Van Frontbeweging naar Frontpartij: unieke biografie over Cyriel Verschaeve

Priester-dichter Cyriel Verschaeve is een van de belangrijkste figuren uit de Vlaamse geschiedenis. Het aantal biografische werken over de man is haast ontelbaar. Toch slaagde historicus Romain Vanlandschoot er onlangs in een van de meest gedetailleerde en volledige Verschaeve-biografieën op de markt te brengen.

De priester die in 1937 vereerd werd met een eredoctoraat van de Leuvense universiteit, geldt thans in woke-middens als een steen des aanstoots. Dat is vooral te wijten aan onkunde, zijn standpunten tijdens de laatste Duitse bezetting en het feit dat in een aantal steden en gemeenten straatnaamborden naar hem vernoemd werden. Nu is dat nog enkel het geval in Alveringem, waar Verschaeve het grootste deel van zijn leven woonde en begraven ligt.

Loopgrachten

Het boek van Vanlandschoot is een bijzonder ragfijne en gedetailleerde kroniek van de betrokkenheid van kapelaan Verschaeve bij het ontstaan van de Frontbeweging in de loopgrachten van de IJzer, en de overgang ervan naar de Frontpartij of de eerste Vlaams-nationale partij.

Aangezien Verschaeve de hoofdfiguur in het vakkundig geïllustreerde boek is, stel ik me wel de vraag waarom zijn naam niet in de titel of ondertitel Van Frontbeweging naar Frontpartij is vermeld.

Artikels

Cyriel Verschaeve, ook bekend als de ‘kapelaan van Alveringem’, stond mee aan de spits van de radicalen in de Vlaamse Beweging aan het IJzerfront. Zijn dagboekaantekeningen getuigen van de radicalisering van zijn denken. Verschaeve ergerde zich blauw aan het feit dat de Belgische regering de rechtmatige taaleisen in het leger negeerde. Hij was zonder meer voorstander van de vernederlandsing van Gent en voor zelfbestuur van Vlaanderen.

Verschaeve schreef daarom anonieme open brieven en een reeks artikels. Eerst schrok de brave Maria Belpaire, die ook de ‘moeder van de Vlaamse beweging’ wordt genoemd, zich een hoedje van de radicale toon van Verschaeve en weigerde ze zijn schrijfsels te publiceren in haar krant. Later verschenen Verschaeves politieke artikels in Ons Vaderland, de krant van de Frontbeweging. Verschaeve bleef een vrij man, die onophoudelijk stookte.

Kam

Het zijn net die artikels die Vanlandschoot in zijn boek Van Frontbeweging naar Frontpartij zorgvuldig analyseert, beschrijft en van commentaar voorziet. Hij toont de politieke betrokkenheid van Verschaeve bij de totstandkoming van het Het Vlaamsche Front of de Frontpartij, die bestond uit een mengelmoes van geradicaliseerde frontsoldaten en van activisten in en buiten Vlaanderen.

Als politiek propagandist stelde Verschaeve zijn teksten vooral in het teken van de ‘verbroedering tussen de levenden en de doden’. Rond 1920-1923 riep hij op tot radicale, onverschrokken en nationalistische Vlaamsgezindheid.

Brugfiguur

Verschaeve probeerde een brugfiguur te blijven, maar slaagde er niet in om de kloof tussen radicalen en meer gematigden en tussen voor- en tegenstanders van godsvrede dicht te rijden. Het avontuur van de Frontpartij leidde uiteindelijk tot een versnippering in verschillende fracties. Een breuk zou onvermijdelijk worden.

Het is de verdienste van Vanlandschoot dat hij aan de hand van Verschaeve ons deelachtig maakt van zijn kennis van de eerste moeilijke beginjaren van de Frontpartij. Van Frontbeweging naar Frontpartij is een voor de geïnteresseerde lezer leerrijk boek over een belangrijk stukje Vlaamse geschiedenis.