The Bikeriders: kroniek van een aangekondigde neergang

Voor zijn zesde bioscoopfilm, het opmerkelijke The Bikeriders, inspireerde Jeff Nichols zich op het gelijknamige, uit 1968 daterende fotoboek van Danny Lyon. Vier jaar lang had de fotograaf — een aanhanger van ‘new journalism’ — in de jaren ‘60 de motorclub The Outlaws gevolgd.

Nichols was geraakt door het contrast tussen de foto’s — romantische kiekjes bijna — en de rauwe gesprekken tussendoor met de leden die nu eens wreed en ruw waren, dan weer erg grappig maar wel altijd doodeerlijk.

The Wild One

Jeff Nichols, schatplichtig aan de cinema van Clint Eastwood (en Carpenter en Scorsese), koos als hoofdpersonage Bennie, voortreffelijk gespeeld door Austin ‘Presley’ Butler. Hij is het nieuwste lid van de motorclub The Vandals, eerst een raceclub.

Bennie is een archetype: zwijgzaam, ongrijpbaar en meer geest dan mens van vlees en bloed, die even snel verschijnt als verdwijnt maar wel altijd bijzonder loyaal is. In de openingsscène weigert hij in een bar zijn ‘Colors’ — de karakteristieke zwarte leren jekker — uit te doen zoals werd geëist door enkele leden van een concurrerende motorbende. Zij zullen het amper kunnen voortvertellen.

The Vandals is opgericht door de enigmatische Johnny (een ruige Tom Hardy) nadat hij op televisie de film The Wild One had gezien met icoon Marlon Brando als leider van een motorbende. Voor hem is de club een toevluchtsoord voor outcasts, een plek voor viriele vriendschap en voor een primitieve maar absolute vrijheidsgedachte, los van elke autoriteit en alle regels.

Mannen van weinig woorden vooral. Zij ademen de rebelse tijdgeest van de jaren ‘60. Johnny teert op zijn charisma. Met ‘Vuist of mes?’ duelleert hij, nochtans vader van twee opgroeiende dochters, onverschrokken elk meningsverschil weg.

Easy Rider

Waren The Outlaws de pioniers — zij zouden al in de jaren ‘30 hebben bestaan — dan dateren de meeste motorclubs van net na de Tweede Wereldoorlog en de Koreaanse oorlog (de jaren ‘50). Qua motorclubfilm situeert The Bikeriders zich ergens tussen The Wild One (1953) en Easy Rider (1969).

Onder impuls van ontdekker/filmproducent Roger Corman zou het zelfs een heus maar al te gratuit filmgenre worden, tuk op snel nog wat geld meegraaien. Wat wel bleef was het thema: het zich blijven afzetten van deze outcasts tegen een gestructureerde samenleving.

Kathy

Nichols’ filmstijl schurkt dicht tegen de documentaire aan, al is het verhaal fictie maar oogt het tegelijk behoorlijk authentiek.

Als gids doorheen het verhaal van The Bikeriders, dat ongeveer tien jaar beslaat, fungeert Kathy, stoïcijns gespeeld door Jodie Comer. Wat zij voice-over vertelt is wat zij als buitenstaander en als vrouw — een vreemde eend in de bijt — meent te zien. Zij observeert.

Heel toevallig heeft zij Bennie ontmoet in een rokerige kroeg waar ze een afspraak had met een vriendin en danig onder de indruk en in de ban was geraakt van Bennies présence. Kathy neemt ons mee in een sociale microkosmos waar vrijheid botst met loyauteit en liefde.

Met grote ogen ziet zij hoe de tijden gaandeweg evolueren, veranderen, hoe de motorclub in handen geraakt van jonge criminelen en aan drugs verslaafde Vietnamveteranen, hoe met andere woorden het utopische van de jaren ‘60 langzaam maar zeker opschuift richting het nihilisme van de jaren ‘70.