrog van Göring. Dat is een nieuwe, prachtige detective over kunstroof en -handel in het bezette Nederland. Een werk om van te smullen.

Kuipers’ debuut werd door de pers goed ontvangen, twee keer genomineerd en deze lente zelfs bekroond met de ‘Gouden Strop’. Zijn bedoeling is om jaarlijks een detective te publiceren, waarvan het verhaal zich tijdens de Duitse bezetting van Nederland afspeelt. Omdat Nederland een jaar langer bezet werd dan ons land, moeten er dus nog vier boeken volgen. Als die even zorgvuldig opgebouwd, sfeerrijk, intrigerend en spannend als de eerste twee zijn, kunnen liefhebbers er alvast vol verlangen naar uitkijken. Want, de ervaren zestiger die Kuipers is, weet hoe hij een boek moet opbouwen en de spanning erin houden. Dat blijkt ook uit zijn nieuwste werk Het bedrog van Göring.

Rexist

In Het bedrog van Göring drijft er op een kille ochtend, begin augustus 1941, in de Hofvijver pal naast het Binnenhof in Den Haag, een lijk. Na identificatie blijkt het om de Brusselse kunstexpert en rexist Joseph Foulon te gaan. Hij was bezig voor het nabijgelegen museum Mauritshuis een opgedoken werk van de Oude Meester Frans Hals te onderzoeken. Een dag na de vondst van het stoffelijk overschot, blijkt dat het bewuste paneel gestolen werd en vervangen door een uitstekende vervalsing. Charlie Swieninck (de ik-verteller), hoofdinspecteur en chef van het ‘Bureau Bijzondere Delicten’ van de Haagse politie krijgt de opdracht om de moordenaar en de dief op te sporen.

Over zichzelf zegt Swieninck, een man van ruim twee meter en breedgeschouderd: ‘Ik geld als onhandelbaar want eigengereid, dikwijls chagrijnig en vaak ruziënd. Allemaal waar’. Hij botst dan ook regelmatig met zijn baas hoofdcommissaris Hamer, een omhooggevallen NSB’er en bevriend met Anton Mussert. ‘Hamer hield alleen van jaknikkers, kontkruipers en een gering aantal partijgenoten’, klinkt het. Swieninck dient steeds op zijn hoede te zijn opdat hij zijn mond niet voorbijpraat en zijn ongenoegen weet in te tomen. Ieder moment kan hij immers verklikt worden met alle gevolgen van dien.

Rosalie

Voor zijn onderzoek krijgt hij hulp van de aantrekkelijke en jonge kunsthistorica Rosalie Callenbach. Zij maakt hem vertrouwd met de complexe kunstwereld, die wemelt van de hebberige kopers, charlatans en vervalsers. Niet alleen het Mauritshuis wilde de Hals kopen, ook de machtige Duitse Reichsmarschall en kunstverzamelaar Hermann Göring heeft sluwe handlangers in de vuurlinie gebracht om het portret hoe dan ook in handen te krijgen.

In elk geval heeft auteur Kuipers zich niet alleen grondig ingewerkt in het Duitse bezettingsapparaat in Nederland, maar ook in het floreren van de Nederlandse kunstwereld tijdens de bezetting. Honderden kunstwerken, waarvan een aanzienlijk deel uit Joods bezit, veranderden in korte tijd van eigenaar. Nederlandse kunstjagers waren maar al te bereid zich in dienst van de Duitsers te stellen. Als belangstellende lezer steek je zo terloops heel wat op, alsook over het vervalsen van oude meesters. Hierbij gaan detective en non-fictie hand in hand.

Antwerpen

Zo maken we onder meer kennis met enkele illustere figuren als meestervervalser Han van Meegeren en kunsthandelaar Arnold van Buuren. Gelukkig is er achteraan het boek een lijstje met wie is wie in de Nederlandse kunstwereld tijdens de bezetting. Want het is een komen en gaan van namen in het boek, naarmate de speurtocht naar de moordenaar en het schilderij blijft duren.

Het verhaal speelt zich uiteraard vooral af in Den Haag en op enkele andere locaties in Nederland. Een toch wel aanzienlijke tijdsspanne vertoeven Swieninck en zijn assistent van Indonesische komaf Boy Valk, in Antwerpen, en in een onooglijk dorpje in Waals-Brabant, waar de speurtocht naar het schilderij verdergaat. Het geeft aanleiding tot enkele hilarische scènes met hun Antwerpse collega’s. Kuipers bezit alvast een goede kennis van de metropool waar ook de finale plaatsvindt, en de bezetting ervan.

Kuipers stimuleert zijn lezers om verder te lezen, met zinnen als: ‘Tenminste, als alles zo gegaan was als ik me had voorgenomen.’ Ook met zijn tweede detective schreef Kuipers een prachtige en uitstekend opgebouwde politieroman. Ook de nodige romantiek en brokstukken uit zijn vroeger leven ontbreken weer niet.